27.09.2020, 13:50

Malatya'da Abbasi Dönemi

Abbasiler, Bizansın sınır temi olan Malatya’yı, sürekli fetih etmek için ziyaret ettiklerinden, Avasım şehirlerinin merkezi durumuna getirmişlerdi. Fırat'ın doğu kısmı, Anadolu’ya yaptıkları ilk fetih harekâtları sırasında Müslümanlar tarafından ele geçirilmişti. Emeviler devrinde bu fetih tamamlanarak, Anadolu'nun güney bölümü olan Adana, Ceyhan ile Fırat arasındaki toprakların kontrolünü de ele geçirmişlerdir. Bu dönemde, Adana bölgesinin merkezi Tarsus, Fırat bölgesinin merkezi Malatya olmak üzere iki hudut valiliği kurulmuştur.

Anadolu'nun tamamen Türkleşmesine kadar Malatya, Bizans ve Araplar arasında paylaşılamayan bir merkez konumundadır. 7. yüzyıldan itibaren sürekli Arap akıncıların saldırısına uğramıştır. Müslüman Araplar, Suriye valisi Muaviye döneminde Anadolu'ya yaptıkları seferlerde Malatya’yı birkaç defa ele geçirmiş ve vali atayarak, asker bırakmıştır. Muaviye 661–680 yıllarında bu kente gelerek bir müddet kalmış ve asker sayısını artırmıştır. Kenti Müslümanlaştırmak gayesiyle Irak ve Suriye'den Müslüman halkın bir kısmını getirerek Malatya’ya yerleştirmiş böylece Bizanslılara karşı yapılan yaz seferlerinin üssü durumuna getirmiştir.

Hz. Ali ile Muaviye taraftarları arasındaki mücadeleler zamanında Müslümanlar, Anadolu seferlerini ihmal ettiğinden fırsattan yararlanan Bizanslılar, Müslüman halkın ve askerlerin çekilmiş olduğunu görerek, Malatya'yı yeniden zapt ettiler. Şehri ve kaleyi yıkıp, Müslüman halkı kılıçtan geçirdiler. Emeviler döneminde Halife Ömer bin Abdülaziz 717–720 yıllarında kaçmakta olan Darende halkını Eski Malatya'ya yerleştirerek, Cavana bin El-Haras'ı buraya vali olarak atamıştı. 740–41 yılında Askivaş komutasındaki Bizans Ordusu Malatya üzerine tekrar yürümüş ise de kuşatma sırasında halk, kent kapılarını kapayarak Halife Hişam’dan yardım istemişti. Bunun üzerine Bizanslılar çekilmek zorunda kalmış, Halife Hişam Malatya'ya girerek, şehir onarılıncaya kadar buradan ayrılmamıştır.

Şehir’e vali olarak atanan Melih İbn-i Sebeb ve yanında seferlerde bulunan Abdullah El-Battal Bizanslıların elinde bulunan Synada şehrini kuşatarak, İslam orduları Pelezaium adı verilen yerde ağır bir yenilgiye uğramışlardır. Bu savaştan üç sene sonra 740 tarihinde Abdullah El-Battal, Eskişehir yakınlarında, Akronion önünde yapılan savaşta şehit düşmüştür. Yine bu tarihlerde Malatya'da Bizans-Arap çatışmalarında Battal Gazi'nin silah arkadaşı olan Abdulvahap’ın da şehit düştüğü tahmin edilmektedir.

Dilden dile anlatılan, yaptığı kahramanlıklarla destanlaşan Battal Gazi işte bu dönemde yaşamıştır. Malatya’da Battalgazi İlçesinde, 690–695 yıllarında doğan Battalgazi son derece bilgili bir âlim’di. Dört dini kitabı iyi bilmesi ve Türkçe dışında Arapça, Farsça ve Rumcayı çeşitli lehçeleri ile anadili gibi bilmesi, güçlü bedeni ve bileği ile son derece cengâver bir akıncı ve komutan yapmıştır onu. Son derece dürüst ve dost canlısı kişiliği ile dostlarına güven, düşmanlarına korku salan, mertliğe ve cesarete sahipti. Peygamber efendimizin, onun geleceğine dair müjde verdiği rivayetler arasındadır. Bizansın bileği bükülmez savaşçısı ve komutanı olan “Ahmar Tarran” bir savaşta Battal Gazi ile cenk ederek yenilmiştir. Cenkte, verdiği sözü tutarak Ahmed Duran adını alarak Müslüman olarak, Battal Gazi’nin en sadık silah arkadaşı olmuştur.

Halife el Memun döneminde (813–833) oğlu Abbas, Malatya'yı üs durumuna getirerek, Bizanslılar üzerine saldırılar düzenler. Bizans İmparatoru Theophilos, 837 yılında Doğanşehir ve Malatya üzerine saldırıya geçerek, yöreyi yakıp yıkmıştı. 838 yılında Halife El Mutasım'ın (833-842), Ebu Said Muhammed bin Yusuf komutasında Bizanslılara karşı çıkardığı Arap ordusu başarılı olamasa da, Abdullah bin Mervan El-Akta komutasındaki İslam ordusu Malatya halkının da yardımıyla Bizans ordusunu bozguna uğratmıştır.

I.Basileios (867-886) zamanında Bizanslılar, Darende ve Doğanşehir'i alarak, buraları yakıp yıktılarsa da Malatya'yı ele geçirememişlerdir. Bizanslılar, kuşatma sırasında ağır kayıplar vermiş ve İmparator esir olmaktan zor kurtulmuştur. 917 yılında Arap komutanı Munis El Muzaffer Malatya'dan İç Anadolu üzerine bir sefer düzenlemiş. Bu seferi 923 yılında Muhammed bin Nasır, yaz ve kış seferlerinden başarı kazanması üzerine Bizanslılar 926–927 yıllarında Kurkuas komutasındaki bir ordu ile karşı saldırıya geçerek Malatya yöresini yağmalamaya başlayınca, Malatya valisi, oğlu Ebu Hafs ile komutanı Ebul Aşaş'ı Kurkuas'a göndererek, Bizans egemenliğini kabul etmek zorunda kalır. Bunu izleyen yıllarda Musul Hamdani Emiri Seyf üd-Devle Hasa’nın (945–967) amcası Said üd-Devle Malatya'ya sefer düzenleyerek şehri geri alır.934 yılında Kurkuas Malatya’yı yeniden geri alarak surların tümünü yıktırarak, kenti savunmasız bırakır.

961–962 yılında komutanlarından Naca, Bizanslılarla çarpışarak 18 gün boyunca şehri yağmalayıp, yakıp yıktırdı. Bizans İmparatoru II. Nikephor Phocas, (963–969) Güneydoğu Anadolu ve Suriye'yi ele geçirdikten sonra, savunmasız durumdaki Malatya'yı yeniden oturulur duruma getirmeye çalıştı. Suriye’de yaşamakta olan Hıristiyan mezhebinden olan Yakubilere haber salarak, bazı sözler vererek Malatya'ya gelip yerleşmelerini istedi. 970 yılında Yakubilerden büyük bir kısmı Malatya yöresine yerleşmişlerdir. 1100 yılına doğru Malatya çevresinde 60 bin Hıristiyan ve 53 kilise ve manastırın olduğu Bizans egemenliği altında hayatlarını sürdürmeye çalışsalar da İmparator Nikephoros Phokas sözünde durmayınca, Müslüman Araplara sığınan Yakubiler isyan ederek Malatya’yı ele geçirirler. Şehri imparator adına yöneten Strategos’u bedevilerin yardımıyla esir alırlar, Bardas Skleros kendisini daha sonra Basileus ilan eder. Bizan Kralı Joannes Tzimiskes 1008’de Nusaybin’e yaptığı seferde Malatya’daki isyanı da bastırarak Basileus, Bardas Skleros’u kontrol altına alır. Pötürge ilçemizin Uzuntaş bölgesinde bulunan perieş kalesini ve çevresini yerleşke olarak kullandıkları tahmin edilmektedir.

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü