Bitkisel İlaca İlgi Neden Artıyor?

Kâinattaki en önemli olaylardan biri kuşkusuz “fotosentez”dir. Mikrosko­bik canlılardan en gelişmiş canlı olan insanoğluna kadar evrendeki tüm canlı­lar, yaşamlarını bu basit doğa olayına borçludur.

SAĞLIK 17.01.2021, 20:24 19.01.2021, 22:52 Ramazan Peri
Bitkisel İlaca İlgi Neden Artıyor?

Fotosentez sonucu bitkilerde meydana gelen zengin kimyasal yapı çeşitliliği, bugün teknolojik olarak en ge­lişmiş laboratuarlarda bile bazen aynı özgüllükle taklit edilemiyor.

İlkel insanın bitkilerle ilişkisinin ne zaman ve nasıl başladığını kesin olarak bilemiyoruz. Bitkilerin tedavi amacıyla kullanılmasına dair mevcut ilk yazılı bilgilerin tarihi, milattan önce beşbin yıllarına kadar gidiyor. O zamandan bu zamana kişisel deneyimlere bağlı olarak gelişen halk ilaçları, özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kimyasal tekniklerde görülen gelişme karşısında ye­nik düşmüş, önemini kaybetmişti. Sentezlenen maddeler ile hazırlanan ilaçla­rın kolaylıkla temin edilebilmesi ve kısa sürede etkisini gösterebilmesi büyük avantajdı; hastalar memnun, hekim memnundu. Ancak insanlar 1960’lı yıllar­da Talidomit faciası ile bu rüyadan uyandı. Hamilelerde bulantı ve kusmayı önlemek için verilen ilaca bağlı olarak kolsuz-bacaksız bebeklerin doğumu, sentetik ilaçların güvenilirliğinin sorgulanmasını sağladı.

Özellikle 1980’li yılların ortalarından itibaren bitkisel ilaçlara olan ilginin hızla yükselişe geçtiğini görüyoruz. Bunu basit bir şekilde doğaya dönüş şek­linde yorumlamak yanlış olur. Günümüzün modern insanının bunca teknolo­jik gelişmeyi bırakıp binlerce yıl önce olduğu gibi atalarından kalma yöntem­lerle tedavi olmaya çalışması söz konusu olamaz. Peki, bu değişimin sırrı ne?

Son 40-50 yılda teknolojide gözlenen gelişmeler tüm bilim alanlarında ol­duğu gibi tıp ve eczacılık bilimlerinde de devrim niteliğinde değişimlere yol açmıştır. Bu süreçte hastalıklara yol açan başlıca etkenler ortaya konulmuş, farmakolojik araştırmalar ile atalarımızın kullandığı halk ilaçlarının etkileri deneysel olarak açıklanabilmiş, bitkilerin kimyasal bileşimleri belirlenmiş, et­kiden sorumlu bileşenleri tespit edilmiştir. Dolayısıyla günümüzde bitkisel te­davi (fıtoterapi), atalarımızın uyguladığı şekliyle değil, günümüzün teknolojik gelişme ve beklentilerine uygun olarak değişim göstermiştir. Bu bakımdan bi­limsel bulgulara dayalı olarak uygulanan yeni bitkisel tedavi kavramını “güncel fitoterapi” olarak adlandırmak doğru olacaktır. Yani bu basit bir şekilde doğa­ya dönüş değil, “doğa devrimi’üir.

Diğer taraftan, yapılan bilimsel çalışmalar doğanın nasıl bir sinerji ustası olduğunu ortaya koyuyor. Bitkilerin içerisindeki farklı yapı ve etkilerdeki bi­leşenler birarada düşük miktarlarda uygulandığında gözlenen biyolojik etki, bu bileşenlerin ancak tek başına yüksek miktarlarda uygulanması ile sağlana­bilmektedir. Buna en güzel örneklerden biri unutkanlık ve demans (bunama) tedavisinde önerilen “Ginkgo” yapraklarıdır. Ginkgo yaprak özütünün 20 mi­ligram miktarda uygulanması ile gözlenen biyolojik etkiyi sağlayabilmek için, Ginkgo’nun içerisindeki etkili madde olarak tespit edilen ginkgolitlerin 240 miligram miktarda uygulanması gerekmektedir. Yani istenen biyolojik etki 10 misli daha düşük dozda sağlanabiliyor. Bitkinin içerisindeki diğer bileşenler, etkili bileşenin vücuttaki emilimini artırarak, stabilitesini artırarak, metabo­lizmasını düzenleyerek vb şekillerde ilacın etkinliğinde rol oynayabilmektedir. Yani bizim bu konuda doğadan öğreneceğimiz daha çoook şeyler var.

