03.05.2020, 15:40

Kayıp Medeniyetin İlim Merkezi Buhara - 1

Dr. Ömer Faruk Atan

Günümüzde Özbekistan Cumhuriyeti sınırlarında bulunan Buhârâ, 54/674 yılında Hz. Muâviye’nin Horasan Valisi Ubeydullah b. Ziyâd tarafından fethedilerek ilk defa İslam hâkimiyetine girmiştir. Emevîler zamanında ve Abbâsîler’in ilk devrinde Buhârâ’da yerli hükümdardan başka, Merv’deki Horasan valisi tarafından tayin edilen bir emîr veya âmil yönetiliyordu.

260/874 yılında Buhârâ Emîri’nin Tâhirîler’i ortadan kaldırması üzerine şehir halkı ile ulemâ Sâmânîler’den Semerkant hâkimi Nasr b. Ahmed’e başvurarak şehri ona teslim ettiler. Nasr da küçük kardeşi İsmâil’i Buhârâ valiliğine tayin etti. Böylece Buhârâ 389/999 yılına kadar Sâmânîler tarafından idare edildi.

Sâmânîler döneminde Buhârâ, tarihinin en parlak dönemini yaşamış, büyük bir idarî ve kültürel merkez haline gelmiştir. Bu dönemde, Buhârâ’da önemli bir saray kütüphanesi oluşturulmuş ve başta İbn Sînâ olmak üzere pek çok bilim insanı, bu kütüphaneden yararlanmıştır. Sonraki dönemlerde ise, birçok savaş ve karışıklığın yaşanmasına rağmen önemli bir ilim-kültür merkezi olmaya devam etmiştir.

Sayısız âlim yetiştiği için bu şehir, “İslam’ın Kubbesi” ve “Doğunun Medine’si” şeklinde isimlendirilmiştir. Gerileme devrinde dahi büyük bir kültür merkezi olarak kalan bu ilim ve medeniyet merkezinden, başta Sahih-i Buhârî yazarı Muhammed b. İsmâîl el-Buhârî olmak üzere pek çok âlim çıkmıştır. Târâbî İsyanı’na kadar Burhân Ailesi’nin sadr olduğu dönemde Buhârâ, çok sayıda ilim erbabının yaşadığı ve altı bin fakihin maaş aldığı ilim merkezlerinden biri olmuştur.

Buhârâ, hicrî V. asırdan itibaren birçok savaş, tahribat ve yönetim değişiklikleriyle siyasî olarak çalkantılı bir dönem yaşamıştır. Bu durum sadece siyaseti değil, aynı zamanda ilim dünyasını da olumsuz olarak etkilemiştir. Şehrin tahrip edilmesiyle kütüphaneler yakılmış, eserlere ulaşma imkânı ortadan kalkmıştır. Ayrıca birçok âlim ya ölmüş, ya da eğitim-öğretimini bırakarak başka coğrafyalara göç etmek zorunda kalmıştır.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:27
	Güneş	06:03
	Öğle	13:07
	İkindi	16:55
	Akşam	20:01
	Yatsı	21:31

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	33	90
2. Fenerbahçe	33	86
3. Trabzonspor	33	55
4. Beşiktaş	33	51
5. Başakşehir	33	49
6. Rizespor	33	48
7. Kasımpasa	33	46
8. Antalyaspor	33	45
9. Alanyaspor	33	45
10. Sivasspor	33	45
11. A.Demirspor	33	41
12. Samsunspor	33	39
13. Ankaragücü	33	37
14. Kayserispor	33	37
15. Konyaspor	33	36
16. Gaziantep FK	33	34
17. Hatayspor	33	33
18. Karagümrük	33	33
19. Pendikspor	33	30
20. İstanbulspor	33	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	31	69
2. Göztepe	31	63
3. Ahlatçı Çorum FK	31	55
4. Sakaryaspor	31	54
5. Bodrumspor	31	52
6. Kocaelispor	31	52
7. Bandırmaspor	31	47
8. Boluspor	31	47
9. Gençlerbirliği	31	47
10. Erzurumspor	31	42
11. Ümraniye	31	37
12. Manisa FK	31	36
13. Keçiörengücü	31	36
14. Şanlıurfaspor	31	34
15. Tuzlaspor	31	33
16. Adanaspor	31	32
17. Altay	31	15
18. Giresunspor	31	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	34	77
2. Liverpool	34	74
3. M.City	32	73
4. Aston Villa	34	66
5. Tottenham	32	60
6. M. United	33	53
7. Newcastle	33	50
8. West Ham United	34	48
9. Chelsea	32	47
10. Bournemouth	34	45
11. Brighton	32	44
12. Wolves	34	43
13. Fulham	34	42
14. Crystal Palace	34	39
15. Brentford	34	35
16. Everton	34	33
17. Nottingham Forest	34	26
18. Luton Town	34	25
19. Burnley	34	23
20. Sheffield United	34	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	32	81
2. Barcelona	32	70
3. Girona	32	68
4. Atletico Madrid	32	61
5. Athletic Bilbao	32	58
6. Real Sociedad	32	51
7. Real Betis	32	48
8. Valencia	32	47
9. Villarreal	32	42
10. Getafe	32	40
11. Osasuna	32	39
12. Sevilla	32	37
13. Las Palmas	32	38
14. Deportivo Alaves	32	35
15. Rayo Vallecano	32	34
16. Mallorca	32	31
17. Celta Vigo	32	31
18. Cadiz	32	25
19. Granada	32	18
20. Almeria	32	14