Şeyh Fahrettin Arnasi'nin "Risâletu’l-Vad" Eseri

Her bilim dalında eser yazmayı hedefleyen Şeyh Fahreddin, vadʻ konusunda da bu eserini yazmıştır. Eser her ne kadar küçük bir risale ise de, bir bilim dalını ana hatları ile anlattığı için büyük önem taşımaktadır. Vadʻ ilminin özetlendiği bu küçük risale, müellifin diğer kitap ve risaleleri gibi son derece önemli ve faydalı bir eserdir.

BİLİM TEKNOLOJİ 04.10.2021, 22:58 04.10.2021, 23:12 Ramazan Peri
Şeyh Fahrettin Arnasi'nin "Risâletu’l-Vad" Eseri

Vadʻ ilmi medreselerde okutulan bir bilim dalıdır. Vadʻ, sözlükte bir şeyi bir yere koymak, terim olarak ise, "bir şeyi başka bir şey için (alamet olarak) belirlemektir. Öyle ki, birinci şey bu belirlemeden haberdar olan kişi tarafından anlaşılınca ikinci şey de anlaşılır." Söz olsun veya olmasın birinci şeye "mevzûʻ ", ikinci şeye ise "mevzuʻun leh" denir. Mesela "Ali" kelimesini belli bir şahıs için özel isim olarak belirlemek sözel bir vadʻ dır. Bu belirlemeden haberi olan birisi, Ali kelimesini işittiğinde, hemen onun zihni bu ismin konulduğu şahsa gider. Burada Ali ismi "mevzûʻ", ismin ifade ettiğiz şahıs ise, "mevzuʻun leh" tir. Zamirler, ism-i işaretler, ism-i mevsuller, ism-i fail ve ismi mef'uller de buna kıyaslanabilir. Sözel olmayan vadʻa örnek olarak da bir trafik işaretini gösterebiliriz. Mesela, yoldaki kırmızı ışık, geçiş yasağının işareti olarak konmuştur. Bu işaretin bu yasak için konulduğundan haberdar olan bir kişi, kırmızı ışığı gördüğü zaman geçişin yasak olduğunu anlar ve durur. Burada kırmızı ışık "mevzûʻ”, geçiş yasağı ise “mevzuʻun leh” tir.[1]

Görüldüğü gibi vadʻ ilmi de, bir ilim adamı için öğrenilmesi gereken bir bilim dalıdır. Onun için her bilim dalında eser yazmayı hedefleyen Molla Fahreddin, vadʻ konusunda da bu eserini yazmıştır. Eser her ne kadar küçük bir risale ise de, bir bilim dalını ana hatları ile anlattığı için büyük önem taşımaktadır.

Müellif, eserin başında “vadʻın” sözlük ve terim anlamlarını belirttikten sonra vadʻın kısımlarını açıklamaya geçmekte ve burada vadʻın dört çeşidini zikretmektedir. Buna göre mevduʻ olan şey, özel olarak tasavvur edilebilecek türden ise, bu vadʻ şahsidir, külli bir mefhum ile tasavvur edilebilecek birçok lafızlardan oluşuyorsa, vadʻ nevʻîdir. Mevzuun leh olan mana da, özel olarak tasavvur edilebilecek türden ise vadʻ has (özel), külli bir mefhum ile tasavvur edilebilecek cinsten ise, vadʻ amm (genel) dır. Müellif bu dört kısmı belirttikten sonra, şahsî ve nevʻî vadʻları da dörder kısma ayırıp, bunları örneklerle açıklamaktadır. Bundan sonra da altı faydalı hususu maddeler halinde belirterek risaleye son vermektedir.

Vadʻ ilminin özetlendiği bu küçük risale, müellifin diğer kitap ve risaleleri gibi son derece önemli ve faydalı bir eserdir. Ancak zor olan vadʻ ilminin bu kadar kısa ve öz bir risalede anlatılması, konuların anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Her ne kadar müellif, eserin kapalı yerlerini haşiyelerle açıklamış ise de, bu açıklamalar yeterli değildir. Eserin tamamının bir şerhle açıklanması ve üniversiteler açısından bakire sayılan bu bilim dalının, akademisyenler tarafından Türkçeleştirilip akademik çalışmalarla ciddi ve detaylı bir şekilde incelenip ilim camiasına kazandırılması son derece faydalı olacaktır.

Bu risalenin elimizdeki birinci nüshası 8, ikinci nüshası ise 7 sayfadan ibaret olup, yukarıda zikrettiğimiz Îsâğûcî'nin sonuna eklenerek birlikte basılmıştır.

Muhammed Latif ALTUN

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı

------------------------------------

[1] El-Arnâsî, Molla Fahreddin, Risaletü’l-Vadıʻ, Mektebetü’t-Terakki, 1963, s. 61.

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 22 Mart 2023
İmsak 05:33
Güneş 06:58
Öğle 13:16
İkindi 16:41
Akşam 19:24
Yatsı 20:44
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 26 54
2. Eyüpspor 26 53
3. Pendikspor 26 47
4. Rizespor 25 46
5. Keçiörengücü 26 46
6. Sakaryaspor 26 46
7. Bodrumspor 26 41
8. Manisa FK 25 39
9. Boluspor 25 38
10. Bandırmaspor 25 37
11. Göztepe 25 35
12. Tuzlaspor 26 28
13. Altay 26 25
14. Adanaspor 26 25
15. Erzurumspor 25 24
16. Altınordu 25 20
17. Gençlerbirliği 25 17
18. Denizlispor 26 17
19. Yeni Malatyaspor 26 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13
Günün Karikatürü Tümü