Gönül Neden Daralır?

Aziz Dostum İnsan bazen bir sessizlikle uyanır; sanki dünya küçülmüş, gökyüzü alçalmış, nefes almak dahi güçleşmiştir. Gönlün daraldığını hissettiğimiz bu anlar, çoğu zaman bizi derin bir sorgulamaya iter. Bu his, yalnızca bir ruh hali midir, yoksa ardında hikmet dolu bir mesaj mı gizlidir?

Kur'an-ı Kerim'de Rabbimiz buyurur:
"Her kim Benim zikrimden yüz çevirirse, ona dar bir hayat vardır." (Taha, 124)

Bu ayet, aslında gönlün sıkışmasının temel sebebini bizlere açıklıyor. Çünkü insan, dünyaya yalnızca maddi ihtiyaçlarını gidermek için gelmedi. Kalbin genişlemesi, huzur bulması ve nura kavuşması, ancak sahibine yönelmekle mümkündür.
Kur'an-ı Kerim'de, "Kim benim zikrimden yüz çevirirse,.." buyrulmaktadır. Bu ayette geçen "zikir" kelimesi, bir önceki ayette ifade edilen "hidayet" anlamına gelebileceği gibi, Allah'ın şeriatını, Kur'an-ı Kerim'i ya da tüm semavi kitapları da işaret ediyor olabilir.

Ayetin devamında, Allah'ın zikrinden yüz çevirenlerin zorluklarla dolu bir hayata maruz kalacakları belirtilmektedir. Bu zor hayatın, dünya hayatında mı, kabirde mi yoksa ahirette mi olacağı konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür.

Bazı alimler, İkrime, Dehhak ve Abdullah b. Abbas Rıdvanullahi Teâlâ Aleyh'im Ecmain'den gelen rivayetlere dayanarak, bu sıkıntılı hayatın dünya hayatını kastettiğini belirtmiştir. Allah'ı anmaktan uzak duran bir kimsenin kazancının haram ile karışacağı, bunun da kişiye huzur ve rahat yerine sıkıntı getireceği ifade edilmiştir. Haram yollarla elde edilen mal, miktar olarak çok görünse de sahibine mutluluk vermez, aksine içsel bir huzursuzluğa sebep olur. Buna karşın, iman eden kişi Allah yolunda harcadıklarının karşılığını göreceğine inandığından, az imkanlarla bile huzurlu bir hayat sürer. İnançsız kişiler ise ne kadar zengin olsalar da doyumsuzluk ve dünya hırsıyla daima içsel bir sıkıntı yaşarlar.

Ebu Saîd el-Hudrî, Südî Rıdvanullahi Teâlâ Aleyh'im Ecmain ve bazı alimlere göre  ise bu zor hayat, kabir hayatına işaret etmektedir. Zira kâfirlerin kabirde görecekleri azap, o kadar şiddetli olacaktır ki kaburgaları birbirine geçecek derecede sıkıntıya düşeceklerdir.

Mevlana Celaleddin Rumi Rahmetullahi Aleyh der ki:
"Bir testi dolusu suyu denize dökersen deniz genişlemez. Fakat testiyi bir damla suyla doldurursan taşar. Ey gönül, sen deniz misin, yoksa testi mi?"
Dünya, kalbe fazlaca yer ettiğinde kalp bir testi gibi taşar ve daralır. Halbuki gönlü deniz gibi geniş kılan şey, Allah’ı zikretmek ve O’na tevekkül etmektir.

Bayezid-i Bistami Rahmetullahi Aleyh şöyle buyurur:
"Sıkıntı çekiyorsan bil ki Allah seni terbiye ediyordur. Sevinç içindeysen bil ki Allah seni sevindiriyordur. Ne halde olursan ol, O’nun iradesine boyun eğ."
Tevekkül, insanın kendi çaresizliğini kabul edip Allah’a dayanmasıdır. Bu teslimiyet, gönlü genişletir ve darlıkları rahmete çevirir.

Daralmış Bir Gönül İçin Çözüm Yolları

1. Allah’ı Anmak (Zikir):
Zikir, gönlün tesellisi, ruhun şifasıdır. Ayet-i kerimede buyrulduğu gibi:
"Elbette kalpler, Allah’ı anmakla huzur bulur." (Rad, 28)

Şah-ı Nakşibend Rahmetullahi Aleyh der ki:
"Zikir, kalbin gıdasıdır. Kalp, ancak onunla dirilir."

2. Dua ve Tevbe:
Şeyh Muhyiddin İbn Arabi Rahmetullahi Aleyh şöyle buyurur:
"Dua, kulun Rabbine en yakın olduğu haldir. Dua eden kişi, arzularını değil, Allah’ın takdirini istemelidir."
Tevbe ise, kalbi huzura götüren bir yoldur. Günahların ağırlığından kurtulan kalp, ferahlar.

3. Sadaka Vermek:
Sadaka, sadece dünyaya değil, ahirete yapılan bir yatırımdır. Peygamber Efendimiz Sallallâhu Aleyhi Vesellem şöyle der:
"Sadaka, belaları def eder ve gönlü genişletir."
Şeyh Abdulkadir Geylani Rahmetullahi Aleyh, sadaka hakkında şöyle der:
"Sadaka verirken, aslında Allah’a bir teşekkür ediyorsun. Bu teşekkür, kapıları açar."

4. Doğada Tefekkür:
İnsan, doğada tefekkür ile Allah’ın kudretini hisseder. 
Mevlana Hazretleri Rahmetullahi Aleyh der ki:
"Dağlara bak, gökyüzüne bak; onlar nasıl ki yerlerinde sabit duruyorsa, sen de gönlünü sabit tut. Her şey O’ndan gelir, O’na döner."

Gönlün daraldığı an, aslında sahibini özlediği andır. Bu daralmalar bir uyarıdır; “Yolunu değiştir, yönünü bana çevir” der. Allah’a yönelmek, O’na dua etmek ve tevekkül etmek, her zaman gönlümüzün sıkıştığı anlarda bize genişlik kapılarını açar. Çünkü Rabbimiz, "Ben kuluma şah damarından daha yakınım." (Kaf, 16) buyurarak, bizim O’ndan hiçbir zaman uzak olmadığımızı müjdeler.
Ve yazımızı İbn-i Ataullah el-İskenderi Rahmetullahi Aleyh'in Mübarek bir sözü ile noktalıyalım.
"Kapıya ısrarla vurana kapılar açılır."