Hz. Peygamber (sav)'in Çocuk Eğitimi

Hz. Peygamber (sav)'in çocuk eğitiminin temel ilkesi sevgi ve merhamettir. Çocuk eğitiminde İslam, Hıristiyanlığa nazaran iyimserdir. Hıristiyanlara göre doğan her çocuk günahkâr doğarken, İslam'da doğan her çocuk İslam fıtratı üze­rine doğar.

EĞİTİM 18.03.2021, 01:23 Ramazan Peri
Hz. Peygamber (sav)'in Çocuk Eğitimi

Çocukların eğitimi özellikle ana-babaya düşmektedir. Bu konudaki birinci sorumlu ebeveynlerdir. "Hepiniz, bir sürünün çobanı gibisiniz. Çoban sürüsünü koruduğu gibi, siz de evinizde ve emriniz altında olanları Cehennemden korumalısı­nız! Onlara Müslümanlığı öğretmezseniz, mesul olursunuz."164 Hz. Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor: "Rasûlullah (sav) buyurdular ki: ‘Mü'minler arasında imanca en kâmil olanı, ahlakça en güzel olanıdır. En hayırlınız da ailesine hayırlı olandır."165

İslâm nazarında çocuk Allah'ın insanlardan dilediğine (Şura, 49, 50) bahşetti­ği bir lütuf, insan için dünyada imtihan vesilesi, (Enfal, 28) dünya hayatının tatlı bir süsü (Kehf, 46) ve Allah'ın insana bir emanetidir. Kur'an, çocukların birer ema­net olduğu gerçeğinden hareketle, onları ateşin azabından korumayı telkin et­mektedir. (Tahrim, 6) Çocuklarımızı ateşten korumanın yolu ise onlara dini terbi­ye vermektir. Bu konuda Hz. Ömer'in Peygamberimiz (sav)'e, "Kendimizi ateşten koruruz ama çocuklarımızı nasıl koruyacağız?" sorusuna Peygamberimiz (sav)'in, "Allah'ın sizi yasakladığı şeylerden onları engellersiniz. Allah'ın size emrettiği şeyleri onlara emredersiniz. Böylece onları korumuş olursunuz."[1] [2] [3] şeklindeki ce­vabı, bu korumanın nasıl olacağı hususunda bize bir yol göstermektedir.

Çocuk eğitiminde İslam, Hıristiyanlığa nazaran iyimserdir. Hıristiyanlara göre doğan her çocuk günahkâr doğarken, İslam'da doğan her çocuk İslam fıtratı üze­rine doğar. Yani, masum olarak doğar. Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor; Hz. Peygam­ber (sav): "Her çocuk fıtrat üzerine doğar." buyurdu ve sonra da "Şu ayeti okuyun." dedi: "Allah'ın yaratılışta verdiği fıtrat..." (Rum; 30). Sonra Rasûlullah (sav) sözünü şöyle tamamladı: "Çocuğu anne ve babası Yahudileştirir veya Hıristiyanlaştırır veya Mecusileştirir. Tıpkı hayvanın doğurunca, azaları tam olarak yavru doğurması gibi. Siz kesmezden önce, kulağı kesik olarak doğmuş hayvana rastlar mısınız?" Dinle­yenler: "Ey Allah'ın Rasûlü, küçükken ölenler hakkında ne dersiniz (cennetlik mi, cehennemlik mi?) diye sordular. Hz. Peygamber (sav) şu cevabı verdi: "(Yaşasa­lardı) nasıl bir amel işleyeceklerdi Allah daha iyi bilir."[4]

Bu hadiste de görüldüğü gibi, çocukların temelde masum olduğu kabul edildiği gibi, çocukların sorumluluklarının ebeveynlerine düştüğü de anlaşıl­maktadır. Ayrıca, çocuklar, ebeveynlerin dünya görüşüne göre şekilleneceği de vurgulanmıştır.

Hz. Peygamber (sav)'in çocuk eğitiminin temel ilkesi sevgi ve merhamettir. Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor: "Rasûlullah (sav) (bir gün), Hasan İbnu Ali (ra)'yi öp­müş idi. Bu sırada yanında bulunan Akra' İbnu Habis, (sanki bunu tuhaf karşı­ladı ve:) 'Benim on tane çocuğum var. Fakat onlardan hiçbirini öpmedim' dedi. Rasûlullah (sav) ona bakıp: 'Merhamet etmeyene merhamet edilmez' buyurdu"[5] Rezin ilâve etti: "Rasûlullah (sav) şunu da söyledi:"Allah siz(in kalbiniz)den merha­meti çıkardı ise ben ne yapabilirim?" Ebeveyn, çocuğa karşı şefkatli davranmalıdır! "Çocuklarınızı çok öpün, her öpmenizde Cennetteki dereceniz yükselir"[6] "Çocuk kokusu Cennet kokusudur"[7]

