Son Dakika

İslam Öncesi Araplarda Yazı

Araplar, önceleri İbranilerden aldıkları yazıyı kullanırken, daha sonra Arap alfabesini Miladi 1. yüzyılda Romalıların zu­lüm ve işkencelerinden kaçıp Hicaz bölgesine göç eden Nebatlılardan almışlar­dı.

BİLİM TEKNOLOJİ 01.02.2021, 00:03 01.02.2021, 00:21 Ramazan Peri
İslam Öncesi Araplarda Yazı

Yazı yazmaya yarayan kalemler de kamıştan yapılıyordu. "Midad" adı verilen mürekkep ise kömür tozundan, samg veya ağaç sakızı gibi yapışkan bir mad­deyle kandil isinin karışımından yapılıyordu.

Arapların kâğıt yerine kullandıkları en eski yazı malzemesi "rakk" adını ver­dikleri ince deri parçalarıydı. Kumaşlar üzerine de yazı yazarlardı. Yazı yazmaya elverişli en iyi kumaş Mısır'da dokunuyordu. Buna "kubati" denirdi. Ayrıca, tahta, kemik veya hazf denilen testi ve çömlek, taş parçaları üzerine yazılırdı. Mısır'ın fethinden sonra papirüs de kullanılmaya başlandı.

Kâğıdın az ve pahalı olması ilk dönemlerde yazılı edebiyatın gelişmesini engellemiştir. Bu durum Hicri 2. yy ortalarına kadar sürmüştür. Yusuf b. Amr el-Mekki 707 yılında Hicaz'da pamuktan kâğıt yapımını icat etti. Ardından yazı malzemelerin artması ve ucuzlaması üzerine yazılı edebiyat da gelişti. İlk kâğıt atölyesi Bağdat'ta Harun Reşit döneminde açıldı. İkinci yüzyılın sonlarına gelin­diğinde artık kâğıt bol ve ucuz olmuştu.

Abdülmelik b. Mervan, mali idarede Yunanca ve Farsça yerine ilk defa Arap- çanın resmi dil olmasını sağlamıştır. Aynı zamanda, bu devirde Arap yazısının ıslahı ile ilgili çalışmalar da yapılmıştır. Bu çalışmalar, gerek tefsir alanında gerek­se hadis derleme işinde daha sonraki devirler için bir hazırlık niteliğini taşımak­tadır. Bilindiği gibi o zamana kadar Arap alfabesi tamamıyla sessiz harflerden oluşmaktaydı. Abdülmelik'in ırak valisi Haccac, Suryanice'den örnekler alarak, Arapçada sesli harflerin kullanılmasına ve harekeleme işine önayak olmuş, hat­ta Kur'an'ı ilk defa harekelendiren kişi Haccacdır.[1] Haccac, emrinde bulunan kâtipleri yanına çağırarak görünüş olarak birbirlerine benzeyen harfleri birbirle­rinden ayırmak için özel işaretler konulması gerektiğini bildirdi. Bu görevi üzeri­ne alan kişi de Nasr b. Asımdır. Nasr, noktaları çeşitli yerlerde olmak üzere birer ve ikişer olarak koydu.

İslamiyetin doğuşundan önceki dönemde Hicaz'da Araplar yazıyı bilmiyor­lardı. Mekke'de bile yazıyı bilenlerin sayısı 15-20 civarındaydı. Belazuri, İslam dini ortaya çıktığında Mekke'de okuma - yazma bilen onyedi kişi olduğunu söy­lemektedir. Bunlar, Ali, Osman, Ebu Ubeyde b. Cerrah, Talha, Yezid b. Ebu Süfyan, Ebu Huzayfe, Hatip, Halit b. Sait, Abdullah b. Ebi Serh, Huveytip b. Abdül Uzza, Ebu Süfyan, Muaviye, Cüheym b. Salt ve Ala b. Hadrami'dir.[2] Kadınlardan ise Peygamberimiz (sav)'in hanımlarından Hafsa, Ümmü Gülsüm ve Abdullah'ın kızı Şifa az da olsa yazı yazmasını bilenlerdendi. Evs ve Hazreç kabilelerinden yazı yazan kişilerin sayısı azdı. Hatta Yahudilerden birisi Arapça yazmasını öğrenmiş, Medine çocuklarına yazı yazmasını öğretiyordu. Fakat diğer çevre bölgelerde Arap yazısı kullanılıyordu. Himyeriler Müsned yazı kullanırken, Nebatlılar Nebati yazıyı kullandılar.

Hicaz bölgesine yazıyı kimin getirdiği tartışmalıdır. Fakat Amber halkın­dan Beşir b. Abdülmelik el-Kindi adında birisi Mekke'ye gelmiş ve burada Ebu Süfyan'ın babası Harb'ten çok yardım görmüştü. Hatta onun kızıyla da evlen­mişti. O da buna karşılık ona yazıyı öğretmişti. Böylece Mekke'ye yazı girmişti. Bu bilgi tartışmalı da olsa, İslam'dan önce Hicazlılar Nebati yazıyı Şam'da ticaret için gittikleri Havrandan, Kufi yazıyı da İran'dan öğrenmişlerdir.

Arap yazısı, İranlıların etkisiyle Arapların bilmediği bir mecraya doğru girmiş­tir. Bunu ilk başlatan kişi de Mervan b. Muhammed'in kâtibi Abdülhamit'tir. O, azatlı bir köle olup aslen Enbarlıdır. İbni Hallikan, Abdühamit için şunu söyler: "O, yazıda ve ilmin her dalında uzmandı. Mektupçular ondan öğrenir ve onun yöntemini kendilerine örnek alırlardı. Mektupları ilk önce uzun yazan ve kitap­ların fasılları arasında hamdü senalar kullanan o'dur. Başkaları ondan sonra bu yöntemi izlediler." Böylece Abdülhamit, ilk olarak edebi sanatı kullanan ve bu alanda usta olan kişidir.

Ukaz panayırı da o dönemin her türlü entelektüel çalışmalarının yapıldığı, hatiplerin en güzel söylevlerini söylediği, şairlerin en güzel şiirlerini okuduğu bir yerdi. Mekke şehrine gelince, en ileri fikrî-edebi faaliyetleri burada görmekteyiz. Rasûlullah (sav)'ın ilk hanımı Hatice'nin yeğeni Varaka ibn Nevfel, Mekke'de İncil'i Arapçaya tercüme etmekle meşguldü.[3] Kız kardeşi Kutayle de kutsal kitapları okurdu. Kadınlar o dönemde kültürel bakımdan bu derece ilerde iseler, erkekle­rin onlardan daha geri kalmamaları gerekirdi. Medine gibi büyük merkezlerde, içinde Yahudilerin hem adlî-hukukî işlerinin hem de öğretim faaliyetlerinin sür­dürüldüğü Beytu'l-Midrâs adlı kurumları vardı.

İbrahim Halil ER/Hz. Muhemmed (s.a.v.)'in Eğitim Metodu

-----------------------

[1] Yurtaydın, Hüseyin g., İslam Tarihi Dersleri, Sh: 21,A.Ü. İlahiyat Fak. Yay., Ankara, 1988

[2] Belazuri, Futuhul Buldan

[3] bk. Buhârî, 65: Alak ve Şems surelerinin tefsiri.

#İslam Öncesi Yazı #Araplarda yazı #Araplarda yazı ilk yazı #Hicaz bölgesinde yazı #Arap yazısı #Araplar yazıyı bilmiyor­lardı #İslamiyetin doğuşunda yazı
Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 28 Nisan 2024
İmsak 04:21
Güneş 05:59
Öğle 13:07
İkindi 16:56
Akşam 20:04
Yatsı 21:35
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 34 89
3. Trabzonspor 33 55
4. Başakşehir 34 52
5. Beşiktaş 34 51
6. Kasımpasa 34 49
7. Sivasspor 34 48
8. Rizespor 33 48
9. Antalyaspor 33 45
10. Alanyaspor 33 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Samsunspor 34 39
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 33 37
15. Konyaspor 34 36
16. Gaziantep FK 33 34
17. Hatayspor 34 33
18. Karagümrük 33 33
19. Pendikspor 33 30
20. İstanbulspor 33 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 31 69
2. Göztepe 31 63
3. Ahlatçı Çorum FK 31 55
4. Sakaryaspor 31 54
5. Bodrumspor 31 52
6. Kocaelispor 31 52
7. Bandırmaspor 31 47
8. Boluspor 31 47
9. Gençlerbirliği 31 47
10. Erzurumspor 31 42
11. Ümraniye 31 37
12. Manisa FK 31 36
13. Keçiörengücü 31 36
14. Şanlıurfaspor 31 34
15. Tuzlaspor 31 33
16. Adanaspor 31 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 31 7
Takımlar O P
1. Arsenal 34 77
2. M.City 33 76
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 35 67
5. Tottenham 32 60
6. M. United 34 54
7. Newcastle 34 53
8. West Ham United 35 49
9. Chelsea 33 48
10. Wolves 35 46
11. Bournemouth 34 45
12. Brighton 33 44
13. Fulham 35 43
14. Crystal Palace 35 40
15. Everton 35 36
16. Brentford 35 35
17. Nottingham Forest 34 26
18. Luton Town 35 25
19. Burnley 35 24
20. Sheffield United 35 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Girona 33 71
3. Barcelona 32 70
4. Atletico Madrid 33 64
5. Athletic Bilbao 33 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 32 48
8. Valencia 32 47
9. Getafe 33 43
10. Villarreal 32 42
11. Osasuna 32 39
12. Deportivo Alaves 33 38
13. Sevilla 32 37
14. Las Palmas 33 37
15. Rayo Vallecano 32 34
16. Mallorca 32 31
17. Celta Vigo 33 31
18. Cadiz 32 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 33 14
Günün Karikatürü Tümü
Filistinde_Çizilen_Karikatür