İlim İki Çeşittir

Bilinmeli ki ilim, iki çeşittir:

• Kainattaki gerçekler ilmi,
• Sevgiye dayanan iman ilmi.

Bu ilimlerin her biri, diğerine ulaşmakta, onun­la birleşip bütünleşmektedir. Bütün bu görülen nevi­ler, cinsler ve fertler, yüce yaratıcının ilahlığını orta­ya koyan sahifeler, kudret kaleminin satırları, kaza ve kaderinin harfleridir. Esma-i hüsnasımn ve sıfat­larının tecellileri, rahmet ve hikmetinin cilveleri, cömertliğinin hazırladığı sofraların görüntüleridir. Sanatının sağlamlığını gösteren levhalar, lütufkâr ve herşeyden haberdar oluşunun işaretleridir. Ezeli sal­tanatının hükümlerini ifade eden mmuzlar, herşeyi kuşatan ilminin delilleri, hükümranlığının kuvvetini ve uçsuz bucaksız mülkünün genişliğini gösteren burhanlardır. Hükümranlığının azamet ve haşmeti, kâinat sarayındaki mahlukatın en ince sırlarını gör­düğünün ifadesi adalet ve faziletinin bahçeleridir.

Evet, bu muazzam yeryüzü gemisinin fezada muallakta dumşu, onu durduranın nefsi ile kaim oluşundan yani varlığı için başkasına muhtaç olma­yışından gelmektedir. Milyonlarca yiyecek ve içe­cek çeşitlerinin, güzel manzaraların, hayat için ge­rekli olan herşeyin ilkbahar dünyasının sofrasında hazır bulundumlması ve milyonlarca mahlukatın bu sofraya davet edilmesi, ancak O’nun ezeli ilahlığı- nın, ebedi Rab oluşunun ve sonsuz rahmet hâzine­sinin eseridir.

Ay ve güneş kandilleriyle onların kardeşleri du­rumundaki milyonlarca yıldızın yer gemimiz üze­rinde yanmaları, her birinin kendi kanunlarına göre hareketlerini belirli bir zamanda, belirli bir nizam dahilinde gayretle tamamlamaları ve hepsinin sanki ağız birliği yapmışcasına bir tek emre riayet etmele­ri, o emir sahibinin ilahlıkta tek, hükümranlıkta tek, zatında tek, olduğunu, idaresine, emrine ve hükmü­ne hiç kimsenin parmağının karışmadığını göster­mektedir. Kainat sarayındaki milyonlarca misafir ve ziyaretçinin ağırlanması, işlerinin tertip ve nizama sokulması, yerlerinin, yiyeceklerinin ve istirahatle- rinin temin, güçlerinin birleştirilip sınırlanması ve birbirine bağlanması hep o yüce mevlamn emriyle olmaktadır. Yine bu emirle karakter, kabiliyet ve ya­ratılışlarının farklı olmasına ve sayılarının çokluğu­na rağmen hepsi bir bütünlük arzetmektedir.

Şeyh Muhammed Nurullah El-Cezeri/Gerçekler ve Çekirdekler

Tercüme: Abdullah Yücel