İslam'da bilim ve teknolojinin değeri kısaca şu noktalarda açıklanabilir.
Gerçekçilik Değeri:
İslam'a göre bilim eşyayı anlamaya ve gerçek değerini ortaya koymaya yardım eder.
Faydacılık Değeri:
Kur'an ve hadislerde bilim ve teknolojinin faydacılık değeri sık sık anlatılmıştır. Bunun en açık delili bir hadiste "Faydasız ilimden Allah'a sığınırım."15 Olmuştur. İlmiyle amel etmeyen alimleri Kur'an sırtında kitap taşıyan eşeklere benzetmiştir. "Tevrat'layükümlü tutulup da onunla amel etmeyenlerin durumu, ciltlerle kitap taşıyan eşeğin durumu gibidir. Allah'ın ayetlerini inkâr eden topluluğun hali ne kötüdür! Allah, zalimler topluluğunu hidayete erdirmez."16
Gayecilik Değeri:
İslam'a göre ilmin en son gayesi kişiyi Allah'a ulaştırmasıdır.[1] [2] [3]
Peygamberimiz (sav)'in İlimle İlgili Hadisleri
"Tek bir fakih, şeytana bin abidden daha çetindir"18
"Her kim ilim talep etmek için bir yola girerse, cennet yollarından birine girmiş olur. Melekler kanatlarını ilim talibine, ondan hoşlandıklarından dolayı, indirip gererler. İlim talep edene, göklerdekiler, yerdekiler ve su içindeki balıklar bile günahının affı için Allah'tan mağfiret dilerler. Alimin abide üstünlüğü, dolunayda ayın diğer yıldızlardan olan üstünlüğü gibidir. Alimler hiç şüphe yok ki, peygamberlerin varisleridir. Peygamberler, ne dinarı, ne de dirhemi miras bırakmışlardır. Onlar, miras olarak ilmi bırakmışlardır. Kim o ilmi alırsa, çok büyük bir nasibi almış olur."19
"Kim ilim talep etmek için yola girerse, Allah ona cennet yolunu kolaylaştırır.''[4]
"Sabahleyin çıkarken, ya alim, ya ilim talibi, ya dinleyici, ya da onlara karşı muhabbet besleyerek çık! Sakın beşincisi olma ki, helak olursun."[5]
"Üç kimse vardır ki, münafıktan başkası onları hafife almaz: İslam'da saçını ağartmış olan kişi, ilim sahibi ve adil bir önder."[6]
"Kim benim bu mescidime bir hayrı öğrenmek için girerse Allah yolundaki mücahit gibi olur. Kim de sırf insanları dinlemek için girerse, başkasına ait bir şeyle gönül eğlendiren kimse mesabesinde olur."[7]
"Kim ilimi tahsil edip elde ederse, Allah ona iki kat ecir verir. Kim ilim talep edip de elde edemezse Allah ona ecirden bir hisse verir."[8]
"Allah, kimin hayrını dilerse onu dinde fakih kılar."[9]
"Kim ilim tahsil ederse bu, onun geçmiş günahları için bir kefaret olur."[10]
"Hikmetli söz mü'minin yitiğidir. Bulduğu yerde onu almaya o, herkesten daha hak sabidir ve layıktır."[11]
"İlim talep etmek her Müslüman'a farzdır"[12] [13]
"Lokman, oğluna dedi ki: 'âlimlerin meclislerinde bulun! Hakimlerin sözlerin dinle! Çünkü Allah, ölü yeri yağdırdığı bol yağmurla dirilttiği gibi ölü kalbi de hikmet nuru ile diriltir."529
"Cennet bahçelerine uğradığınız zaman faydalanınız!" dedi. "Ey Allah'ın Rasûlü! Cennet bahçeleri nedir?" "Alimlerin meclisleri"[14]
"Doymak bilmeyen iki ağaç vardır. Biri ilim talebesi, öteki dünyayı isteyen."[15]
Kabîsa b. el-Muhânk (ra)'dan: "Hz. Peygamber (sav)'e geldim. Bana 'Seni buraya getirten nedir?'dedi. 'Benim yaşım ilerledi, kemiklerim inceldi. Sana, Allah'ın bana yararlı kılacağı bir ilmi öğrenmek için geldim' dedim. Hz. Peygamber (sav) 'Sen hangi taşın, hangi ağacın veya toprağın yanından geçmişsen onlar sana af talebinde bulunmuşlardır. Ey Kabisa! Sabah namazını kıldıktan sonra üç defa: Sübhânallâhi'l-azîm ve bihamdihî dersen, körlükten, cüzzamdan, felçten korunursun. Ey Kabisa! 'Ey Allah'ım ben senden, senin katındakini istiyorum. Faziletinden benim üzerime akıt. Rahmetinden benim üzerime serp, bereketinden benim üzerime indir'diye dua et' buyurdu."[16]
Ebû Umâme (ra)'den; Hz. Peygamber (sav)'e biri âlim, diğeri âbid olmak Üzere iki adamdan söz edildi. Şöyle buyurdu; "Alimin âbide üstünlüğü, benim sıradan birinize olan üstünlüğüm gibidir. Şüphe yok ki; Allah, melekleri, gökler ve yer ehli, hattâ yuvasındaki karınca ve denizdeki balıklar bile insanlara hayrı öğretene salât ederler"[17]
Enes (ra)'den: Allah Rasûlü (sav)'nün zamanında iki kardeş vardı. Biri sanatla uğraşıyordu, diğeri ise Allah Rasûlü (sav)'in yanından hiç ayrılmayıp ondan ilim öğreniyordu. Sanatla uğraşan, kardeşini Allah Rasûlü (sav)'ne şikâyet etti. Allah Rasûlü (sav)'nün cevabı şöyle oldu: "Belki de sen onun sayesinde Allah tarafından rızıklandırılıyorsundur"[18]
İbrahim Halil ER/Hz. Muhemmed (s.a.v.)'in Eğitim Metodu
-------------------------------
[1] Bayraktar, Mehmet, İslamda Bilim ve Teknoloji Tarihi, Sh:12-13
[2] Rudani 192, Tirmizî
[3] Rudani 196, Tirmizî ve Ebû Dâvud
[4] Rudani 197, Tirmizî ve Ebû Dâvud
[5] Rudani 200, Taberani
[6] Rudani 201, Taberani
[7] Rudani 205, Taberani
[8] Rudani 209, Taberani
[9] Rudani 210, Tirmizi
[10] Rudani 213, Tirmizi
[11] Rudani 215, Tirmizi
[12] Rudani 218, Taberani
[13] Rudani 221, Taberani
[14] Rudani 222, Taberani
[15] Rudani 247, Taberani
[16] Rudani 207, Ahmet
[17] Rudani 191, Tirmizi
[18] Rudani 194, Tirmizi