Devlet, toplumun manevi şahsiyetidir. Varlık hikmeti ise, toplumun rahatı ve huzurudur. Bireye karşı toplumu, topluma karşı da bireyi korumakla görevlidir. Soyut kurallardan, bu kuralları uygulayan kurumlardan ve bu kurumlarda görev alan kişilerden mürekkep bir bütündür.
Devletin en önemli vazifesi, asayişi temin, emniyeti tesis ve adaleti icradır. Devlet, milletin hizmetkarıdır, fakat bazen varlık sebebini unutur, azmanlaşır, bir efendi rolü oynamaya başlar. Adaletin aracıyken zulmün kaynağı haline gelir.
Bu durumda toplum ne yapabilir?
Bireylerin tek başına devletle başa çıkması mümkün olamaz. Toplum ise, soyut bir kavramdan ibarettir, ancak örgütlenirse bir kuvvet haline gelebilir. işte bu zarurettendir ki, aynı maksat etrafında bazı bireylerin bir araya gelmesiyle "sivil toplum örgütleri" oluşur.
Devlete karşı bireyin, bilvasıta toplumun hakkını koruyacak, sınırını aşan devlet organlarını hizaya getirecek olan da bu unsurlardır.
Sivil oluşumları bulunmayan toplumlarda bireyler devlete karşı tamamen savunmasız kalırlar.
Devletin küçülmesinde fayda var. Çünkü, azman bir devlet, hakimiyetini artırıp, her alanı etkisi altına almak ister. Ne demokrasi gelişir, ne de onun temellerinden biri olan sivil toplum.
Ne zaman ki, devlet küçülür ve bir şirket yönetimi gibi sadece teknik konuları, yani maliye, emniyet, asayiş ve savunma meselelerini halletmeye başlarsa, işte o zaman demokrasi gelişir ve hürriyetler parlar.
Misal mi? Eğer devletin imkanları tam anlamıyla yeterli olsaydı özel okulların açılmasına izin verir miydi? Diğer alanlar da buna kıyas edilebilir.
Devlet örgütünün az ve öz bir kurum haline gelmesi, ülkenin ve toplumun fakir ve güçsüz olması demek değildir. Devlet kanalıyla millete tahakküme alışan ve bulunduğu konumunu terketmek istemeyen müstebitlerin inatlı direnişlerine ve halkı aldatıcı telkinler yapmalarına aldanmamalıdır.
ÖMER SEVİNÇGÜL