29.11.2018, 14:45

Niyet ve İhlâs

1-Ömer ibn ül Hattab (r.a.)dan Rasulullah (s.a.v.) buyuruyor ki:

“Amellerin değeri niyete göredir Ve her kişi için ancak, niyet ettiği şey vardır. Öyle ise; Allah ve Rasulü için memleketini terk eden kimse, Allah ve Rasulü için göç etmiştir. Dünyalık bir şey elde etmek veya bir kadınla evlenmek için yurdunu terk eden kimse ise; dünyalık bir meta, veya bir kadın­la evlenmek için göç etmiş olur.” [1]

2- Rasulullah (s.a.v.) buyuruyor ki:

“Şüphesiz Hz. Allah, herkesin yaptığı işin karşılığını, onun niyetindeki samimiyet kadar verir.” [2]

3- Rasulullah (s.a.v.) buyuruyor ki:

“İyi niyet, sahibini cennete sokar.” [3]

Niyetlerin en faziletlisi, yapılan amellerde Allah Teala'nın rı­zasından başka bir şey murad etmemektir.

Amellerin en faziletlisi, Allah rıza­sı için başlanılıp Allah rızası ile bitirilen ameldir. Amelin başlangı­cı ile bitişi arasında kalbi bir afet ortaya çıkarsa amelin başına (niyete) iti­bar edilir ve Allah rızası için eda edilmiş sayılır. Amelin sonu da yi­ne Allah Teala için ve O'nun katındadır. Ancak kulun, amelini iz­har etmemesi ve onunla gösterişte bulunmaması gerekir.

Kul, herhangi bir şeyi yaparken, ondan (günahtan) geri dururken veya te­reddütte(şüpheli işler) iken Allah Teala'nın rızasını daima önde tutmalıdır. Bu, Allah Teala'ya yakınlaşma için yapılması gerekendir. Niyetlerin en ulvisi ve İhlasın zirvesi de budur.

Kul,amelleri ile Allah Teeala'nın ahirette vadettiği nefsâni hazları, arzuları, cennet nimetlerinden istifadeyi ve övülerek anlatılan hurileri eş edinmeyi de murad edebilir. Bu, onun ihlasına halel getirmediği gibi niyetinin sıhhatini de bozmaz. Çünkü Allah Teala bunları övmüş, tafsilatıyla anlatarak kullarını oraya özendirmiştir.

Rivayete göre bir adam ölümünden sonra rüyada görülmüş ve şu soru sorulmuştu: Amellerini nasıl gördün? O, bu soruyu şöyle ce­vaplamıştı: Yoldan kaldırdığım bir nar tanesi kadar küçük bir taş dahi ol­sun, Allah Teala'nın rızası için yaptığım her ameli karşımda bul­dum.

Bu rivayetin başka bir naklinde ise, söz konusu kişinin şöyle de­diği rivayet edilmiştir: Bir gün halkın içinde bir sadaka vermiştim. Onların bakışları hoşuma gitmişti. Bu sadakanın ne hasenat, ne de günahlarım arasında bulunmadığını gördüm.

Rivayet edildi ki: Kul, bütün amellerinden dolayı hesaba çekilir. Amelleri, onlara bulaşmış olan afetlerden dolayı boşa gider ve so­nunda cehenneme mahkum edilir. Bunun ardından onun için hase­natla dolu bir defter açılır. Aslen kendisine ait olmayan bu hasenat sebebiyle cennete girmesine karar verilir. Kul, buna şaşarak şöyle der: Ey Rabbim, ben bu amellerin hiçbirini yapmadım, bu nasıl olur? Kendisine şöyle buyrulur: Bunlar, sana gıybet eden, canını yakan ve sana haksızlık edenlerin amelleridir. Onların hasenatı da sana verildi.

Küfe alimlerinin önde gelenlerinden biri olan Hammad b. Ebu Süleyman (ra) vefat ettiğinde, yine Küfe ulemasından Süfyan ı Sevri'ye (ra) 'Hammad'ın cenazesine katılmayacak mısın?' diye sorul­muştu. O da şöyle karşılık verdi: Eğer niyetim olsaydı, yapardım.

Yahya b. Kesir şöyle demiştir: Amel için yapılan güzel niyet, amel­den daha etkilidir.

Hasan el-Basri (ra) şöyle demiştir: Niyet, amelden daha etkili­dir. Yani kul, bir hayra niyet ettiği zaman kal­binde hakim olan duygu ihlas ise, niyetten sonra ortaya çıkabilecek vesvese türü duygular o amelin ihlasını zedelemez. Çünkü sonra­dan ortaya çıkan duygu zayıftır. Baştaki karar ve iradenin kuvve­ti, sonradan doğacak vesvese ile sarsılmaz.

