Badem ile Kolesterol Mücadelesi

Bilimsel literatürde tatlı bademin kolesterol üzerinde etkilerini değerlendi­ren en az oniki klinik çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda 2010 yılında Amerikan Tarım Bakanlığı tarafından yayımlanan “Amerikalılar için Beslenme Rehberi”nde (DASH) bademin, total ve LDL kolesterolü düşürmek amacıyla kullanılması önerilmektedir. Şimdiye kadar yayımlanan klinik çalış­malarda gönüllülere günde 25 ile 100 gram arasında kavrulmamış tam badem verilmiştir. Badem miktarının artması ile etkinin de bir miktar kuvvetlendiği belirtilmektedir. Ancak badem içerisindeki bileşenlerin ortak bir şekilde ko­lesterol üzerindeki etkiye katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Nitekim badem yağının da tek başına plazma lipit seviyeleri üzerinde benzer etkileri gözlenmiştir. Bir porsiyon (28 gram) badem yenilmesi ile alınan toplam yağ 15 gram civarındadır ve bu yağın büyük bir kısmı doymamışlık bakımından zen­gin (yüzde 90-95) oleik asittir. Bu etkisi muhtemelen besinlerdeki karbohidrat ve doymuş yağ yerine, bademdeki tekli ve çoklu doymamış yağ bileşenlerinin geçmesi ile açıklanmaktadır.

Badem içerisinde bulunan ve kolesterol düşürücü etkiye katkı sağlayabile­cek diğer bileşenler arasında, selüloz bakımından zengin lif, fıtosteroller ve E vitamini dikkati çekmektedir. Kuruyemişler arasında çözünmeyen lif içeriği bakımından en zengin olanı bademdir; bir porsiyonun (28 gram) 3 gramı çö­zünmeyen liften ibarettir. Bu suretle bağırsak içeriğinin artarak dolu kalması ve dolayısıyla uzun süre doygunluk hissedilmesinin yanı sıra besinlerdeki ko­lesterolün emilimini engellediği düşünülmektedir.

Badem tohumunda başlıca fıtosterol içeriği olarak beta sitosterol (100 gram bademde 118 miligram) besinlerle alınan kolesterolün emilimini engelleyerek atılmasını sağlamaktadır. Bademde bulunan protein ve arjinin de muhtemelen kolesterol düşürücü etkiyekatkıda bulunduğu ileri sürülmektedir. Bir porsiyon bademin bileşimde bir insanın günlük ihtiyacının yarısı karşılayabilecek oran­da E vitamini (alfa-tokoferol) bulunmaktadır. E vitamini kuvvetli antioksidan etkiye sahiptir ve LDL kolesterolün oksitlenerek çok düşük yoğunluklu kötü kolesterol olan VLDL’ye dönüşümünü önlediği ve bu suretle bademin etkisine katkısı olduğu bildirilmektedir. Bademin zengin olduğu bir başka bileşen ise magnezyumdur. Bir porsiyonunda günlük önerilen magnezyum miktarının, yaklaşık beşte biri civarında olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kalsiyum içeriği bakımından da dikkati çekmektedir.

İran'da 30 hafif hiperlipidemik gönülü üzerinde yürütülen bir klinik çalış­manın sonuçları da yukarıda bahsedilen bulguları doğrulamaktadır. 4 hafta boyunca günde 60 gram tatlı badem verilmesi ile izlenen biyokimyasal değer­ler içerisinde, bademin LDL kolesterol ve apolipoprotein-B üzerinde belirgin etkisi bulunduğu gözlenmiştir. Araştırıcılar badem tohumunu çevreleyen kah- verenkli zar bileşiminde bulunan fenolik bileşiklerin antioksidan etkisine dik­kati çekmektedirler. Bu nedenle bazılarımızın yaptığı gibi badem, ceviz, yer­fıstığı gibi kuruyemiş tohumların etrafındaki koyu renkli zarı çıkarıp atmadan önce birkaç defa düşünmek gerekir!