Adı Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybanî el-Cezerî’dir. 12 Mayıs 1160 yılında Cizre’de doğdu. Babası Ebul-Kerem Esirüddin’in üç oğlu vardır, üçü de alimdir: İzzeddin, Ziyaeddin ve Mecdüddin’dir. İzzeddin İbnül Esir yirmi bir yaşında iken hacca gitti ve Harameyn’de bazı alimlerden hadis öğrendi, dönüşünde ise Bagdat’ta kaldı. Burada hadis derslerine devam etti. Babası Esirüddin çocukların eğitimini düşünerek 1183 yılında Cizre’den ayrılıp Musul’a yerleşti. Şehirde bulunan bir çok alimlerden ilim tahsil etti. İbnü’l Esir eğitim hayatının son yıllarında Dimeşk, Halep ve Kudüs’e gitti. Bir çok fıkıh, hadis, kurra ve nahiv alimlerden dersler aldı. 1188 yılında Kudüs’ün fethinden sonra Dimeşk’te Selâhaddin el-Eyyubî ile görüştü. Hittin savaşında Musul askerlerin yanında tarihçi olarak katıldı. 1207 yılında tekrar hacca gitti. Hayatın son yıllarında kendini hadis ilmine adamıştır. Hadis alanında bir çok öğrenci yetiştirmiştir. Sahabe biyografileri ve hadis ravileri hakkında eserler yazdı. 6 Haziran 1233 yılında Musul’da vefat etmiştir. Kabrinin üzerinde 1939 yılında büyük bir türbe yaptırılmıştır. İbnül Esir çok mütevazi, ahlaka düşkün ve hoşgörülü bir alim olarak tanınmıştır. Yazmış olduğu eserler: el-Kâmil fi’t-Târih eseri, bu eserle kendini Ortaçağ’ın en güvenilir ve en büyük tarihçi oldugunu kanıtlamıştır. et-Tarihu’l bahir fi’d-Devleti’l Atâbekiyye adlı eseri, zenginlerin İslâm’a, müslümanlara, ailesine ve kendisine yaptıkları iyilikleri dile getirmek ve onların isimlerini ebedileştirmek için yazılmıştır. Üsdü’l- gabe fi Ma’rifeti’s-Sahabe adlı eserinde sahabilerin hayatını ele almıştır. El-Lübâb fi tehzibi’l ensâb adlı eseri, İslâm toplumun sosyal yapısı açısından zengin malzeme içerir.[1]
[1] Abdülkerim Özaydın, “İbnü’l-Esîr, İzzeddin", DİA, İstanbul 2000, C. XXI, s. 26, 27.
