6. Hâkimiyetin ve gâlibiyetin hevâya hâkim olmakla elde edileceğini idrak etmek
“Nefsinin hevâsını öldüren, harpte düşmanı öldürenden daha güçlüdür.”
“Her gün kişinin ilmiyle hevâsı insana gelirler. Kalbi üzerinde birbirleriyle mücadeleye girişirler. Eğer kişinin ilmi, hevâsına galip gelirse o gün o kişi için kazanç günüdür. Şayet hevâsı ilmine üstün gelirse o gün de zarar günüdür.”
Ebû Hazm (Seleme b. Dinar)
“Ey nefsim! Sen Firdevs-i A’lâ’da durup Peygamberler, sıdıklar, şehitler ve sâlihlerle beraber Allah’ın komşusu olmak mı istiyorsun?
Acaba yaptığın hangi amelle bunu istiyorsun?
Bunun için hangi şehvetini terk ettin?
Yuttuğun hangi öfkenle bunu talep ediyorsun?
Kesilen hangi sılay-ı rahmi yerine getirdin de bunu istiyorsun?
Kardeşinin hangi sürçmesini, hatasını affettin de bunu kendine lâyık görüyorsun?
Acaba Allah için hangi uzak insanı kendine yaklaştırdın da, böyle bir neticeyi arzuluyorsun?”
Fudayl b. Iyâz (rh.a)
7. Nimetlerin gerçek sahibinin Allah olduğunu bilmek, şeytanın değil Allah’ın sözünü tutmak
Mâlik b. Dinar’a “Nasılsınız, iyi misiniz? diye sorulunca şu cevabı vermiştir:
“Nasıl olacağım? Her gün Rabbimin nimetlerini yiyor, şeytanın sözünü tutuyorum. İyiyim diyebilir miyim?”
8. Başarı için selim akla sahip olmak
Başarılı adam, akıllı adamdır. Akıllı adam, insanları tanıyıp onlarla geçinmesini bilen adamdır.
Akıl; tefrik, temyiz ve menetmek manasınadır.
Akıllı kişi; dostu-düşmanı, hayrı-şerri, faydayı-zararı, iyiyi-kötüyü ayırt eder ve kendisini yanlıştan, yanlış yapmaktan ve yanlış adamlardan meneder ve korur.
9. Kurtulan mümin olmayı hedef edinmek
Kurtulan mü’min; ilmi sahîh, imanı kâmil, ameli sâlih, ahlâkı fâdıl, niyeti hâlis, kalbi sâlim, başkalarının kurtuluşu için kendisini feda eden, nefis ve dünya engelini aşan ve her gün nefis muhasebesini yapan, ölüme her gün hazır olan kimsedir.