Hz. Peygamber (sav)'in çocuk eğitiminde takip ettiği bir diğer yol ise onlarla oyun oynamasıdır. Yani, çocuklara oyun ile eğitim verilmesidir. Bu prensip, gü­nümüz bütün okul öncesi eğitimin temel ilkesi haline gelmiştir. Ayrıca, tüm pe­dagogların ortak kanaati de çocuklar aslında oyun oynayarak öğrenirler. Câbir (ra) anlatıyor: "Rasûlullah (sav) ile beraberdik. Derken bir yemeğe davet edildik. Giderken Hüseyin'in çocuklarla birlikte yolda oynadığını gördük. Hz. Peygamber (sav) hemen insanların önüne geçti. Sonra (Hüseyin'i kucaklamak için) kollarını açtı. Çocuk ise yakalanmamak için şuraya buraya kaçmaya başladı. O esnada Rasûlullah (sav) çocukla gülüşüyordu. Nihayet onu yakaladı ve bir elini çocuğun çenesinin altına diğer elini de ensesine koydu. Çocuğa sarılarak öptü ve şöyle dedi:"Hüseyin bendendir, ben de ondanım. Kim onu severse Allah da onu sevsin. Hasan ile Hüseyin torunlardan iki torundur"[8]

Abdullah İbnu Şeddat, babasından naklediyor: Der ki: "Rasûlullah (sav) iki akşam namazının (yani akşam ve yatsının) birinde yanımıza geldi. Hasan veya Hüseyin'den birini taşıyordu. Rasûlullah (sav) öne geçip çocuğu yere bıraktı. Sonra tekbir getirip namaza durdu. Sonra namaz sırasında uzunca bir secde yaptı." Babam devamla dedi ki: "(Secde çok uzadığı için) başımı kaldırıp baktım. Bir de ne göreyim! Secdede olan Rasûlullah (sav)'ın sırtına çocuk binmiş duru­yor. Ben hemen secdeme döndüm. Namaz bitince, Rasûlullah (sav)'a cemaatten: "Ey Allah'ın Rasûlü! Namaz sırasında öyle uzun bir secde yaptınız ki, bir hadise meydana geldi zannettik veya sana vahiy indi zannettik!" diye soranlar oldu. "Hayır!" dedi, "Bunlardan hiçbiri olmadı. Velâkin, oğlum sırtıma bindi. Ben, acele edip hevesi geçmeden sırtımdan indirmeyi uygun bulmadım (kendisi ininceye ka­dar bekledim)." 172

Bu rivayetlerde Hz. Peygamber (sav)'in (sav), torunları Hasan ile Hüseyin başta olmak üzere çocuklarla çeşitli oyunlar oynadığı görülmektedir. Böyle yap­makla Rasûlullah (sav) oyunun çeşitliliği düşüncesini göstermiş oluyordu. Ayrıca Rasûlullah (sav)'ın, daha canlı ve istekli oynamaları için oyuna katılan çocukları övdüğü, takdir ve tebrik ettiği de görülmektedir. Böylelikle onlar, bıkmadan ve usanmadan severek oyunu sürdürecekler, aynı anda hem beden ve hem de ruhî gıdalarını almış olacaklardır.

Spor yarışmaları düzenlemek, çocuğun bedensel yapısının oluşturulmasında ve geliştirilmesinde oldukça etkili bir yoldur. Bu yol, çocuğun kendi fizik yapısı­na, oyun ve spora gereken ihtimamı göstermesine destek verir. Hz. Peygamber (sav) amcası Abbas, oğullarının çocukları arasında koşu yarışı düzenlemiş ve ya­rışı kazanan çocuğa kucağını açmıştı. Abdullah b. Haris (ra) anlatıyor: Rasûlullah (sav) Abbas'ın çocuklara Abdullah, Ubeydullah'ı ve Kesir'i yan yana getirir ve şöyle derdi: Kim önce koşup bana gelirse ona şu kadar ödül var!" Çocuklar da ko­şarak gelirler; kimi Rasûlullah (sav)'ın sırtına, kimi göğsüne çıkmaya çalışırdı. O da onları öper ve kucaklardı." Görüldüğü üzere Rasûlullah (sav), aralarında bir kıskançlık olmasın diye yarışmaya katılan çocukların hepsine sevgi ve alâka gös­teriyor, onları mükâfatlandırıyordu.

Çocukların eğitimi daha doğar doğmaz başlardı. Doğan her çocuğun kula­ğına ezan okunur, böylece çocuklara ilk bilgi verilmiş olunurdu. Bu ilk söz, Allah kelamıdır. Ebu Râfi (ra) anlatıyor: "Hz. Fatıma (ra) oğlu Hasan (ra)'ı doğurduğu zaman, Rasûlullah (sav)'ı kulağına ezan okurken gördüm."173 Tirmizî hadisin sa­hih olduğunu söylemiştir. Rezîn şu ziyadeyi kaydeder: "Kulağına İhlâs suresini okudu, hurma ile tahnik etti ve ismini koydu." [9] [10]

Hz. Peygamber (sav), çocuklara hediye verilmesini ve hediye ile sevindiril- mesini de tavsiye etmiştir. Böylece çocuklara ilgi gösterilmiş olunacaktır. Bu ilgi, çocukların ihtiyaç duydukları sevgidir. Ayrıca O, çocukları arasında ayrım gözetil­mesine karşı çıkmış, ebeveynlerin tüm çocuklarına eşit davranmasını istemiştir.

