01.03.2017, 16:31

Dış Ticaret Politikasının Araçları 2

Suat Gün

Türkiye dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir ülke değildir. Türkiye’nin misyonu ve hedefleri vardır. Türkiye’nin temel misyonu ilahi menşelidir. Bu misyon ve görevlerini gerçekleştirmek için büyük devlet olmaya, dünyanın sayılı ekonomik, sosyal ve askeri gücü olmaya mecburdur. Birinci 10 yılda ilk 10 ekonomi, ikinci 5 yılda ilk 5 ekonomi arasına girmek mecburiyetindedir. Bunu gerçekleştirmek şuurlu ve hedefli bir çalışma ile mümkündür. Bilinçli bir dış ticaret ve iktisadi büyüme politikaları temel hedeflerin gerçekleştirilmesini temin edecektir. Ekonomiyi büyütmek için gerekli temel itici güç, ekonominin kendi içyapısındaki dinamiklerdir. Hiçbir ekonomi dış yardım ve ianelerle, başkalarının desteği ile ilerleme gösteremez. Bunu gerçekleştirmek; karar alıcıların isabetli ve azimli çalışmalarıyla mümkündür. Bu kararların alınmasında en büyük amil şüphesizdir ki; dış ticaret politikası araçlarıdır.

Devletler dış ticarete yönelik müdahalelerini yaparken kullandığı araçlar geleneksel olarak gümrük tarifeleridir. Fakat zamanla serbest ticaret düşüncesi korumacı ekonomik politikaların etkisini azaltmıştır, ama onun yerine yeni çok sayıda araç ve düzenlemeler ortaya çıkmıştır.

Serbest Dış Ticaret kapılarının açılmasında Dünya Ticaret Örgütü DTÖ)’nün önemli bir rolü olmuştur. DTÖ dünya ticaretinin gelişmesini dünya ekonomisinin büyüme hızından daha ileri seviyeye taşıyarak milletlerarası ticaretin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bunun sonucunda milletlerarası bağımlılık, merkezi finans sisteminin hâkimiyeti, Dünya Bankası ve IMF gibi kurumların etkinliği artmıştır. DTÖ’nün hedeflerinin dünya ticaretinin gelişmesi, uluslararası ticari anlaşmazlıkların çözülmesi, etkili bir mevzuat oluşturması gibi amaçlara yönelik olduğu söylense de uygulamada küresel finans sistemini ellerinde tutan yapıların astronomik paralar kazanmasına sebep olmakta ülkelerin iktisadi gelişmesine katkısı bulunmamaktadır. Bu nedenle her ülkenin kendi çıkarına uygun bir ekonomi ve dış ticaret politikası takip etmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu zorunluluk dış ticarete bazı araçları kullanarak müdahale etmek ve ticareti yönlendirmek ihtiyacına yol açmaktadır. Bu müdahale araçlarına Dış Ticaret Politikası Araçları adı verilmektedir.

1-Gümrük Tarifeleri: Malların ülke sınırlarından geçişi sırasında alınan vergilerdir.

2-Tarife-dışı Araçlar: Sayıları fazla olan bu araçlar genellikle ithalat kısıtlamasına yöneliktir.

a-Miktar Kısıtlamaları: Devletin ithalatı doğrudan doğruya belirli bir miktar ile sınırlandırması durumudur. İthalat kotaları ve yasaklamaları bu durum içerisindedir.

b-Tarife Benzeri Faktörler: Yerli katkı oranları, ithal-ikamesi endüstrilere sübvansiyonlar gibi yerli üretim karlılığını arttırıp ithalatı pahalılaştıran yöntemleri içerir.

c-Görünmez Engeller: Devletin halk sağlığı ve çevre korunması nedenleriyle çıkardığı müdahale yöntemleridir. Doğrudan dış ticaret amaçlı olmasa da etkisinin dış ticaret üzerinde görüldüğü müdahale araçlarıdır.

d-Gönüllü İhracat Kısıtlamaları: İthalatçı ülkeye etkisi nedeniyle, ihracatçı ülkenin kendi mallarının ihracına koyduğu sınırlandırma gibi müdahaleler bu kapsamdadırlar.

3-İhracatın Özendirilmesi: Dış ticaret politikası ithalatı kısıtlama yoluna gidebileceği gibi ihracatın ya da genel olarak döviz kazanan işlemlerin özendirilmesi için uygulanan teşvikleri de kapsamaktadır.

4-Bağlı Ticaret: Döviz tasarrufu sağlamak, yabancı sermaye yoluyla büyük sanayi tesisi kurmak gibi nedenlerle ''bağlı ticarete” başvurulabilir. Genel anlamda ülkeler arası anlaşmalara dayalı olarak gerçekleşir. Oldukça geniş kapsamlı olabilir; “takas, karşı-satınalım, geri-satınalım, dengeleme” gibi araçlar kullanılarak yapılabilir.

Ambargo, abluka, ticaret yasakları, kota, görünür görünmez ticari engeller, damping gibi araçlar kullanılarak yapılan dış ticaret müdahalelerinin ABD ve geçmişte İngiltere tarafından kullanıldığını biliyoruz. En son İran’a uygulanan ambargo, Rusya’ya karşı ekonomik yaptırımlar bunun tipik örneğidir.

Türk ekonomisinin güçlü ekonomiye geçiş için selektif bir dış ticaret politikasına yönelerek iktisadi gelişme ile birlikte dış ticaretini koordine etmesi aşağıda sıralanan dış ticaret politikası araçlarını sektör sektör, mal mal, ülke ülke gözden geçirerek uygulaması hayati derecede önem kazanmıştır.

1.Fiziki miktar ve değer üzerinden koyulacak ithalat kotaları, kademeli tarife kotaları, 2.Döviz kontrolü, 3.İthalat yasakları, 4. Çoklu kur sistemi, 5.Fark giderici vergiler, 6.Damping, 7.İç piyasaya yönelik endüstrilere sübvansiyon, 8. İhracat vergi ve sübvansiyonları, 9.Yurt içi katkı zorunluluğu, 10. Kamu kuruluşlarının yerli malı satın alma politikaları, 11. Sağlık, güvenlik ve çevre standartları yoluyla sınırlama getirmek, 12.Sanal, ticari ve fikri mülkiyet haklarının korunması ile ilgili tedbirler.

Dış ticareti geliştirmek için, aynı şekilde selektif tedbirler alınmalıdır. Bu tedbirler şöyle sıralanabilir:

1. Takas,

2. Kliring,

3. Aktarma ticareti,

4. Karşı satınalma işlemleri,

5. Geri satınalma işlemleri,

6. Fason imalatı

7. Dengeleme anlaşmaları

8. Uluslararası ödeme anlaşmaları,

a. Bölgesel iktisadi birleşme antlaşmaları

b. Gümrük birliği ve serbest ticaret bölgeleri

c. İktisadi birlik

Batılı ülkelerin geleneksel gümrük tarifelerinden diğer tarife dışı korumacılık türlerine geçmeleri sebebiyle dış ticarette saydamlık azaldı, serbest ticaret ve liberasyon bunu ilk savunan ülkeler tarafından delindi.

Bir ekonomi dış rekabet gücü kazanacaksa önce o ülkenin ihtiyacını yerli imkânlarla karşılayan sınai, ticari ve zirai üretim alt yapısı kurulmuş olması lazımdır. Yerli üretim fazlasının eritilmesi, ihtiyaç duyulan hammaddelerin tedariki için döviz kazandırıcı işlere ihtiyaç vardır. Bunu gerçekleştirmek için ülke ülke ticaret denkliğine dikkat etmek gereklidir. Gerekirse tek yanlı büyük büyük ticari açık verilen ülkelere karşı ithalat yasakları dâhil her türlü tedbiri almak gereklidir.

Türkiye cari fazla verdiğinde dış yardım misyonlarının nasıl kabaracağı, tesir gücünün nasıl artacağı düşünüldüğünde, cari açık sorununun çözümü var olmak, büyük devlet olmakla eşdeğer olduğu görülür.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:44
	Güneş	06:16
	Öğle	13:09
	İkindi	16:52
	Akşam	19:52
	Yatsı	21:18

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	32	87
2. Fenerbahçe	32	85
3. Trabzonspor	32	52
4. Beşiktaş	32	48
5. Rizespor	32	48
6. Başakşehir	32	46
7. Kasımpasa	32	46
8. Sivasspor	32	44
9. Antalyaspor	32	42
10. Alanyaspor	32	42
11. A.Demirspor	32	40
12. Samsunspor	32	38
13. Ankaragücü	32	37
14. Kayserispor	32	37
15. Konyaspor	32	36
16. Hatayspor	32	33
17. Gaziantep FK	32	31
18. Karagümrük	32	30
19. Pendikspor	32	30
20. İstanbulspor	32	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	30	68
2. Göztepe	30	60
3. Kocaelispor	30	52
4. Ahlatçı Çorum FK	30	52
5. Sakaryaspor	30	51
6. Bodrumspor	30	49
7. Boluspor	30	46
8. Bandırmaspor	30	46
9. Gençlerbirliği	30	44
10. Erzurumspor	30	41
11. Keçiörengücü	30	36
12. Şanlıurfaspor	30	34
13. Ümraniye	30	34
14. Manisa FK	30	33
15. Tuzlaspor	30	32
16. Adanaspor	30	32
17. Altay	30	15
18. Giresunspor	30	7

Takımlar	O	P
1. M.City	32	73
2. Arsenal	32	71
3. Liverpool	32	71
4. Aston Villa	33	63
5. Tottenham	32	60
6. Newcastle	32	50
7. M. United	32	50
8. West Ham United	33	48
9. Chelsea	31	47
10. Brighton	32	44
11. Wolves	32	43
12. Fulham	33	42
13. Bournemouth	32	42
14. Crystal Palace	32	33
15. Brentford	33	32
16. Everton	32	27
17. Nottingham Forest	33	26
18. Luton Town	33	25
19. Burnley	33	20
20. Sheffield United	32	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	31	78
2. Barcelona	31	70
3. Girona	31	65
4. Atletico Madrid	31	61
5. Athletic Bilbao	31	57
6. Real Sociedad	31	50
7. Valencia	31	47
8. Real Betis	31	45
9. Villarreal	31	39
10. Getafe	31	39
11. Osasuna	31	39
12. Las Palmas	31	37
13. Sevilla	31	34
14. Deportivo Alaves	31	32
15. Mallorca	31	31
16. Rayo Vallecano	31	31
17. Celta Vigo	31	28
18. Cadiz	31	25
19. Granada	31	17
20. Almeria	31	14