Baharatlar Şekeri Düşürmede Etkilimi?

Yemeklerimizin vazgeçilmez lezzet öğesidir baharatlar. Günlük olarak sık­lıkla tüketilmeleri sebebiyle sağlık için yararlarına yönelik deneysel bulgular, diğer bitkisel ürünlere kıyasla çok daha fazla dikkati çekiyor. İnsanlar, yemek­lerinde lezzet yanında sağlığı için yarar sağlayabilecek baharatların hangileri olduğunu merak ediyor.

SAĞLIK 19.01.2021, 23:00 20.01.2021, 14:36 Ramazan Peri
Baharatlar Şekeri Düşürmede Etkilimi?

Uygun baharat karışımları ile lezzetlendirilmiş bir yemeğe sanırım kimse hayır diyemez. Ben şahsen, yemek tuzsuz olsa umursamam, ama baharatsız olunca hiç keyif almam.

Baharatlar, insanoğlunun yemeklerinin aroma ve lezzetini düzeltmek, ar­tırmak amacıyla binlerce yıldır yararlandıkları doğal gıda katkılarıdır. Baharat kullanımı özellikle Uzakdoğu’dan (Kore, Çin, Tayland, Hindistan), ülkemizin de içinde bulunduğu Ortadoğu ülkelerine (Türkiye, İran, Arap ülkeleri) doğru bir yoğunluk göstermektedir. Aroma ve lezzetin yanı sıra sindirimi kolaylaştır­dığı, iştahı açtığı bilinmektedir. Ancak son 15-20 yıl içerisinde yapılan bilimsel çalışmalar, baharatların sağlığımız için yararlarının bu kadarla sınırlı kalmadı­ğını ortaya koymaktadır. Yapılan çok sayıda deneysel ve klinik araştırmalar ile baharatların kolesterol ve lipitlerin vücuttaki metabolizmasını hızlandırdığı, trigliserit ve kolesterol seviyesini düzenlediği, şeker hastalarında kan şekerini düşürdüğü, kuvvetli antioksidan özelliği bulunduğu, kanı sulandırdığı, yangı giderici etkileri bulunduğu ve hatta kanser gelişimini önleyebileceğini ortaya konulmuştur. Bu etkileri hangi baharatların hangi kuvvette gösterdiğini ince­lemeden önce, baharatların zararı bulunup bulunmadığı konusundaki düşün­celerimi ifade etmek istiyorum.

Baharatlar sağlığımız için risk oluşturur mu?

Fakültemizde fıtoterapi yüksek lisans eğitimi alan bir meslektaşım, dokto­runun “karabiber” kullanmaması konusunda kendisini uyardığından bahsetti. Nedenini açıklamamış! Benim yazılarımı izleyenler bilir, “Nedeni açıklanma­yan hiçbir bulgu ya da yorum bilimsel değildir”. Yani kişisel kanaatin ya da sezginin pozitif bilimde yeri yoktur. Acaba meslektaşımızı bu kanaate yönlen­diren ne olabilir diye bilimsel kaynakları inceledim. Karabiberin içerisindeki o güzel aromasını veren uçucu yağın haricinde, yakıcı baharlı lezzetini veren “piperin” ve türevi maddeler (alkaloit yapısında) bulunduğu bilinmektedir. Ancak karabiber içerisindeki piperin bileşiklerinin oranı son derece düşüktür (yüzde 5 civarı). Safpiperin kullanılarak yapılmış çalışmalarda elde edilen bazı deneysel sonuçların baharat olarak kullanılan karabiber meyvesine de atfedil­mesi bence doğru bir düşünce değil. Bu deneylerden birinde piperinin hamile deney hayvanlarında düşüğe yol açtığı gözlenmiş. Ancak deney hayvanlarında bu etkiyi 50 mg/kg dozda (miktar) tespit etmişler. Şimdi bu ne demek? İnsanın tahminen 3-4 avuç dolusu karabiber meyvesini ağzında çiğneyerek yutması gerekiyor ki, bu mümkün olabilir mi bilmiyorum! Ayrıca çiğneyerek yuttu­ğu karabiberin tümünün sindirim sisteminden emilmesi gerekir ki, bu da pek mümkün değil.

Yapılan diğer çalışmalarda, yine piperin maddesinin, birlikte alınan ilaçla­rın bağırsaklardan emilimini artırdığı bildiriliyor. Deney hayvanlarında bazı ilaçların kan seviyelerinde, uygulanan piperin miktarına göre artış görülmüş. Ancak yine dikkatinizi çekerim, deneylerde yüksek miktarlarda (20 miligram) saf piperin kullanılmış. Aslında karabiberin bu etkisinden Uzakdoğu tababe­tinde de yüzlerce yıldır yararlanıyor, hazırlanan geleneksel ilaç terkiplerinin içerisine ilave edilerek etkinin artması sağlanıyor. Ancak baharat olarak kul­landığımız karabiber miktarının karaciğerde hasara yol açması ya da hamile­lerde düşüğe neden olması veya başka bir yan etki beklenmesi doğru olmaz. Her zaman belirttiğim gibi “her şeyin azı yarar, fazlası zarar”.

Yemek sonrası insülin, kolesterol ve trigliserit düzeylerinde gözlenen yük­selme baharatlar ile önlenebilir

Yemeklerimizin vazgeçilmez lezzet öğesidir baharatlar. Günlük olarak sık­lıkla tüketilmeleri sebebiyle sağlık için yararlarına yönelik deneysel bulgular, diğer bitkisel ürünlere kıyasla çok daha fazla dikkati çekiyor. İnsanlar, yemek­lerinde lezzet yanında sağlığı için yarar sağlayabilecek baharatların hangileri olduğunu merak ediyor. Çok sayıda bilimsel çalışmada, çeşitli baharatların vücut işlevleri için yararlarını ortaya koyan deneysel bulgular yayımlanıyor. Baharatların hemen hepsinin ortak özelliği, değişen seviyelerde antioksidan etki göstermeleri. Birçok kronik hastalığın başlıca etkenleri arasında oksida- tif hasar önemli rol oynadığı için, antioksidan etkili maddeler son yılların en dikkati çeken konuları arasında. Amerikan Tarım Dairesi (USDA) gıdaların antioksidan etkilerini deneysel yöntemlerle (ORAC) inceleyerek bir veri taba­nında topladı. Yapılan antioksidan etki sıralamasında baharatlar en üst sıralar­da yer alıyor. Listedeki en etkili baharatların, şeker ve lipit metabolizması ile yangı tepkimelerinde etkili olduğu görülüyor.

Amerika’da yapılan küçük ölçekli bir klinik çalışmanın sonuçları yakın geç­mişte yayımlandı. Çalışmada 30-65 yaşları arasında sigara içmeyen, herhangi bir ilaç kullanmayan 6 sağlıklı erkek gönüllüye yüksek antioksidan etkili baha­rat karışımı (14 gram) ile lezzetlendirilmiş tavuk yemeği içeren bir diyet me­nüsü verildikten sonra alınan kan örneklerinde, plazma antioksidan kapasite­si (ORAC, demir-redükleyici antioksidan etki, total tiyol), kan şekeri ve lipit değerleri değerlendirilmiş. Aynı deney grubuna bir hafta sonra, bu defa aynı tavuklu diyet menüsü baharat ilave edilmeden verilmiş. Sonuçların daha net yorumlanabilmesi için, gönüllülerin bu son uygulamadan 48 saat öncesinden başlayarakantioksidan etkisi olabilecek herhangi bir besin almaması sağlanmış.

Yapılan değerlendirmede baharat içerikli yemeğin baharat içermeyen ye­meğe oranla yemek sonrası insülin ve trigliserit seviyelerini belirgin bir şekilde düşürdüğü görülmüş. İnsülin seviyesinde yüzde 21 ve trigliserit seviyesinde ise yüzde 31 daha düşük bir seviye sağlanırken, glikoz seviyesi üzerinde bir etkisi bulunmadığı bildiriliyor. Diğer taraftan, baharatlı yemeğin kolesterol düzeyle­ri (total ve HDL) üzerinde herhangi bir etkisi gözlenmemiştir.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü