Beyin Göçü Nedir?
Beyin göçü iyi eğitim almış, kalifiye ve yetenekli iş gücünün yetiştiği az gelişmiş olan bir ülkeden, gelişmiş bir ülkeye göçü olarak tanımlanmaktadır.
Ülkeler arasındaki gelişmişlik farkını daha da artıran beyin göçü, ülkemizde 1960’lı yıllarda başlamıştır. Beyin göçü genel olarak ikiye ayrılır. Ülke içinde gerçekleşen hareketliliğe “İç Beyin Göçü” denir ki ülkemizde bu durum genelde devlet sektöründen özel sektöre doğru bir akış şeklinde tezahür etmektedir. Ülke dışına doğru gerçekleşen hareketliliğe de “Dış Beyin Göçü” denir. Dış beyin göçü ise genelde iyi yetişmiş işgücünün gelişmiş ülkelere yönelmesiyle gerçekleşmektedir.
Yapılan araştırmalara göre(*):
-Türkiye beyin göçü en fazla olan 30-35 ülke arasında 24. sıradadır.
-İyi eğitim görmüş nitelikli beyinlerin % 59’u daha iyi eğitim ve imkân için yurt dışına çıkmaktadır.
-Beyin göçünün en fazla verildiği ülkeler arasında; Hindistan, Pakistan, Birleşik Devletler Topluluğu, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus, İran ve Türkî Cumhuriyetler başta gelmektedir.
-En çok beyin göçü alan ülkeler ise; ABD, Kanada, Avustralya, Almanya, Fransa ve İngiltere’dir.
-24 bini Almanya’da, 15 bini ABD’de olmak üzere 50 binin üzerinde genç, yurt dışında eğitim görmektedir.
-Yurt dışında eğitim gören öğrencilerimizin, yurt içinde eğitim gören öğrencilere oranı % 3,2’dir.
-Ülkemiz yurt dışına en fazla öğrenci gönderen ülkeler arasında 11. sırada yer almaktadır.
-Türkiye ABD’de en fazla öğrencisi bulunan 9. ülkedir.
-Türk öğrencilerin ABD ekonomisine katkısı 824 milyon dolardır.
Tüm bunların yanı sıra, gelişmiş ülkelerde de beyin göçü görülmektedir. Meselâ, Kanada’dan ABD’ye de beyin göçü söz konusudur. Ülkemizden yurt dışına giden gençlerin büyük bir kısmı ise lisans ve lisansüstü eğitimlerinden sonra dönüş yapmaktadırlar. Bu bir nebze, kültürel bir uyuşmazlığın sinyalidir. Tabii ekonomik bir yükümlülük de gerektiren yurt dışında eğitim süreci ülkeye geri dönüşteki en büyük sebeptir.
Ülkemize de bir beyin göçü dalgası olmuştur. Özellikle SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşan Türk Cumhuriyetlerinden kısmî göçler gerçekleşmiş, fakat ülkemizdeki durumun pek farklı olmadığı anlaşılınca bu göç dalgası durmuştur.
Beyin göçünün sebeplerini 4 ana başlıkta toplayabiliriz:
1- Ekonomik sebepler,
2- Siyasal sebepler,
3- Eğitim sisteminden kaynaklanan sebepler,
4- Yabancı dil eğitimi isteği.
Aslında bu dört faktörü detaylarıyla açıklayabiliriz. Fakat biz meselenin çözüm yolunu ortaya koymak durumundayız.
Beyin göçünü önlemenin yolları şöyle özetlenebilir:
-Refah düzeyi artırılmalı, hayat seviyesi yükseltilmelidir.
-Bilim yeteneklerinin artırılmasına çalışılmalıdır.
-Araştırma ve geliştirmeye gereken önem verilmelidir.
-Üniversitelerin câzibe merkezi hâline getirilmesinin yanında saygınlıklarının artırılma yolları da tespit edilmelidir.
Türkiye’de Beyin Göçü!..
1)Aşağıdakilerden hangisi bugünkü durumunuzu ifade ediyor?
Çalışıyorum % 43.08
İşsizim % 36.65
Öğrenciyim % 14.45
Bu yıl mezun oluyorum % 5.81
----------------------------------------------------
2) Kariyer ve hayallerinizi gerçekleştirmek için şansınızı yurtdışında aramayı düşünüyor musunuz?
Evet % 72.65
Hayır % 27.35
----------------------------------------------------
3) Yurtdışında çalışma konusuna yaklaşımınızı aşağıdakilerden en iyi hangisi ifade eder?
Yurtdışında olsun da ne iş olsa yaparım % 7.69
Yurtdışında istediğim koşullarda bir iş bulsam giderim % 54.84
Türkiye'de iş bulamazsam yurtdışında çalışmayı düşünürüm % 26.79
Kesinlikle yurtdışında çalışmayı
Düşünmüyorum % 10.68
----------------------------------------------------
4) Yurtdışında bir ülkede kariyer yapma fırsatınız olsa hangi ülkeyi tercih edersiniz?
Amerika % 38.04
İngiltere % 11.41
Almanya % 6.97
Kanada % 19.84
Herhangi bir Avrupa ülkesi % 14.95
Herhangi bir ülke % 8.79
----------------------------------------------------
5) İstihdam imkânlarının ne kadar zaman içinde bugünkünden daha iyi olacağını bekliyorsunuz?
Yılsonuna kadar piyasalar açılır % 8.88
Gelecek yıl bu zamanlar belki % 14.60
2-3 yıl Türkiye'de istihdam şartlarının düzeleceğini sanmıyorum % 44.24
Türkiye'de istihdam olanakları hiçbir zaman düzelmeyecek % 32.28
----------------------------------------------------
6) Siyaset ve iş çevreleri beyin göçü konusuna yeterli duyarlılığı gösteriyorlar mı?
Evet, ilgi gösteriyorlar % 1.81
Hayır, önemsemiyorlar % 98.19
----------------------------------------------------
7) Beyin göçünü durdurmak için Türkiye'de öncelikle ne yapılmalı?
Ekonomi düzelmeli % 17.27
Zihniyet değişmeli % 29.09
İstihdam yaratılmalı % 12.00
Gelecekte hangi iş alanlarında insana ihtiyaç olacağı planlanmalı % 12.64
Girişimcilik desteklenmeli % 9.09
Yerli ve yabancı sermayenin daha fazla yatırım yapması sağlanmalı % 17.36
Yapacak bir şey yok % 2.55
----------------------------------------------------
8) Sizce aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin gelecekte karşısına çıkacak en önemli sorun?
Avrupa Birliği üyeliği % 5.67
Ekonomik krizler % 23.77
Beyin göçü ve istihdam % 30.90
Siyasi istikrarsızlık % 37.93
Doğal afetler % 1.74
(*) Dünya Bankası, TÜSİAD, Yüksek Öğrenim Kurumu, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi