16.07.2020, 16:09

İslam ve sanat

    Sanat; insan ruhundaki bedii duyguların dışa yansıyıp, resim, müzik, mimari, hat, tezhip, minyatür, ebru, şiir edebiyat vb. formlarında tezahür etmesi olarak izah edilebilir. Sanat bazen sanatkâr ruhlu insanda kendi kendine, mektep medrese görmeden gelişirse de çoğu zaman bir üstattan tahsil yolu ile öğrenilip gelişir.

   Aynı zamanda sanat; tarih sahnesindeki milletlerin maneviyat ve medeniyet seviyelerinin nişanesidir. Allah’a inanan milletler ve putperest kavimler, hülasa bütün insanlık tarih boyunca eserlerinde inançlarını yansıtmışlardır. Müslümanlar Allah’ın (c.c.) ismini, Kur’an ayetlerini ve Hadisi şerifleri Hüsn-i Hat ile nakşederken, Allah’a ortak koşanlar veya diğer gayri İslami din mensupları eserlerine inançlarını totem, heykel, ikon vb. Olarak yansıtmışlardır. Onun için din nasıl ilk insanla mevcut ise sanatta insanlıkla beraber var olan bir olgudur.

  Dinimizde sanat erbabı Allah'ın güzel olduğuna, bu güzelliğin kâinatta tecelli ettiğine ve böylece Allah'ın varlıkları güzel yarattığına inanır. Bu yüzden o, hünerini, maharetini ve icra ettiği sanatı kendinden bilmez, Allah'ın lütfuna mazhar olduğunu idrak eder. Buna bağlı olarak Müslüman sanatkâr kendisini, bu güzelliklerin başkaları tarafından fark edilmesi için bir vasıta olarak gördüğü için onun nazarında yegâne yaratıcı Allah'tır. O, "Sanatkârı da sanatını da Allah yaratır" (1 )hadisinin beyanı doğrultusunda sanatın Allah'ın yaratmasıyla kendinde meydana geldiğine inanır. Kendini onun Sâni', Musavvir, Bedî' ve Mübdi' isimlerinin tecellisine mazhar olarak mütalaa eder. Dolayısıyla o, sanatını icra ederken Allah karşısında haddini aşıp "Ben de yaratıyorum." havasına girmez. Yaptığı eserleri Allah'ın sanat eserlerine bir nazire olarak da algılamaz. Bunları gurur ve kibir vesilesi yapmaz, aksine şükrün bir vasıtası haline dönüştürür. Zira insanlara bütün imkân ve kabiliyetleri O'nun bahşettiğine inanır ve sanatını onun yolunda icra eder. Müslüman sanatkâr, icra ettiği hünerin, Allah'ın sanatının bir gölgesi olduğunu düşünerek aradan çekilir ve sanatının bütün yönleriyle Allah'ı işaret etmesine itina gösterir. "Yegâne sanat ve güzellik sahibi Allah'tır" inancıyla sanatını O'nun gerçek sanatının anlaşılmasına vasıta yapar.(2)

Yüce kitabımız Kur’an ı Kerim’ in  'Gerçekten de biz insanı en güzel surette yarattık.'(3) beyanı ve “Hz.Peygamber Efendimiz Sallallahu aleyhi ve Sellem’ in “Allah güzeldir, güzelliği sever” (4)hadisi şerifleri İslamın sanata ve sanatkâra verdiği değere ne kadar güzel işaret etmişlerdir

Buraya kadar anlatmaya çalıştığımız sanat ve sanatkâr tanımına ayrı bir zaviyeden bakarak, bize yeni ufuklar açan merhum Necip Fazıl’ı hayırla yâd edelim: O bizlere:

 "Anladım işi, sanat Allah'ı aramakmış;

 Marifet bu, gerisi yalnız çelik-çomakmış…"

 Diyerek; sanatkârı sanatıyla "marifetullah"a yol bulmaya ve onu seyredenleri de o yola ulaştırmaya çalışmıştır.

Tarihdeki önemli şahsiyetlere ve güzel insanlara baktığımızda sanatın bir dalı ile ilgisi olduğunu görürüz. Zira peygamberlerin ( a.s.) bazılarının sanatkâr olduklarını ve mesleklerini ayet ve hadisler bize bildirmektedir. Yine Osmanlı Padişahlardan bazıları hattat bazıları bestekâr bazıları şair, ediptirler.

Bu arada Şeyh Muhammed Nurullah SEYDA’NIN (R.A.) şiir, edebiyat, hüsn-i hat dallarında çok mahir olduğu erbabına malumdur. O’nun; ziyaretlerimden birinde, kendi yazdığı hat levhasını bizzat bana göstererek “nasıl, olmuş mu Erkan efendi? Diye tebessüm eden hali hala gözümün önündedir. Hakeza divanı ve eserleri de bu yönüne işaret etmektedir.

    İslam tarihinde önemli şahsiyetler nasıl sanatkâr ruhlu insanlar olarak yetişmişlerse, bizlerinde ruhlarımıza neşe veren fıtratımıza uygun bir sanat dalı ile iştigal etmemiz faydadan hali değildir. Sanatkâr ruhlu Müslüman ince ruhlu olur. İdrak kabiliyeti gelişir Allah’a kulluğunu daha bir iştiyakla ifa eder.

 “Efendim dergâhınızda hizmet etmek, müridiniz olmak istiyorum “diye taleple gelen kişiye bir şeyh efendinin:

  • “Evlat sen hiç kuşlara böceklere dağdaki çiçeklere hani bazen oturup hayran hayran bakarmısın?
  • Yoo ! Hayır efendim,
  • Peki, sen ara sıra yıldızlara semaya güneşe şöyle bakıp tefekkür edermisin?
  • Yoo! Hayır efendim
  • Ara sıra hiç ilahi, türkü falan da mı?
  • Yoo! Hayır, efendim hiç yapmam,
  • Hiç birini sevdin mi?
  • Hayır efendim,  
  •  Evlat benim sana yapabilecek bir şeyim yok” cevabı çok manidardır ve anlatmak istediklerimizin özeti sayılabilir.

İnşallah ilerleyen bölümlerde İslam sanatının en güzel bölümlerinden Hüsn-i Hat ile yolumuza devam edelim.

Allah (CC.) güzeldir, güzelliği sever

 “Allah (CC.) güzeldir, güzelliği sever .”

1: Buharî, Halku ef'âli'l-ibâd, s. 25.

2:Prof.Dr. Muhit Mert’in “sanata vurulan tevhit damgası ”adlı yazısından

3: Tin:4

4:Müslim, İman, 1/93

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 28 Mart 2024
İmsak 05:20
Güneş 06:47
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:31
Yatsı 20:52
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü