- Sorun Kendilerindeyken Ne Yapabilir? Sorunun kendilerinin olduğunu anlatan ip uçları kırgınlık, can sıkıntısı, dikkatin dağılması, yılgınlık, küskünlük, sinirlilik. Öğrencilerin çekilmez davranışları öğretmenlerin davranış penceresinin “kabul etmeme” alanındadır.
- çocuğun kabul edilmez davranışını değiştirmeye çalışırken etkisini üç değişkene yönlendirmelidir:
- Öğrencinin davranışına
- Çevreye
- Kendi davranışına
- etkisiz yüzleşmenin sonuçları: Öğretmenlerin gönderdikleri yüzleşme iletilerinin hemen hemen %15’inin öğrenci üzerinde aşağıdaki etkileri doğurduğu görülür:
- Değişmeye karşı direnmeye neden olur.
- Öğretmenin kendini aptal ve yetersiz sandığını düşünmesine neden olur.
- Kendisini suçlu duyumsatır, utandırır.
- Benlik saygısını azaltır.
- Savunmaya iter.
- öğrencilerle yüzleşirken gönderdikleri iletiler üç ana başlıkta toplanır.
- Çözüm iletileri
- Bastırıcı iletiler
- Dolaylı iletiler
Çözüm İletileri Neden Yararsızdır? Çözüm iletileri öğrencilere tam olarak davranışlarını nasıl değiştireceklerini, ne yapmaları gerektiğini, ne yaparlarsa daha iyi olacağını ya da ne yapabileceklerini gösterir. Çözüm iletilerinin beş değişik türü vardır.
- Emir vermek, yönlendirmek; “Çikleti hemen ağzından çıkar at”.
- Uyarmak göz dağı vermek. “Eğer bunları yapmazsanız.”
- Ahlak dersi vermek; “4. Sınıf öğrencisi doğruyu yanlıştan ayırabilmeli.”
- Öğretimi mantıklı yürütmek. “Kitaplar karalanmak içiin değil okumak içindir.”
- Öğüt vermek, çözüm getirmek; “Yerinde olsam çalışmaya başlardım”
Çoğu öğretmen çözüm iletilerini, kendi gereksinmelerini kısa yoldan elde etmek için kullanırlar. Yanlış olan, işe yaramaması ve yaradığı zaman bile taşıdığı gizli iletiler neden ile öğrenciyi küstürüp uzaklaştırmasıdır. Çözüm iletileri öğrencilerinin öğretmenlerine aynen karşılık verme tehlikesini taşırlar. En iyi olasılık ise öğretmenin pasifize olmasıdır.
Bastırıcı İletiler Neden Yararsızdır? Bunlar öğrenciyi küçümser kişiliğini sorgular, benlik imajını zedeler. Bunları 6 grupta toplayabiliriz.
- Yargılamak, eleştirmek, suçlamak, aynı düşünceyi paylaşmamak.
- Ad takmak, alay etmek.
- Yorumlamak, çözümlemek, tanı koymak.
- Övmek aynı düşünceyi paylaşma, olumlu değerlendirme yapmak.
- Güven vermek, desteklemek, duygularını paylaşmak.
- Sınamak, sorguya çekmek.
Bastırıcı iletiler, öğrenciler tarafından ya önemsenmez ya da yetersizlik duygularını pekiştirir. Kendine güvenen öğrenciler genelde bunlara gülüp geçerler. Fakat birçok öğrencinin özgüvenini ve saygınlığını yitirmesine neden olur. Kimse yanlışının gösterilmesinden hoşlanmaz ve değiştirilmek istemez.
Dolaylı İletiler Neden Yararsızdır? Bunlar alay etmeği, iğnelemeyi, takılmayı, utandırmayı içerir. Bunlar, çok gizli olduklarından ya anlaşılmazlar ya da öğretmenlerin sinsi davranışları olarak nitelendirirler. Sen-İletileri’ne Karşı Ben-İletileri: EÖE kurslarını verirken yüzleşme becerileri sınıflandırmanın ve onları daha iyi anlamanın bir başka yolunu bulduk. Bu yolla, dilimizin yapısı gereği için “sen” zamiri olmayan cümlelerin sen-iletisi olduğunu öğrenen öğretmenler şaşırdılar. Sen iletiler öğrenciyi olumsuz yargılayan, ben-iletileri ise öğretmenin sorun karşısındaki duygularını dile getiren ilişkilerdir. Öğrenciler sen-iletileri ile hemen her zaman kötü olduklarını algılarlar.
Ben-iletileri iki açıdan “yükümlülük iletileri” olarak adlandırılabilir.
1- Ben-iletilerini gönderen öğretmen, kendi duygularının bilincinde olmak için önce kendini dinleme ve duygularını tüm açıklığıyla öğrencileriyle paylaşma yükümlülüğü taşır.
2- Ben-iletileri, davranışın yükümlülüğünü öğrencide bırakır. Üç önemli ölçütü vardır:
Öğrencilerinin davranışını değiştirme ihtimali yüksektir.
Öğrenci ile ilgili çok az olumsuz değerlendirme içerir.
İletişimi zedelemez.
Ben-iletileri öğretmenleri saydam, dürüst, öğrencilerin kendileri ile anlamlı ilişkiler kurabilecekleri gerçek kişiler olarak gösterir ve yakınlığın gelişmesine yardım eder. Ör: Gürültünüzden rahatsız oldum sen iletisi- Gürültünden rahatsız oldum ben iletisi.