O halde günümüzde bitkilerden sağlığımızı korumak ve tedavi amacıyla yararlanırken, etkili bir uygulama için bilimsel bulguların göz önüne alınması gerekiyor. Bu yazıda, basit bir şekilde falanca bitki şunlara iyi gelir şeklinde bir listeleme yapmayı tercih etmeyeceğim. Onun yerine sağlığımızı korumak, has­talıkların önlenmesi ve tedavisi amacıyla bitkilerden ne şekilde yararlanabile­ceğimiz konusunda daha rahat karar verebilmenizi sağlayabilmek için, mevcut bilimsel bulguları güncel bulgular ile birlikte yorumlayarak sizlere aktarmaya çalışacağım. (Haberin Kapısı/Sağlık bölümünde bu konularda yazılar devam edecektir.) Bu konuda çok yararlı olabileceğini düşündüğüm saha çalışma­ları (epidemiyolojik) veya klinik deney sonuçlarını sizlere mümkün olduğun­ca basit bir dille yorumlamaya çalışacağım. Bu suretle deney koşullarının ne derecede sizin beklentilerinize uygun olduğunu görerek karar verebilmenizi kolaylaştıracağını ümit ediyorum.

Kitaptaki bilgiler güncel bilimsel bulgulara dayanarak görüşlerimi yansıt­maktadır. Ancak gelecek zamanlarda farklı ortamlarda farklı koşullar altında elde edilecek bulgulara bağlı olarak bu bilgilerin değişmesi olasıdır. Bir bilim adamının ifade ettiği gibi, “Bugün doğru bildiklerimizin yarısı yanlış, ama hangi yarısı?”

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 30 Mayıs 2023
İmsak 03:34
Güneş 05:28
Öğle 13:07
İkindi 17:05
Akşam 20:35
Yatsı 22:21
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 33 79
2. Fenerbahçe 33 74
3. Beşiktaş 34 74
4. A.Demirspor 33 63
5. Başakşehir 33 53
6. Trabzonspor 33 51
7. Konyaspor 33 49
8. Kayserispor 33 49
9. Karagümrük 33 44
10. Alanyaspor 34 41
11. Kasımpaşa 33 40
12. Ankaragücü 33 39
13. Antalyaspor 33 38
14. Sivasspor 34 37
15. İstanbulspor 33 35
16. Giresunspor 33 34
17. Ümraniye 33 27
18. Gaziantep FK 33 25
19. Hatayspor 33 23
Takımlar O P
1. Samsunspor 36 78
2. Rizespor 36 68
3. Pendikspor 36 67
4. Bodrumspor 36 62
5. Sakaryaspor 36 62
6. Eyüpspor 36 62
7. Göztepe 36 60
8. Manisa FK 36 56
9. Keçiörengücü 36 56
10. Bandırmaspor 36 55
11. Boluspor 36 52
12. Altay 36 40
13. Erzurumspor 36 39
14. Tuzlaspor 36 38
15. Gençlerbirliği 36 38
16. Altınordu 36 35
17. Adanaspor 36 25
18. Denizlispor 36 23
19. Yeni Malatyaspor 36 16
Takımlar O P
1. M.City 38 89
2. Arsenal 38 84
3. M. United 38 75
4. Newcastle 38 71
5. Liverpool 38 67
6. Brighton 38 62
7. Aston Villa 38 61
8. Tottenham 38 60
9. Brentford 38 59
10. Fulham 38 52
11. Crystal Palace 38 45
12. Chelsea 38 44
13. Wolves 38 41
14. West Ham United 38 40
15. Bournemouth 38 39
16. Nottingham Forest 38 38
17. Everton 38 36
18. Leicester City 38 34
19. Leeds United 38 31
20. Southampton 38 25
Takımlar O P
1. Barcelona 37 88
2. Real Madrid 37 77
3. Atletico Madrid 37 76
4. Real Sociedad 37 68
5. Villarreal 37 63
6. Real Betis 37 59
7. Osasuna 37 50
8. Athletic Bilbao 37 50
9. Girona 37 49
10. Rayo Vallecano 37 49
11. Sevilla 37 49
12. Mallorca 37 47
13. Cadiz 37 41
14. Getafe 37 41
15. Valencia 37 41
16. Almeria 37 40
17. Celta Vigo 37 40
18. Real Valladolid 37 39
19. Espanyol 37 36
20. Elche 37 24
Günün Karikatürü Tümü