Bilgi, kendisiyle yaşadığımız, konuştuğumuz, yazdığımız, değerlendirdiğimiz ve yaşayacağımız temel vazgeçilmezimiz. Ahlak ise her zaman insani erdemlere ulaşmada kullandığımız bilgi yaşantı ve davranışlarımızla sergilediğimiz ortaya koyduğumuz değerler. Etik de bu ahlaki davranışların uygulamadaki normları, çizgileri ve kalıpları.
“Bilginin kaynağı nedir?” temel felsefi sorusundan sonra hukukun ve etiğin bir üst şemsiyesi olan “Ahlak nedir? İyi ve güzel nedir? Çirkin nedir?” soruları karşımıza çıkıyor. Bunlar için bir referans ve temel tanımlanmazsa bu kavramlar neye göre değerlendirilecektir? Bunu bilmek mümkün olmayacak.
Bu temel soruları bir referans noktasına göre değerlendirecek olursak, “Bilmez mi yarattığını Yaradan, onun olup bitenle ve olacaklar ile ilgili her şeyden ve zerreden haberi var”, “ Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim”, “Sen büyük bir ahlak üzeresin”, bu ayet ve hadislerde ahlak kavramı en güzel bir şekilde açıklanıyor. Güzel ve çirkin nedir? Neye göre güzel neye göre çirkin?
Yalnızca akıl bu meselede bizi gerçeğe ne kadar yaklaştırabilir, alışverişte karşılıklı rıza dışında meşruluğu sağlayan başka unsurlar da var, alışverişin biçim ve usulü ile alışverişi yapılan maddelerin kendisi ve çevre şartları. Yapılan işlerin hangi maksatla yapıldığı çok önemli, burada yapılan her iş niyet ve amaca göre değerlendiriliyor, buna da ihlas diyoruz. İhlas ile yapılan zerre miktarı iş ihlas olmadan yapılan onlarca işten üstün oluyor.
Klasik fizik kanunlarını anlamadan görecelilik kanunlarını anlamak zor, kuvvetin kütle ile ivmenin çarpımına eşit olduğunu bir referans noktasında ispatlıyoruz, daha sonra hareket halindeki sistemlerde konuyu bir k sabiti ile anlamaya çalışıyoruz.
Vahiy bize bir çerçeve çiziyor ve referans noktası gösteriyor buna inanmakla mümin oluyoruz, akıl ise verilen en büyük nimet, onsuz iman etmek de mümkün değil.
Müslüman, Hristiyan, Budist ahlakı konularındaki kitap ve çalışmalar ahlak ve etik kavramlarının kültür dinlerden etkilendiğini gösteriyor. Hiçbir referans almayan araştırmacıların da aldıkları bir referans var, kendi nefisleri, nefis ise evren içinde sınırlı ve aşkın değerlere ulaşamayacak bir halde.
Bir dayanak noktasından hareketle akıl ile yapılacak yolculuk, geleceğin sorumluluğu ile geleceğimize ışık tutacak, dayanak noktasından aldığı güç ile bizi maksadımıza ulaştıracaktır.