Müslümanların Gökyüzü ve Uçma Özlemi

Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Marifetnâme isimli eserinde astronomi ve uzaya ait geniş bilgiler yer alır. Hezârfen Ahmet Çelebi bir kanatla Galata Kulesi’nden Üsküdar Doğancılar’a kadar uçmayı başarması, Lâgari Hasan Çelebi’nin 70 kilo kadar ba­rutun roket-fişeğin ateşlenmesi ile havalanması gökyüzü ve uçma merakını gösterir.

BİLİM TEKNOLOJİ 24.03.2021, 21:24 24.03.2021, 22:48 Ramazan Peri
Müslümanların Gökyüzü ve Uçma Özlemi

Müslümanların gökyüzüne olan büyük ilgileri, Türk devlet hayatında da kendi­ni gösterir. Bu kapsamda, Türk devletlerinin bayraklarında gökyüzündeki varlıklar yoğun olarak yer almıştır. Örneğin Avrupa Hun İmparatorluğu, Gazneli Devleti ve Büyük Selçuklu İmparatorluğu bayraklarında kuş resmi bulunmaktadır. Keza Sel­çuklu dönemi mezar ve kümbetlerde de benzeri işaretler yaygındır. Konya İnce Minare, Erzurum Camisi’nde bulunan kartal kabartmaları bunlardan­dır. Günümüzde de bazı Türk devletlerinin de bayraklarında ay, güneş ve yıldız gökyüzüne olan ilginin yansımalarıdır. Çift başlı kartal Selçukluların sembolü olmuştur. Bütün bu izler Türklerin havacılığa olan özlemini ifade ettiği gibi aynı zamanda değer verdiği kutsallarını yüksekte tutma kültürü­nün de bir sonucudur (Genkur 50.Yıl: 17, 50, 172, Yalçın 2017: XV, Yalçın 2008: 1).

1785 Osmanlıda Uçma Teşebbüsleri

Resim 1. İstanbul'da ilk Balon 1785 Osmanlıda Uçma Teşebbüsleri

Türk havacılığının tarihi oldukça eskidir. Gökyüzünü araştırmaya yönelik, uçuş ve astronomi alanında önemli çalışmalar yapılmıştır. Cevheri, 1002-­1010 yılları arasında Nişabur Ulu Cami’nde uçmaya teşebbüs etmiştir. Ka­natlar Cevherî’yi taşıyamamış ve şiddetle yere çarparak vefat etmiş ve ilk Türk hava şehidi kabul edilmektedir.

Türk havacılığında Doğulu Siracettin’in 1159’da İstanbul’da yaptığı uçuş ikinci olaydır. Bir şenlikte, uçacağını iddia etmiş ve kanat takarak kendini hipodromda, çok yüksekten aşağıya bırakmıştır. Bir süre havada süzülüp yere çakılmış ve hayatını kaybetmiştir (Yalçın 2009: 3,4, Öztuna vd. 1971: 18).

Osmanlı İmparatorluğu zamanında Hezârfen Ahmet Çelebi bir kanatla Galata Kulesi’nden Üsküdar Doğancılar’a kadar uçmayı başarmış ve Sul­tan IV. Murat tarafından ödüllendirilmiştir. (Danışman 1971: 288,289). Son zamanlarda Hezarfen Ahmet Çelebi’nin uçuşunu temsil eden rölyef, New York’un üç hava alanından biri olan JFK Havalimanına terminalinin en çok görünen bölgesine işlenerek bu tarihi uçuşun dünyaya tanıtımı yapıl­mıştır (ensonhaber:22.09.2016; airnewstimes.com:22.09.2016; star.com.tr: 22.09.2016; Star Gazetesi 25.01.2015:1)

Resim 2. Hazerfen Rölyefi ABD JFK Terminali (Star Gaztesi:25.01.2015)

Bu dönemdeki bir diğer gelişme; Lâgari Hasan Çelebi’nin 70 kilo kadar ba­rutun itme gücüyle desteklenen roket-fişeğin ateşlenmesi ile havalanmasıdır. Lagari bu yükselişle Sarayburnu’ndan Sinanpaşa Kasrı önünde yine paraşüt benzeri bir sistemi kullanarak denize inmiştir. Sultan IV. Murat tarafından ödüllendirilmiştir (Yalçın 2004: 1,2, Kansu vd. 1971: 35-40).


Resim 3. Evliya Çelebi nin Seyahatnamesinde Uçuş

Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Marifetnâme isimli eserinde astronomi ve uzaya ait geniş bilgiler yer alır. 19. yüzyılda Trabzon’un Of kasabasında ya­şayan Veli Direko ile yakın arkadaşı Ahmet Hoca’nın kuşların kanadından esinlenerek yaptıkları kanatla uçtukları bilinir. 1861 yılında Bebekli Atıf Bey’in kanat takarak Bebek halkına uçacağını söylemesi ve bir süre sü­züldükten sonra düşmesi, Türk havacılık tarihinde yer almaktadır (Yalçın 2008: 3, Kansu vd. 1971: 88).

Türk zabiti olan Mehmet Rüştü’nün 1897 yılında aldığı balonculuk eğitimi, Türk havacılık tarihi bakımından eğitim alanında ilktir. Mehmet Rüştü ilk Türk askerî havacısıdır (Hava Mecmuası 15 Mayıs 1927: 134, Kansu vd. 1971: 67).

Osmanlı Askeri Havacılığının Kuruluşu ve Yapılandırılması

18. asır balonların çağı olmuştur. 1783’de Montgolfier Kardeşlerin ilk balon uçuşundan iki yıl sonra bir İranlı ve iki Türk İstanbul’dan Bursa’ya balon uçuşu yapmıştır. Bu balon, Sultan I. Abdülhamit tarafından Ayasoyfa’da halkın gelişmelerden haberdar olması için teşhir ettirilmiştir (Yalçın 2008: 11). Türk yöneticilerin, havacılıktaki gelişmelere oldukça ilgi gösterdikleri anlaşılmaktadır.

Balonlar imalatından itibaren sık aralıklarla Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentinde görünmesine rağmen (Kansu vd. 1971: 61-67), balona karşı yeterince istekli davranmayan Osmanlı idarecileri, uçakların yüzyılı olarak tanımlayabileceğimiz 20. yüzyılın başında ortaya çıkan uçağa büyük bir ilgi göstermiştir.

Osman Yalçın

Osmanlı imparatorluğu Dönemi Türk Askeri Havacılığı

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü