Hz. Peygamber (sav) Döneminde Yazı

Kur'an, daha Hz. Peygamber (sav) zamanında yazılmaya başlandı. Bundan dolayı, Hz. Peygamber (sav) okuma ve yazmaya teşvik etti. İnsanlar Kur'an'ı oku­yabilmek ve yazabilmek için okuma-yazmaya özel bir önem atfettiler. Bu durum İslam dünyasında eğitim seviyesinin yükselmesine yol açtı. Şunu da hatırlatalım ki, ilâhî tebliğ görevinin henüz Mekke döneminden başlayarak, Hz. Muhammed (sav), vahiy yoluyla gelen ayetlerin yazılı olarak saklanmasına büyük bir önem veriyor ve bunların kopyalar halinde çoğaltılıp dağıtılmasını teşvik ediyordu.

Hz. Peygamber (sav)'in vahiy kâtipleri de şunlardır: Ensardan Ubey b. Kaab, Zeyd b. Sabitdi. Ubey ve Zeyd Hz. Peygamber (sav)'in önde gelen vahiy kâtipleri olduğu gibi onun mektuplarını da yazarlardı. Bu arada Peygamberimiz (sav)'in kısa bir süre vahiy kâtipliğini Kureyş'ten Abdullah b. Sait b. Ebi Serh yaptı. Fakat o daha sonra irtidat etti. Hz. Peygamber (sav)'in diğer vahiy kâtipleri de şun­lardır: Osman, Şurehbil b. Hasene, Eban b. Sait, Halit b. Sait. Ala b. Hazremi ve Muaviye b. Ebi Süfyan'dır.[1]

Hz. Peygamber (sav) zamanında sadece Kuran'ın yazılması için değil aynı za­manda siyasi yazışmaları, hükümdarlara mektuplar, antlaşmalar, zekât ve maaş kayıtları gibi diğer alanlarda da yazılar yazılmıştır. Bu durum tabi ki etrafında kültürlü bir halkanın oluşmasına yol açmıştır. Hatta o, yabancı dilden gelen mektupları okumak için Zeyd b. Sabit'e yabancı dil öğrenmesini tavsiye etmiş­tir. "Bana muhtelif mektuplar geliyor. Ben onları herkesin okumasını istemiyorum. İbranî (veya Süryanî) yazısını öğrenebilir misin?"diyerek Zeyd"i yabancı dil öğren­meye sevk etmiştir.

Ayrıca O, bizzat eğitim işini takip etmiştir. Bedir esirlerinin okuma öğretme­leri karşılığında serbest bırakılmaları da üzerinde durulması gereken bir devrim­dir.

Medine'ye Müslümanlar geldiğinde burada okuma yazma oranı oldukça dü­şüktü. Okuma yazma bilenlerin sayısı on veya onbeş kişi civarındaydı. Bunlar; Said b. Zürre, Münzir b. Amr, Übeyy b. Ka'b, Zeyd b. Sabit, Rafi b. Malik, Üseyd b. Hadayr, Ma'n b. Adiyy, Ebu Abs b. Kesir, Evs b. Havli ve Beşir b. Sa'd'dır. Hz. Pey­gamber (sav), Medine'nin okuma-yazma oranını yükseltmek amacıyla bir dizi önlem aldı. Bunlar; Bedir esirlerinden yararlanılması, Suffe ve Kur'a okullarıdır. Bu okulları ileriki konularımızda daha ayrıntılı bir şekilde işleyeceğiz.

Kur'an, daha Hz. Peygamber (sav) hayatta iken aslında yazıya geçmişti. Yani, ayetler indikçe Hz. Peygamber (sav) bunu yazıya geçiriyordu. Bu yazı çalışması, aynı zamanda Arap dilinin de gelişmesini sağlıyordu. Bu dönemde fazla geliş­memiş olan Arap yazısı (28 ses olmasına karşın 22 harf vardı) Kur'an'ın Hz. Pey­gamber (sav) tarafından yazıya geçirilmesi ile çözülmüştür. Bazı işaretleri bizzat peygamber (sav)'ın kendisi vermiştir.

İbrahim Halil ER/Hz. Muhemmed (s.a.v.)'in Eğitim Metodu

----------------------------

[1] Peygamberimizin vahiy katiplerinin sayısının 40’a yakın olduğu şeklinde rivayetler vardır.

Hatta sadece vahiyleri değil, mektuplarını yazan farklı kişiler olduğu da rivayet edilmiştir. Daha geniş bilgi için Teratibul idare (Türkeçeye Peygamberin Yönetimi adıyla çevrilmiştir.) veya ibn-i Kuteybe’nin Mearif isimli eserlerine bakılabilir.