 Sufilerden bir zatın şöyle dediği nakledilmiştir: Ebu Ubeyd el-Tüsteri ile birlik­teydim. Arefe günü ikindi vaktiydi ve arazisini sürüyordu. Abdal dostlarından biri yanımıza uğradı. Ebu Ubeyd'e bir şeyler fısıldadı. O da “Hayır”  dedi. Bunun üzerine o zat, toprağın üzerinde süzülen bir bulut gibi uzaklaştı. Gözümden kaybolduğunda Ebu Ubeyd'e o zatın ne dedi­ğini sordum. O da, 'Benden kendisiyle beraber hacca gitmemi iste­di. Ben de hacca niyet etmediğimi söyledim. Akşama kadar burayı sürmeye niyet etmiştim. Eğer onunla hacca gitmiş olsaydım, Allah için niyet edilen bir amele başka bir şeyi katmaktan dolayı Allah Teala'nın buğzuna maruz kalmaktan korktum. Çünkü benim için niyetimde durmak, yetmiş kez haccetmekten daha mühimdir dedi.

Kulun niyetinin bulunmadığı her türlü mubah veya nafile türü amel, kul için hiçbir faydayı ihtiva etmeyen bir fiilden ibarettir

Sehl’e (ra) şöyle bir soru sorulmuştu: Allah Teala'ya karşı işle­nen masiyetler içinde cehaletten daha ağırı var mıdır? O, 'Evet' dedi. Bu masiyetin ne olduğu sorulduğunda ise şöyle dedi: Cehaletin cehaleti! Yani kulun cahil olmasına rağmen cahil olduğunu bilme­mesi veya cehaletine rağmen kendini bilgili sanması neticesinde cehaletini dile getirmemesi ve buna rıza göstererek doğruyu öğren­meye çalışmamasıdır.

Böyle yapan kul, farzların farzı ve bütün farzların temeli olan ilim öğrenmeyi gözardı etmektedir.

Sehl (ra) şöyle demiştir: Kalbin cehaletten dolayı katılaşması, günahlar sebebiyle katılaşmasından daha ileridir. Çünkü cehalet, karanlıktır. Onda göz asla göremez. İlmin ise, sahibine rehberlik eden bir ışığı vardır. Kişi o yolda yürümese de ışığından istifade eder.

Allah Rasulü'nden (sav) rivayet edilen şu hadiste: "Kul, cennette yüksek de­recelere girebileceğini umduğu güzel amellerini görür. Ama kendi işlemediği kötülükler ona yüklenir ve bunlar bütün hasenatından daha ağır basar ve cehenneme girmesini gerektirir. Bunun üzerine o, 'Ey Rabbim! Bunlar benim işlediğim hasenattı ama bunlar yü­zünden helak oldum?' der. Allah Teala da kendisine şöyle buyurur: Bunlar, senin gıybet ettiğin, eziyet verdiğin ve haksızlık ettiğin kimselerin günahlarıdır. Onlar da senin üzerine atıldı ve onlar kur­tuldular".

Kul, bir amelin kendisi için geçerli olmasını sağlamak için, güzel niyetini sürekli tazelemelidir. Sonra durup amelinde herhangi bir illet ve kusurun bulunup bulunmadığını derin derin düşünüp araştırmalıdır. Yakini müşahedesi ile, olabilecek kusurları bertaraf etmelidir. Ardından da niyetlendiği ameli, sırf Allah rızası için eda etmelidir

İhlasın özü işte budur. İhlaslı kimse, ihlasında iki şeye ihtiyaç duyar. Bu ikisi arasında tercih de yapılamaz. İlki, kasd yani yönel­menin yalnız ve yalnız Allah Teala'ya olması ve O'nun ahirette vaad ettiğini talep etmesidir. İkincisi ise, amelini tehlikeye atabilecek bütün kusur ve afetleri ondan uzaklaştırması, ona bulaşabilecek afetlere karşı uyanık ve dikkatli olmasıdır. Bu şekilde amelin ihlası kemale erer ve heva bulanıklığından uzak kalır. Gizli arzudan sıyrılarak riyadan da halis olur.

Riya ve arzudan uzak olan amel sahibi, ameline herhangi bir il­letin bulaşmaması için sürekli endişe içinde olur. Bu meyanda Al­lah Rasulü'nün (sav) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Ümme­tim için en çok korktuğum şey, riya ve gizli arzudur" Gizli arzu (şehvet-i hafiyye) için, dünya sevgisi denilmiştir. Bir diğer açıkla­mada ise, ecir verilme ve övülme maksadıyla amelde bulunmak de­nilmiştir.

--------------------------

1: Buhari, Müslim

2: Câmiü's Sağir

3: Câmiu’s Sağir

4: İbn i Hanbel, IV/124, 126

Not:  Bu yazı Ebu Talip Mekkî’nin “Kût ül Kulûb” adlı eserinden kısaltılarak okuyucularımızın istifadesine sunulmuştur.

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 28 Mart 2024
İmsak 05:20
Güneş 06:47
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:31
Yatsı 20:52
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü