13.02.2023, 18:32

NAHİV İLMİNİN TARİHÇESİ VE KUR'AN TEFSİRİNDEKİ YERLERİ

Kur'an sonunda bir yazılı metin olduğundan bu metnin iyi anlaşılması için sağlam bir dil bilgisi gerekir. İşte bu amillerden hareketle ilk dönem alimlerimiz dil üzerinde yoğun bir mesai harcamış, dilin kurallarını ortaya koymak için uğraşmışlardır.

Bunun için önce dil kuralları olan nahvin oluşması, ardından imla kuralların oluşması ve daha sonra sözlük çalışmaları yapmışlardır. Bunlar için cahiliye araplarının şiirlerinden, bedevilerin kullandığı saf bozulmamış arapçadan yararlanmışlardır. Bu amaçla yıllarca bedevilerin arasında kalarak onlardan arap dilinin inceliklerini öğrenmiş ardından bu öğrendiklerini kitaplaştırmışlardır.

Arap dili üzerindeki ilk çalışmayı İmam Ali (ra) başlatmıştır. O, arapça'yı isim, fiil ve harf olmak üzere üç ana ilke üzerinde oturtmuş ve bu çalışmayı talemesi Ebul Esved el-Düveli'ye vererek bunun gibi (nahiv-gibi anlamına gelir) çalışmalar yap demiştir.

Ebul Esved, imamdan aldığı bu ilmi geliştirmiş ve Nahiv ilminin müessisi olmuştur. O, bu ilmi geliştirecek olan öğrenciler yetiştirmiştir. Bunlardan en önemlisi de Abdullah b. Ebî İshâk el-Hadramî (ö. 117/735)’dir. Ebi İshak aynı zamanda bir kıraat imamıdır. Aslında bir çok büyük Nahivci aynı zamanda kıraat imamıdır. Ya da krıaat imamlarının çoğu aynı zamanda dilcidir. Ebi İshak, Basra nahiv ekolünün gerçek kurusucu kabul edilmekte olup, hemze ile ilgili bir kitap yazmış, kitap telif eden dilcilerden birisi olmuştur.

Fakat onun en büyük mirası yetiştirdiği iki öğrencisdir. Bunlar; İsâ b. Ömer es-Sekafî (ö. 149/766) ile Ebû Amr b. El-Alâ’ (ö. 154/771)'dir.

es-Sakafi bugün elimizde olmayan el-Cami ve el-ikmal isimli iki nahiv kitabını yazmış, nahvin bütün meselelerini toplamıştır. Kitap her ne kadar elimizde olmasa da kendisinden sonraki kuşağı etkilemiş ve kitap hakkındaki bilgileri sonraki çalışmalarda elde etmekteyiz.

Ebu İshak el-Hadrami'nin diğer öğrencisi Ebu Amr b. el-Ala'da yedi büyük kıraat alimlerinden birisi olup, nahiv konusunda üstad'dır.

Fakat nahiv alanında en büyük sıçramayı İsâ b. Ömer es-Sekafî ile Ebû Amr b. el-Alâ’nın talebesi Halîl b. Ahmed el-Ferâhîdî (ö. 175/791) gerçekleştirmiştir. O, gerçekten arap nahvinin en büyük alimidir. Bugünkü bir çok kuralları kendisine borçluyuz. Aynı zamanda sözlük yazarıdır. Kitabul ayn onun en önemli esedir. Ses biliminin de kurucusu kabul edilmektedir.

Halil'in en önemli buluşlarından birisi de ARUZ ölçüsünü bulmuş olmasıdır. Halil, arap diline yüzyıllık bir mesafe kat etmiştir.

Halil'in en önemli öğrencisi yine bir nahiv üstadı olan Sibebeyhi (ö. 182/798) 'dir. Sibeveyhi'nin en önemli eseri el-Kitap'dır. Bu kitapta kendisinden önce gelen tüm nahiv meselelerini toplamış, çözmüştür. Bu kitap nahiv ilminin temel bir eseri olmuştur. öyle ki araplar/nahivciler el-kitap dediklerinde bu kitap anlaşılmıştır.

Sibeveyhi'in öğrencisi de Ebu’l-Hasan el-Ahfeş el-Evsat (ö. 215/850) olmuştur. O, kur'an filololojisene dair yazdığı el-meanil asar kitabıyla ünlüdür.

Sîbeveyhî’den sonra Basra’daki gramer çalışmaları Ebû Muhammed Yahyâ b. el-Mubârek el-Yezîdî (ö. 202/817), Ebû Zeyd el-Ensârî (ö. 215/830) ve el-Esma‘î (ö. 216/831) yürütmüştür.

Basra dil mektebi, Nahiv ilminin kurucu unsuru olmuştur. Bu nedenle nahivciler arasındaki ihtilafta Basra ekolünün görüşü Kufe ekolünün görüşüne tercih edilir. Kufede nahiv ilmi yüz yıl sonra başlar ve burada nahvi başlatanlar da Basralı alimlerin talebeleridirler.

Kufe nahvinin kurucusu, Basra doğumlu olup daha sonra Kufe’ye yerleşen Şeybân b. Abdurrahmân et-Temîmî en-Nahvî (ö. 164/780)’dir. Bu zat el-Ala'nın öğrencisidir.

Diğer bir Kufe alimi de Mu‘âz b. Müslim el-Herrâ’ (ö. 187/803)'dir. O da el-Ala'nın öğrencisidir. Bu şahıs daha çok kelimeler ve fiillerin yapılarıyla ilgilendiğinden Sarf ilminin ilk temsilcisi sayılmıştır.

Kufe'de nahiv konusunda ilk eser yazan da Ebû Ca‘fer er-Ru’âsî’dir.

Fakat aslında Kufe ekolünün dev şahsı Ebu’l-Hasan Ali b. Hamza el-Kisâ’î (ö. 189/805)’dir. Kisa, aynı zamanda yedi kıraat alimlerinden (kıraatı seb'e) alimidir. Halil'in öğrencisidir. Kisa ile Sibeveyhi arasındaki bir tartışmada Kisai, rakibini yenmiş bu durum Sibeyvhi'nin çok zoruna gittiğinden üzüntüsünden vefat etmiştir. Ama Kisa, hatasını tamir etmiş Sibeyvhi'nin talebesi Ahfeş'i yetiştirmiştir.

Kisa'den sonraki en önemli Kufe'li dilci Ebû Zekeriyyâ el-Ferrâ’ (ö. 207/822)'dır. Nahiv konusunda "kitabul hudud" ve Kur'an ilmi konusunda "meanil Kur'an" isimli eser yazmıştır.

Kufe ekolunün bu alimlerden sonraki önemli temsilcileri Kisa'nin de öğrencileri olan Ebu’l-Hasan Ali b. el-Mubârek el-Ahmer (ö. 194/809) ile Ebu’l-Hasan el-Lihyânî (ö. 210/835)'dir.

Bu temel atma ve kuruluş döneminden sonraki dönemlerde alimler, yukarda isimlerini verdiğimiz kişilerin çalışmalarını düzenlemiş, şekillendirmiş ve günümüze intikal ettirmişlerdir.

Bu alimlerin dil üzerindeki gayretlerinin temel amacı Kur'anın daha iyi anlaşılması, bozulmadan okunmasını sağlamaktır. Sibeveyhi'nin el-kitap isimli eserinde 300 ayeti şahit olarak göstermektedir. Ebul Esved'in nahiv ilmini başlatmasının nedeni de yine Kur'anın yanlış okunduğunu ve insanların okuma kurallarını bilmediğini görmesinden kaynaklanan şu olaya dayanır.

Birisinin “ وَرَسُولَهُ إِنَّ اللهَ بَرِئٌ مِنَ المُشْرِكِينَ” Kurân, IX, 3, (...Allah ve rasülü puta tapanlardan uzaktır) ayetindeki “rasül” kelimesini esre ile okuduğunu duyunca “İşin bu noktaya kadar vardığını sanmıyordum” diyerek çalışmalarını başlatır. Esre okunduğunda mana şöyle değiyişiyordu: "Allah, Müşriklerden ve Rüsülünden uzaktır"

Tüm bu selef alimlerimizden Allah razı olsun.

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 11 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. İstanbulspor 23 36
7. Ahlatçı Çorum FK 23 35
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü