Baharatlar Şekeri Düşürmede Etkilimi?

Yemeklerimizin vazgeçilmez lezzet öğesidir baharatlar. Günlük olarak sık­lıkla tüketilmeleri sebebiyle sağlık için yararlarına yönelik deneysel bulgular, diğer bitkisel ürünlere kıyasla çok daha fazla dikkati çekiyor. İnsanlar, yemek­lerinde lezzet yanında sağlığı için yarar sağlayabilecek baharatların hangileri olduğunu merak ediyor.

SAĞLIK 19.01.2021, 23:00 20.01.2021, 14:36 Ramazan Peri
Baharatlar Şekeri Düşürmede Etkilimi?

Uygun baharat karışımları ile lezzetlendirilmiş bir yemeğe sanırım kimse hayır diyemez. Ben şahsen, yemek tuzsuz olsa umursamam, ama baharatsız olunca hiç keyif almam.

Baharatlar, insanoğlunun yemeklerinin aroma ve lezzetini düzeltmek, ar­tırmak amacıyla binlerce yıldır yararlandıkları doğal gıda katkılarıdır. Baharat kullanımı özellikle Uzakdoğu’dan (Kore, Çin, Tayland, Hindistan), ülkemizin de içinde bulunduğu Ortadoğu ülkelerine (Türkiye, İran, Arap ülkeleri) doğru bir yoğunluk göstermektedir. Aroma ve lezzetin yanı sıra sindirimi kolaylaştır­dığı, iştahı açtığı bilinmektedir. Ancak son 15-20 yıl içerisinde yapılan bilimsel çalışmalar, baharatların sağlığımız için yararlarının bu kadarla sınırlı kalmadı­ğını ortaya koymaktadır. Yapılan çok sayıda deneysel ve klinik araştırmalar ile baharatların kolesterol ve lipitlerin vücuttaki metabolizmasını hızlandırdığı, trigliserit ve kolesterol seviyesini düzenlediği, şeker hastalarında kan şekerini düşürdüğü, kuvvetli antioksidan özelliği bulunduğu, kanı sulandırdığı, yangı giderici etkileri bulunduğu ve hatta kanser gelişimini önleyebileceğini ortaya konulmuştur. Bu etkileri hangi baharatların hangi kuvvette gösterdiğini ince­lemeden önce, baharatların zararı bulunup bulunmadığı konusundaki düşün­celerimi ifade etmek istiyorum.

Baharatlar sağlığımız için risk oluşturur mu?

Fakültemizde fıtoterapi yüksek lisans eğitimi alan bir meslektaşım, dokto­runun “karabiber” kullanmaması konusunda kendisini uyardığından bahsetti. Nedenini açıklamamış! Benim yazılarımı izleyenler bilir, “Nedeni açıklanma­yan hiçbir bulgu ya da yorum bilimsel değildir”. Yani kişisel kanaatin ya da sezginin pozitif bilimde yeri yoktur. Acaba meslektaşımızı bu kanaate yönlen­diren ne olabilir diye bilimsel kaynakları inceledim. Karabiberin içerisindeki o güzel aromasını veren uçucu yağın haricinde, yakıcı baharlı lezzetini veren “piperin” ve türevi maddeler (alkaloit yapısında) bulunduğu bilinmektedir. Ancak karabiber içerisindeki piperin bileşiklerinin oranı son derece düşüktür (yüzde 5 civarı). Safpiperin kullanılarak yapılmış çalışmalarda elde edilen bazı deneysel sonuçların baharat olarak kullanılan karabiber meyvesine de atfedil­mesi bence doğru bir düşünce değil. Bu deneylerden birinde piperinin hamile deney hayvanlarında düşüğe yol açtığı gözlenmiş. Ancak deney hayvanlarında bu etkiyi 50 mg/kg dozda (miktar) tespit etmişler. Şimdi bu ne demek? İnsanın tahminen 3-4 avuç dolusu karabiber meyvesini ağzında çiğneyerek yutması gerekiyor ki, bu mümkün olabilir mi bilmiyorum! Ayrıca çiğneyerek yuttu­ğu karabiberin tümünün sindirim sisteminden emilmesi gerekir ki, bu da pek mümkün değil.

Yapılan diğer çalışmalarda, yine piperin maddesinin, birlikte alınan ilaçla­rın bağırsaklardan emilimini artırdığı bildiriliyor. Deney hayvanlarında bazı ilaçların kan seviyelerinde, uygulanan piperin miktarına göre artış görülmüş. Ancak yine dikkatinizi çekerim, deneylerde yüksek miktarlarda (20 miligram) saf piperin kullanılmış. Aslında karabiberin bu etkisinden Uzakdoğu tababe­tinde de yüzlerce yıldır yararlanıyor, hazırlanan geleneksel ilaç terkiplerinin içerisine ilave edilerek etkinin artması sağlanıyor. Ancak baharat olarak kul­landığımız karabiber miktarının karaciğerde hasara yol açması ya da hamile­lerde düşüğe neden olması veya başka bir yan etki beklenmesi doğru olmaz. Her zaman belirttiğim gibi “her şeyin azı yarar, fazlası zarar”.

Yemek sonrası insülin, kolesterol ve trigliserit düzeylerinde gözlenen yük­selme baharatlar ile önlenebilir

Yemeklerimizin vazgeçilmez lezzet öğesidir baharatlar. Günlük olarak sık­lıkla tüketilmeleri sebebiyle sağlık için yararlarına yönelik deneysel bulgular, diğer bitkisel ürünlere kıyasla çok daha fazla dikkati çekiyor. İnsanlar, yemek­lerinde lezzet yanında sağlığı için yarar sağlayabilecek baharatların hangileri olduğunu merak ediyor. Çok sayıda bilimsel çalışmada, çeşitli baharatların vücut işlevleri için yararlarını ortaya koyan deneysel bulgular yayımlanıyor. Baharatların hemen hepsinin ortak özelliği, değişen seviyelerde antioksidan etki göstermeleri. Birçok kronik hastalığın başlıca etkenleri arasında oksida- tif hasar önemli rol oynadığı için, antioksidan etkili maddeler son yılların en dikkati çeken konuları arasında. Amerikan Tarım Dairesi (USDA) gıdaların antioksidan etkilerini deneysel yöntemlerle (ORAC) inceleyerek bir veri taba­nında topladı. Yapılan antioksidan etki sıralamasında baharatlar en üst sıralar­da yer alıyor. Listedeki en etkili baharatların, şeker ve lipit metabolizması ile yangı tepkimelerinde etkili olduğu görülüyor.

Amerika’da yapılan küçük ölçekli bir klinik çalışmanın sonuçları yakın geç­mişte yayımlandı. Çalışmada 30-65 yaşları arasında sigara içmeyen, herhangi bir ilaç kullanmayan 6 sağlıklı erkek gönüllüye yüksek antioksidan etkili baha­rat karışımı (14 gram) ile lezzetlendirilmiş tavuk yemeği içeren bir diyet me­nüsü verildikten sonra alınan kan örneklerinde, plazma antioksidan kapasite­si (ORAC, demir-redükleyici antioksidan etki, total tiyol), kan şekeri ve lipit değerleri değerlendirilmiş. Aynı deney grubuna bir hafta sonra, bu defa aynı tavuklu diyet menüsü baharat ilave edilmeden verilmiş. Sonuçların daha net yorumlanabilmesi için, gönüllülerin bu son uygulamadan 48 saat öncesinden başlayarakantioksidan etkisi olabilecek herhangi bir besin almaması sağlanmış.

Yapılan değerlendirmede baharat içerikli yemeğin baharat içermeyen ye­meğe oranla yemek sonrası insülin ve trigliserit seviyelerini belirgin bir şekilde düşürdüğü görülmüş. İnsülin seviyesinde yüzde 21 ve trigliserit seviyesinde ise yüzde 31 daha düşük bir seviye sağlanırken, glikoz seviyesi üzerinde bir etkisi bulunmadığı bildiriliyor. Diğer taraftan, baharatlı yemeğin kolesterol düzeyle­ri (total ve HDL) üzerinde herhangi bir etkisi gözlenmemiştir.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 05 Kasım 2024
İmsak 06:06
Güneş 07:33
Öğle 12:53
İkindi 15:37
Akşam 18:03
Yatsı 19:24
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7
Günün Karikatürü Tümü