Son Dakika

Cizre’de Tasavvufi Hayat

Şeyh Hâlid-i Cezerî halife olduktan sonra tekrar Cizre’ye gönderilerek burada irşad ve hizmetle görevlendirilmiştir. Mevlânâ Hâlid’in onu Cizre’ye gönderirken şöyle dediği nakledilmektedir: “Cizre halkı irşad olmadan senin Cizre ’den ayrılmana izin yoktur.”

TASAVVUF 19.12.2020, 18:53 12.01.2021, 22:28 Ramazan Peri
Cizre’de Tasavvufi Hayat

Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla ve Bektaşî dergâhlarına Nakşî-Hâlidî şeyhlerin tayin edilmesiyle devlet ricâli ve sultanların da bu tarîkata ilgisi artmıştır. Böylece Hâlidîliğin önemi daha da fazla hissedilmiştir. 19. Yüzyıldan sonra Nakşîlik, Irak, Suriye, Anadolu ve Balkanlar’da Hâlidîlik şekline bürünmüştür. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî (1826)’den sonra Nakşî-Hâlidîlik’e doğru bir dönüşüm yaşanmıştır.

Bugün Türkiye başta olmak üzere Ortadoğu ülkelerindeki en yaygın tarikat Nakşibendîyyenin Hâlidîyye kolu olmuştur. Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî ile (öl. İstanbul 1893) yeni bir ivme kazanan Hâlidîyye, bölgede hızla yayılmış ve İmam Rabbanî’ye (öl. Hindistan 1625) nisbet edilen Müceddidiyye’yi adeta içinde eritmiştir.[1]

Hâlidîlik’in bu kadar tutulmasında tarikat şeyhlerinin genellikle medrese eğitimli ve şeriata çok bağlı kişiler olmasının önemli bir rolü olmuştur. Hâlid-i Bağdâdî ilim ve irfânı birleştiren bir tasavvuf anlayışı ortaya çıkarmış bu iki unsurun aynı kişide toplanmasını sağlayan bir usul geliştirmiştir. Kendisinin yetiştirmiş olduğu iki yüze yakın talebesi hem ilimden mücâz hem de tasavvufî sülûku tamamlayıp icâzet almış kişilerdir. Günümüzde Türkiye’deki birçok tarîkat, köken olarak Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’ye dayanmıştır.[2] Tekkelerin kapanmasına yakın yıllarda İstanbul’da bulunan tekkelerin büyük bir kısmının Nakşî-Hâlidî olması da bunu teyit etmektedir.[3]

Anadolu’daki Nakşî kollarının neredeyse tamamının merkezi Güneydoğu Anadolu Bölgesi olduğu görülmektedir. Şırnak ilinin Cizre ilçesi de bu bölgenin en önemli irfan merkezlerinden biridir.[4]

Nakşî Hâlidî kolunun kurucusu Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin de bu tarihî şehre irşâd ve ziyaret için sık sık geldiği anlaşılmaktadır. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin Hindistan’daki şeyhi Abdullah Dehlevî’nin dergâhını ziyaretinden sonra Cizre üzerinden Şam’a dönerken Cizre’de Molla Hâlid-i Cezerî adındaki zât ile tanıştığı ve onu çok sevdiği nakledilmektedir. Bu sebeple Molla Hâlid-i Cezerî de Hâlid-i Bağdâdî ile beraber Şam’a gitmiş ve orada bir müddet kaldıktan sonra seyr u sülûku tercih etmiştir. Seyr u sülûkunu tamamladığında Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî Molla Hâlid-i Cezerî’ye halifelik vermiş ve kendisi Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin sağlığındaki son halifesi olmuştur. Hâlid-i Cezerî halife olduktan sonra tekrar Cizre’ye gönderilerek burada irşad ve hizmetle görevlendirilmiştir. Mevlânâ Hâlid’in onu Cizre’ye gönderirken şöyle dediği nakledilmektedir: “Cizre halkı irşad olmadan senin Cizre ’den ayrılmana izin yoktur.” Bu görevi gereği Hâlid-i Cezerî Cizre halkının irşâd olduğuna kanaat getirene kadar Cizre’den ayrılmadığı bilinmektedir. [5] Hâlidîlik’in bölgede ilgi görmesi ve yaygınlaşması bu bölgedeki tarîkatlaşma potansiyelini de artırmıştır. Hâlidîlik’i Cizre ve çevresinde tanıtan, yaygınlaştıran Şeyh Hâlid-i Cezerî olmuştur.[6]

Fatih Musa ELMALI Erzincan, 2019

------------------------

[1] Mustafa Kara, Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri, Dergâh Yayınlan, İstanbul, 2002, s. 46.

[2] Müfid Yüksel, “Tarihimizde Kürt Mutasavvıflar”, Köşe Yazıları, 3 Ocak 2013, http://mufidyuksel.com/

[3] Şeyh Muhammed Saîd Seydâ el-Cezen, (Ed-Dabıta Fi ’r-Rabıta) Rabıtada Usul, (çev. Celal Yıldız), İstanbul 2009, s. 24.

[4] İbrahim Baz,” Güneydoğuda Bir İrfan Merkezi: Serdahl Tekkesi ve Külliyesi”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011/2 yıl: 2, cilt:2, sayı: 2, s. 16.

[5] Farkınî, Mektubat, s.4.

[6] Baz, Şeyh Seydâ ve Seydâî Kolu, s. 22.

#tasavvuf #rufai tarikatı #Seydâ elCezerî #Caliph #Derviş Convent #Hâlidî #Basret. #cizrede tasavvuf #anadoluda tasavvuf #kadiri tarikatı #vefai tarikatı #güneydoğuda tasavvuf #tarikatlar #nakşi halidi tarikatı #ektaşi tarikatı #anadoluda nakşi kolları #Mevlânâ Hâlidi Bağdâdî #Hâlidi Cezerî #İmam Rabbanî #Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî
Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 03 Mayıs 2024
İmsak 04:12
Güneş 05:52
Öğle 13:06
İkindi 16:57
Akşam 20:10
Yatsı 21:43
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 34 89
3. Trabzonspor 34 58
4. Başakşehir 34 52
5. Beşiktaş 34 51
6. Kasımpasa 34 49
7. Rizespor 34 49
8. Alanyaspor 34 48
9. Sivasspor 34 48
10. Antalyaspor 34 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Kayserispor 34 40
13. Samsunspor 34 39
14. Ankaragücü 34 38
15. Karagümrük 34 36
16. Konyaspor 34 36
17. Gaziantep FK 34 34
18. Hatayspor 34 33
19. Pendikspor 34 30
20. İstanbulspor 34 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 32 72
2. Göztepe 32 66
3. Sakaryaspor 32 57
4. Kocaelispor 32 55
5. Ahlatçı Çorum FK 32 55
6. Bodrumspor 32 53
7. Boluspor 32 50
8. Bandırmaspor 32 47
9. Gençlerbirliği 32 47
10. Erzurumspor 32 44
11. Keçiörengücü 32 39
12. Manisa FK 32 37
13. Ümraniye 32 37
14. Şanlıurfaspor 32 34
15. Tuzlaspor 32 34
16. Adanaspor 32 33
17. Altay 32 15
18. Giresunspor 32 7
Takımlar O P
1. Arsenal 35 80
2. M.City 34 79
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 35 67
5. Tottenham 34 60
6. M. United 34 54
7. Newcastle 34 53
8. Chelsea 34 51
9. West Ham United 35 49
10. Bournemouth 35 48
11. Wolves 35 46
12. Brighton 34 44
13. Fulham 35 43
14. Crystal Palace 35 40
15. Everton 35 36
16. Brentford 35 35
17. Nottingham Forest 35 26
18. Luton Town 35 25
19. Burnley 35 24
20. Sheffield United 35 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Barcelona 33 73
3. Girona 33 71
4. Atletico Madrid 33 64
5. Athletic Bilbao 33 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 33 49
8. Valencia 33 47
9. Villarreal 33 45
10. Getafe 33 43
11. Osasuna 33 39
12. Deportivo Alaves 33 38
13. Sevilla 33 38
14. Las Palmas 33 37
15. Rayo Vallecano 33 34
16. Mallorca 33 32
17. Celta Vigo 33 31
18. Cadiz 33 26
19. Granada 33 21
20. Almeria 33 14
Günün Karikatürü Tümü
Filistinde_Çizilen_Karikatür