Kız çocuklarını hor görme veya onları diğerlerinden daha aşağı görmeye de son derece tepki göstermiştir. Hz. Muhammed (sav) o dönemlerde insanları kendi evladını diri diri toprağa gömecek kadar canavarlaştıran kız-erkek ayrımı­nı ortadan kaldırmıştır. Hz. Peygamber (sav) buyuruyor. "Kız çocuğunu güzelce terbiye edip, Allahü teâlânın verdiği nimetlerle bolluk içinde yedirip giydirirse, o kız çocuğu onun için bir bereket olur. Cehennemden kurtulup kolayca Cennete girme­sine vesile olur"174 Başka bir hadiste şöyle buyuruyor: "İki kız evladına güzel muamele eden, mutlaka Cennete girer."[11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18]

Çocukları arasında eşit muamele edilmesini Hz. Peygamber (sav) emretmek­tedir. Numan İbnu Bişr anlatıyor: "Babası onu (Numan'ı) Rasûlullah (sav)'a getir­miş ve: 'Ey Allah'ın Rasûlü! Ben bu oğluma bir köle bağışladım! (Sen bu bağışı­ma) şahit ol!' demiştir. Aleyhissalâtu vesselâm: 'Her çocuğuna böyle bir bağışta bulundun mu?' diye sormuş, babası 'Hayır!' deyince: 'Öyleyse bağışından dön!'176 emretmiştir"177 Rasûlullah (sav)'ın: "Allah, öpücüğe varıncaya kadar her hususta, çocuklar arasında adaletli davranmanızı sever"178

Çocuğunu iyi yetiştirmiş olan bir ebeveyn bunun mükâfatını öldükten son­ra da alırlar: Hz. Peygamber (sav) buyuruyor: "İnsan ölünce amel defteri kapanır. Ancak şu üçü bundan müstesnadır: Sadaka-i cariye, faydalı ilim ve kendisine dua eden salih evlat bırakan."179 "Öldükten sonra sevabı kesilmeyen iyi işlerden biri de, salih evlat yetiştirmektir. Ana-babası öldükten sonra böyle evladın ettiği dualar, ana-babasına ulaşır."180

Ebeveynlere düşen bir diğer önemli görev de çocuklarına güzel isim ver­mektir. Ebu'd-Derdâ (ra) anlatıyor: Rasûlullah (sav) buyurdu ki: "Sizler kıyamet günü isimlerinizle ve babalarınızın isimleriyle çağırılacaksınız öyleyse isimlerinizi güzel yapın"181 İbnu Ömer (ra) anlatıyor: Rasûlullah (sav) buyurdular ki: "Allah'ın en ziyade sevdiği isimler Abdullah ve Abdurrahman'dır"[19] Çocuğu güzel terbiye etmelidir! Hadis-i şeriflerde buyruldu ki: "Çocuğu güzel terbiye, evladın babasın­daki haklarındandır."’83

İbrahim Halil Er - Hz Muhammed (sav)'in Eğitim Metodu

------------------------------------

[1] Buhari, Müslim, Tirmizi, Ebu Davut, İ.Ahmet, Taberani

[2] Tirmizi, Rad 11, (1162); Ebu Davut, Sünnet 16, (4682).

[3] Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, 7/426

[4] Buhârî, Cenâiz 80, 93; Müslim, Kader 22, (2658); Muvatta, Cenâiz. 52, (1, 241); Tirmizî, Kader 5, (2139); Ebu Dâvud, Sünnet 18, (4714).

[5] Buhâri, Edeb 18, Müslim, Fedâil 65, (2318); Tirmizi, Birr 12, (1912); Ebü Dâvud, Edeb 156, (5218).

[6] Buhari

[7] Taberani

[8] Ahmed b. Hanbel, III, 288.

[9] Nesai, İftitah 83, (2, 229, 230).

[10] Ebu Dâvud, Edeb 116, (5105); Tirmizî, Edâhî 17, (1514).

[11] Taberani

[12] İbni Mace

[13] Buhâri, Hibe 2, 11, Şehâdât 9; Müslim, Hibât 9, (1623); Muvatta, Akdiye 39, (2, 751); Ebu Davud, Büyü’ 85, (3542, 3543, 3544, 3545); Tirmizî, Ahkâm 30, (1367); Nesâî, Nahl 1, (6, 558­261).

[14] Canan, İbrahim, Kutubu Site Şerhi bölümünden derlenmiştir.

[15] Câmiu’s-Sağîr, 2, 297

[16] Buhari

[17] Müslim

[18] Ebu Dâvud, Edeb 69, (4948).

[19] Müslim, Âdâb, 2, (2132); Ebu Dâvud Edeb 69, (4949); Tirmizî, Edeb 64, (2835).

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü