04.09.2024, 12:13

Manda ve himayeye hayır

Asurlardan, Hititlerden, Kimmerlerden, Friglerden, Romalılardan, Bizanslılardan sonra Sultan Alparslan’ın Anadolu’yu fethiyle birlikte Türk yurdu olan Sivas; Kadı Burhâneddin, Danişment, Eretna Beyliği’nin başkenti, Selçuklu Devleti’nin “Dârü’l-a’lâsı”, Osmanlı İmparatorluğu’nun eyalet merkezi ve son olarak da Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı yer olma gururuna erişmiştir.

İnsanoğluna ev sahipliği yaptığı günden beri en kritik dönemlerde yazılan tarihe şahitlik eden dirlik ve birlik yurdu Sivas, bugün yine tarihî bir döneme ev sahipliği yapmanın gururunu yaşıyor. Bu kritik eşiklerden biri de Birinci Dünya Savaşı’nın kaybedilmesiyle düşman kuvvetlerinin işgaline uğrayan Anadolu’da Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mayıs 1919’da Samsun’dan yola çıkarak başlattığı millî mücadelenin en önemli temel taşları arasında yer alan Sivas Kongresi’dir.

Amasya Genelgesi ile kongre toplanması planlanan illerden biri Erzurum, diğeri ise Sivas olur. Erzurum Kongresi’nin ardından Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın 2 Eylül’de Sivas’a gelişinin ardından Sivas Kongresi, çeşitli illerden gelen delegelerin katılımı ile 4 Eylül 1919’da, Erkek Lisesi’nde toplanır.

“Hasta Adam” Osmanlı’nın ölüm döşeğinde son anlarını yaşandığı günlerde Sivas’ta bir ışık yükselir. Gazi Mustafa Kemal ve etrafında toplanan heyet 108 gün (2 Eylül-18 Aralık 1919) boyunca millî mücadele için Sivas’a karargâh kurar.

Millî Mücadelenin başkenti Sivas’ta 38 delege tarafından alınan kararlarla, “Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir. Vatan bir bütündür, parçalanamaz. Manda ve himaye kabul olunamaz” fikri olgunlaştırılır. “Hasta Adam”ın küllerinden doğacak Cumhuriyet’in temelleri 4 Eylül Sivas Kongresi’nde atarak “manda ve himaye”ye karşı büyük bir mücadele başlatılır.

Kongrenin kararlarının ardından 12 Eylül 1919’da gerçekleştirilen toplantıda söz alan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane öğrencisi Hikmet, Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya hitaben, “Mandayı kabul edemeyiz. Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal’i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak adlandırır ve tel’în ederiz” ifadelerini kullanır. Bunun üzerine Gazi Mustafa Kemal Paşa Tıbbıyeli subay Hikmet’e dönerek, “Evlat, müsterih ol... Biz, azınlıkta kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez; ya istiklâl, ya ölüm” der. İşte bu ruh ve azimle bugün üzerinde özgürce yaşadığımız Türkiye Cumhuriyeti’nin temelleri 4 Eylül 1919’da Sivas’ta atılır. Cumhuriyet’in ilanından sonraki yıllarda Sivas’a gelen Gazi Mustafa Kemal Paşa kongrenin yapıldığı liseyi ziyaret ederek, “Cumhuriyet’in Temelini Burada Attık” sözünü ifade eder.

Bugün üzerinde özgürce yaşadığımız Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı Sivas’ta 4 Eylül Kongresi’nin 105. yıldönümü coşkusu yaşanıyor. Sivas, “en emin belde” olmanın, millî mücadeleye başkentlik yapmanın, millî meclis işlevi görmenin, Cumhuriyet’in temelini atmanın bilinciyle geleceğe umut olmaya devam ediyor.

*

Bu kapsamda Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyetin kurulmasına giden yolun açılmasında temel taşlardan olan 4 Eylül 1919’da yapılan Sivas Kongresi’nin 105. Yıldönümü münasebetiyle Sivas’ta valilik ve belediye tarafından organize edilen çeşitli etkinlikler düzenleniyor.

***

İRADE-İ MİLLÎYE GAZETESİ MÜCADELEYE BÜYÜK DESTEK SAĞLADI

Sivas Kongresi’nde alınan karar doğrultusuna Ankara’da Temsil Heyeti oluşturularak Kurtuluş Savaşı mücadelesiyle birlikte, savaş sonrası kurulacak Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin önü açıldı.

Kongre sürecinde bizzat Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile millî mücadeleye destek verilmesi ve yapılan çalışmaların halka duyurularak desteklerinin alınması amacıyla 14 Eylül 1919’dan itibaren de “İrade-i Millîye” gazetesi yayım hayatına başladı. Erzurum ve Sivas Kongrelerinde alınan kararların yayımlandığı İrade-i Millîye, Sivas vilayet matbaasında, önceleri haftada bir, daha sonra haftada iki ve ardından da günlük olarak yayımlandı. Gazete, İstanbul aydınlarının, ulusal bağımsızlık savaşının safhalarından haberdar olabilmeleri düşüncesiyle gizli yollarla İstanbul’a sokuldu.

Sivas Vilayeti Baytar Dairesinin kaşesini taşıyan zarflarla İstanbul’a sokulabilen gazetenin bütün sayfalarında Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın bildirilerine, yayımlamış olduğu beyannamelerine, Heyet-i Temsiliye’nin kararlarına yer verildi. Gazete 1922’li yıllara kadar aralıklarla yayım hayatını sürdürdü.

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 11 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. İstanbulspor 23 36
7. Ahlatçı Çorum FK 23 35
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü