Çocuklar genellikle kendilerini ifade edemediklerinde vurma davranışı gösterirler. Arzu ettikleri şeye erişememek, anne-babayı kendine yöneltememek, içlerinde sevgi ihtiyacı kaldığı halde ebeveynine ulaşamamak çocukların vurma davranışlarının ortaya çıkmasında etkilidir.
Bunun yanı sıra, çocuk bir başkasından da vurma davranışını görerek öğrenmişse bunu kendinde bir alışkanlık haline getirebilir. Zira, çocuklar genellikle böylesi davranışları çabuk öğrenirler.
Çocuk anne-baba tartışmaları ve kavgalarına da şahit oluyorsa, böylesi çocuklar da vurma davranışı sergilerler.
Bunun yanı sıra, izlediği filmler de vurma davranışını öğretebilir çocuğa. Evde televizyon izleniyor ve televizyondan şiddet bulaşıyor olabilir.
Çocuk bazen iletişime geçmek için de vurabilir. Vurmak, itmek, saç çekmek, anne-babasının elbisesini çekmek, yüzü tırmıklamak, ısırmak gibi tepkiler olabilir. Hatta bunlar, anne-babayla iletişime geçmenin de aslında bir yolu ve yöntemidir. Böylesi bir durumda, çocuğa şiddet bulaştığını söylemek doğru olmaz.
“Çocuk acaba vurarak benimle iletişime mi geçmeye çalışıyor?” deyip, vurmasına gerek kalmadan, çocuk anne-babanın yanına geldiğinde, anne-baba onunla ilgilendiğini gösterirse, onun bu davranışlarının önüne geçilir.
Soru-Yorum
2,5 yaşındaki oğlum, herkesi dövüyor. Yardımcı olur musunuz?
Ben sinirli bir anneyim. Oğlum da kendi yaşıtı olsun olmasın herkesi dövüyor. Yakınlarımla bir araya gelince kimsenin yanına gitmiyoruz. Bu sebeple bana yardımcı olursanız sevinirim.
Sinirli annenin çocuğu, başkalarına şiddet uygular.
Çocuğunuza davranış kazandırmaya çalışırken sinirli olur, sabırlı davranmaya çalışır, onu zorlar veya acele ettirirseniz çocuğa istediğiniz davranışı edindiremezsiniz.
Unutmayın ki sinirli bir annenin çocuğu, kendi hırsını da başka çocuklardan çıkartır. Kendinizi rehabilite etmeden, çocuğunuzun hallerini düzeltmeniz mümkün değildir.
Kızım, kardeşine vuruyor. Ne yapmam lazım?
4 yaşındaki kızım, anaokuluna gidiyor. Ve 7 aylık kardeşine vuruyor. Ben de biraz sinirli bir anneyim. Ve bazen kızıma vurabiliyorum. Ne yapmam lazım?
Şiddet uygulayan her çocuğun arkasında şiddete meyilli bir yetişkin vardır.
Biz uzmanlar olarak şiddet uygulayan her çocuğun arkasında şiddete meyilli yetişkinlere rastlıyoruz. Çocuğun kardeşine şiddet uygulaması, problemin görünen ve yansıyan kısmıdır. Görünmeyen kısmında ise sizin çocuğunuza uyguladığınız şiddeti bulabilirsiniz. Bir başka deyişle, çocuğunuz size bakarak problem çözmeyi şiddet ile öğreniyor diyebiliriz. Bu oldukça yanlış bir çocuk yetiştirme tarzı. Çocuk şiddeti hiçbir zaman bir problem çözme tarzı olarak öğrenmemeli; ne sizden, ne de başka yetişkinlerden. Sizin küçük çocuğunuzu korumak için kullandığınız şiddet, çocuğunuza bir problem karşısında nasıl çözüm üretildiğinin örneğini gösteriyor.
Önce siz bu alışkanlığınızı bırakın ki, çocuğunuz da bıraksın.
Bırakamıyor ve siz öfkeli bir anne olmaya devam ediyorsanız, önce tedaviye kendinizden başlamanız daha doğru olur.
Oğlum neden kendine zarar veriyor?
Oğlum (5 yaşında) kendine zarar veriyor. Mesela kendini tokatlıyor, boş şişeyi durmadan kafasına çarpıyor. Bu çocuk bana ne demek istiyor? Ne yapmam gerekir?
Bir arkadaşı var. Oğlumun ahlakını bozuyor. Ondan öğrendiği küfürleri arkadaşlarına söylüyor. O çocuğu sevdiği için kötülemek istemiyorum, ama onunla beraber olsun hiç istemiyorum. Ne yapayım acaba?
Şiddet gören kişi, şiddet uygular.
Anladığım kadarı ile oğlunuz şiddeti öğrenmiş. Bunu nereden öğrendiğini bilmeden çözüm üretmek sonuca götürmez. Örneğin anaokulundaki arkadaşı şiddeti ruhunda barındıran bir çocuk ise, bu çocukla yan yana durduğu, oynadığı ve onunla duygusal iletişimini devam ettirdiği takdirde oğlunuz da o çocuk gibi olacaktır.
Çünkü şiddet bulaşıcıdır; şiddet gören, kendisine şiddet uygulanan bir kişi, kendi vücuduna şiddet virüsü girmiş gibi şiddet uygulayan biri olur. Acaba aileniz içinde şiddet mesajları var mı? Problem çözmek için aile içinde şiddet kullanılıyor mu? Duygusal olarak ne durumdasınız, bunlara bakın. 5 yaşındaki bir çocuğun kafasına şişe vurarak kendini ifade etmeye çalışması sorunun büyük olduğunu gösteriyor.
Çocuğunuz kimden şiddet öğreniyorsa, o kişi ile iletişimini zayıflatın. Eğer şiddet birinden öğrenilmişse, çocuk böylesi kişi ile iletişimini zayıflatırsa bir süre sonra unutur. Bu isterse televizyonda bir çizgi film olsun, isterse kendi akrabaları fark etmez. Şiddetin kendine uğradığı yerden çocuk uzaklaştırılmalıdır.
Oğlum sinirlenince eşyaları fırlatacak kadar ileri gidiyor. Ona nasıl yaklaşabilirim?
Oğlum (11 yaşında) enerjik, duygusal, aşırı merhametli bir çocuk. Yalnız, sinirlendiğinde gözü bir şey görmüyor. İki ablası var, onlara saldıracak ve eşyaları fırlatacak kadar ileri gidiyor.
Sonra yaptıklarından pişmanlık duyduğunu, nedeninin de ne olduğunu bilmediğini söylüyor. Bu iniş ve çıkışlarının sebebini tahmin edebiliyorum. Stresli bir hamilelik ve evlilik geçirmemden dolayıdır. Oğlum sinirlendiği anda ona nasıl yaklaşabilirim?
Şu an yapmanız gereken şey, hiçbir şey yapmamak.
Oğlunuzun bu kadar öfkeli ve öfkesine yenik düşüyor olmasının sebebini görebilmeniz ne kadar güzel! Eğer oğlunuzun üzerindeki bu davranışların geçmişteki olumsuz tesirlerden kaynaklandığını görüyorsanız, şu an yapacağınız şey süreci geriye doğru çevirmenizdir. Yani, önceki olduğunuzun tam tersi oranda sevgi ve şefkat hissi ile dolmanız gerekir. Oğlunuzu olduğu hali ile kabul eder ve ne kadar sükûnet içinde onun tepkilerini karşılarsanız, o da adım adım sakinleşecektir.
Pedegog Dr. Adem Güneş
