Güneş Yanıklarının Tedavisinde Doğal Ürünler

Güneş ışınları, bilhassa vücudumuzda D vitamini dönüşümünün (etkin D3 vitamini) sağlanması ba­kımından son derece önemli. Bu vitamin, kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilimi ve vücutta kullanımı, kemiklere yerleşmesini için gereklidir. Ancak güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için faktörlü ürünlerin kullanılması, soruna bir çözüm getirmiyor.

SAĞLIK 09.05.2021, 21:25 09.05.2021, 21:53 Ramazan Peri
Güneş Yanıklarının Tedavisinde Doğal Ürünler

İnsan derisi, iç organları fiziksel, kimyasal ve çevresel etkenlere karşı ko­ruyan vücudun en büyük organı (1,5-2 metrekare). Güneş ışınları, bilhassa vücudumuzda D vitamini dönüşümünün (etkin D3 vitamini) sağlanması ba­kımından son derece önemli. Bu vitamin, kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilimi ve vücutta kullanımı, bilhassa kalsiyumun kemiklere yerleşmesini için gereklidir. Yani gerek çocuklarda ve gerekse yetişkinlerde kemik sağlığı bakı­mından son derece önemli. Dolayısıyla vücudumuzun güneş ışınları ile temas etmesi zorunludur.

Ancak cildin güneş ışınlarına maruz kalması, süreye bağlı olarak, cilt kuru­ması, hızlı cilt yaşlanmasına bağlı artan kırışıklıklar, hipo veya hiperpigmen- tasyon gibi değişik derecelerde olumsuz etkiler yapabilmektedir. Bu değişik­likler içerisinde şüphesiz en tehlikelisi, cilt kanseri gelişimi riskinde belirgin ölçüde artış. Çevre kirliliği, toksik gazlar vb etkenler nedeniyle atmosferdeki ozon tabakasının giderek inceldiği, güneşin zararlı ışınlarını yeterince süze- mediği bildiriliyor. Dolayısıyla özellikle ölümcül deri kanseri vakalarındaki artış oranının ürkütücü boyutlarda olduğu görülüyor. Burada yapılan ilginç bir çalışmanın sonucundan da bahsetmek istiyorum. Kolesterol bazlı safra taşı oluşumu riskinin, güneşlenmeyi seven beyaz tenli kişilerde iki misli arttığı, uzun süre güneş altında yatarak güneşlenen kişilerde ise bu riskin, güneş al­tında yatmayanlara göre 25,6 defa daha az olduğu gözlenmiş. O halde güneş ışınlarından yararlanılırken akılcı uygulamalar yapılması gerekiyor. Güneşin en kızgın olduğu saatlerde güneşlenmemek, 15-20 dakikadan uzun süre gü­neş altında kalmamak alınabilecek en basit önlemler. Koruma faktörlü güneş­lenme ürünlerinin seçiminde ise yüksek koruma faktörünün, güneşin yararlı ışınlarını da engelleyebileceğini unutmamak gerekir.

Cildimizi güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korumak için, giderek daha yüksek koruma faktörlü ürünler pazarlanıyor. Ancak yüksek koruma faktörlü ürünlerin kullanılması, soruna bir çözüm getirmiyor. Hatta aksine vücudu­muzun güneşten yararlanmasını engellediği için zararlı! Çünkü bizim güneş ışınlarına ihtiyacımız var.

Güneş Yanıklarının Tedavisinde Doğal Ürünler

Güneş altında uzun süre kalınması ile UV ışınlarına aşırı maruz kalınması sonucu, güneş yanıkları meydana gelir. Başlıca iki tip ultraviyole ışığı bulun­maktadır. UV-A ışınları derinin alt katmanlarına etki ederken, UV-B cildin dış tabakasını etkiler. Şüphesiz, hassasiyet kişiden kişiye, coğrafık bölgeye, günün zaman dilimine ve atmosferik koşullara göre değişiklik gösterecektir. Açık ten rengine sahip kişiler daha hassas olmasına karşılık, koyu ten rengi olan kişiler­de de aşırı güneş ışınları aynı tahribatı yapacaktır.

Güneş yanıklarının çoğunluğu, birinci derecede yanıklar olarak kabul edil­mekte, cilt kızararak sıcak bir hal almakta, kişinin cilt tipine bağlı olarak ten rengi bronzlaşıp bazen üst tabaka soyulmaktadır. Daha ciddi durum ise ikinci derece yanıklardır. Cildin aşırı kızarması, şişmesi, ağrı ve bazen su toplaması ile karakterize olur. Bu yanığın, cildin derinlerinde hasar oluşturduğu, hücre suyunun sızdığının işaretidir. Bu durumda ciltte meydana gelen hasarlı böl­gelerden enfeksiyon kapma riski ortaya çıkar. Daha ciddi durumlarda yanıkla birlikte titreme, ateş, bulantı ve hatta hayal görme, sayıklama görülebilir. Belir­tiler güneşlendikten 1 ya da 24 saat sonra ortaya çıkabilir.

Güneş yanıklarına karşı alınabilecek genel önlemler

Hiç unutmam, bundan 30 yıl kadar önce bir gazete haberi ilgimi çekmişti. Sahil kasabalarımızda o sıralarda sürmekte olan yoğun yapılaşma faaliyetle­ri nedeniyle, inşaatlarda çalışmak üzere bu sahil kasabalarından birine gelen iki genç, bir haftalık çalışmanın yorgunluğunu gidermek için bir Pazar günü deniz kenarındaki kumun üzerine yatmışlar, yanmak için de annelerinden hatırladıkları şekilde ceviz yaprağını kaynatarak vücutlarına sürmüşler. Tabii yorgun bedenleri güneşin altında öylesine gevşemiş ki, akşama kadar uyuya kalmışlar. Akşam vakti kalkmak istemişler ama nafile, bedenleri cayır cayır yanıyor. Ağır yanık nedeniyle hastanenin aciline kaldırılmışlar. Ceviz, taşıdığı kumarin tipi bileşikler nedeniyle güneş ışınlarına olan hassasiyeti artırmak­tadır. 10 yıl kadar önce piyasaya çıkarılan ve hızlı bronzlaşma sağlayan gü­neşlenme ürünlerinin bileşiminde de bergamot esansı yer alıyordu. Bu yağın bileşiminde bulunan furanokumarin tipi madde bergapten, cilde sürüldüğüne cildin güneş ışınlarına karşı hassasiyetini artırıp 15-20 dakika içerisinde ten rengini koyulaştırıyordu. Ancak deri kanseri riskini büyük ölçüde artıracağı için, haklı olarak, daha sonraki yıllar piyasaya sürülmesine izin verilmedi.

Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için alınabilecek önlemler

Güneş ışınlarının etkisi ile ortaya çıkan zararlı oksijen radikallerinin etki­lerini hafifletebilmek için, antioksidanlar bakımından zengin bir diyet ve ge­rekirse besin desteklerin kullanılması önerilmektedir. Bu bakımdan bitkilerde bulunan fenolik/polifenolik yapıda bileşiklerin, bilimsel çalışmalar ile ortaya konulan yangı giderici, bağışıklık sistemini düzenleyici ve serbest oksijen radi­kallerinin vücuda verdiği hasarı önleyici etkileri nedeniyle başta cilt kanserleri olmak üzere birçok kanser tipinin önlenmesinde koruyucu olarak kullanılma­sı yararlı olabilmektedir. Cilt hasarını azaltmak için tatile gitmeden 1 -2 haf­ta öncesinden başlayarak koenzim QlO, piknogenol, E vitamini gibi kuvvetli antioksidan etkili besin desteklerinden birinin dâhilen alınması önerilebilir. Bilimsel çalışmalar ile yeşil çay (polifenolleri), üzüm çekirdeği (proantosiyani- dinleri), mübarek diken (silimarin) ve retinoitlerin, cildi güneş ışınlarının yol açtığı kanser etkenlerinden koruduğu, oksidatifbaskıyı, yangıyı ve hücre DNA hasarını önlediği ortaya konulmuştur.

Deney hayvanlarında yürütülen çeşitli deneysel çalışmalarda yeşil çay ürün­lerinin (yeşil çay polifenoller veya etkili bileşeni epigallokateşingallat) ağız yo­luyla (içme suyuna karıştırılarak) ya da deriye (merhem şeklinde) uygulanması suretiyle cilt kanserlerinin (non-melanoma) oluşumunu engelleyebileceği so­nucuna varılmıştır. Bu çalışmalarda deri üzerine uygulamanın daha etkili bu­lunmasına karşılık, hazırlanacak formülasyonlarda yeşil çay polifenollerinin ciltten emilimini artırabilecek düzenlemelerinin yapılması gerekmektedir.

Ancak güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için yeşil çayın sa­dece güneş kremi halinde sürülmesi gerekli değil. Düzenli olarak günde 5-6 bardak yeşil çay tüketilmesinin de insanların cildinde aynı derecede koruma sağlayabileceği bildiriliyor. Bu şekilde tüketilmesi suretiyle sadece güneş ışın­larının zararlı etkilerine karşı değil, yeşil çay polifenollerinin etkili olduğu di­ğer kanser türleri üzerinde de koruyucu bir etki sağlanması ve bağışıklık siste­minin desteklenmesi mümkün olabilir.

Aşırı terleyen kişilerde, vücutta potasyum seviyesini desteklemek için po­tasyum desteği alınabilir (günde 99 miligram). Güneşlenme sırasında sık sık terle atılan suyun yerine konması için bol bol su içilmesi gerekir.

Güneş yanığı tedavisinde etkili bitkisel ürünler

Korunmak için yeterli önlemleri alamadınız ve güneş yanıkları oluştu. Bu du­rumda bitkisel ürünler, atalarımızdan kalma reçeteler yardımımıza koşacaktır.

Tropik bir bitki olan Aloe vera, bir ara her derde deva bir ilaç olarak ülke­mizde bidonlar içerisinde pazarlanıyordu. Pazarlama stratejilerinde kullanılan abartılı iddialar nedeniyle daha sonra yasaklandı. Bu üründen farklı olarak, bitkinin etli yapraklarının orta kısmından çıkarılan jelimsi kıvamdaki “Aloe vera jel” taşıyan formüllerin cilt hasarlarının tedavisinde başarı ile kullanıldığı bilinmektedir. Bu formüllerin haricen uygulanması ile cildi rahatlattığı, nem­lendirerek iyileşme süresini kısalttığı ve hatta radyasyon yanıklarını bile iyi­leştirebildiği ortaya konulmuştur. Zaten Aloe jeli çok sayıda dermokozmetik ürününün bileşiminde de yer almaktadır.

Öküzgözü (Calendula sp.) çiçeklerini ve sarı kantaron (Hypericum perfo- ratum) çiçekli topraküstü kısımlarını taşıyan merhemler, yanık ve yaralarda etkili olmaktadır. Bu iki bitkiyi birlikte ya da ayrı ayrı taşıyan formüller, hem ağrıyı giderici, hem de antiseptik özellikte olup iyileşme süresini kısaltır. Sarı kantaron çiçeklerinin saf zeytinyağı içerisinde bekletilmesi ile hazırlanan yağlı özüt, tüm dünyada etkili bir yara ve yanık ilacı olarak yüzlerce yıldır kullanıl­maktadır. Bu bitkinin yaralar üzerindeki etkinliğini ortaya koyan kapsamlı bir bilimsel çalışmanın sonuçlarını uluslararası bir bilimsel dergide 2010 yılında yayınladık. Yapılan bir çalışmada sarı kantaronun etkinliğinin, kullanılan zey­tinyağının kalitesi ile paralel olarak arttığını, saf zeytinyağı ile en yüksek etki gözlenirken, ayçiçek yağı gibi ince yağlarla etkinin belirgin bir şekilde azaldığı gözlenmiştir. Sarı kantaron yağının güneş yanıkları tedavisinde kullanılması durumunda, uygulamanın sadece geceleri yapılması ve gündüz ciltten siline­rek uzaklaştırılmasını öneririm. Çünkü içerisinde etkili olan madde hiperisin, güneş ışınlarına hassasiyeti artırmaktadır. Bu hususa dikkat edilmesi gerekir.

Yanık kısımdaki ödemin ve kaşıntının giderilmesi için önerilebilecek bir başka bitki ise “papatya”. Güvenili bir marka papatya çayı (Matricaria recutita) olması önemli. İki poşet papatya çayı bir bardak taze kaynatılmış su içerisinde üzeri kapatılarak 5-10 dakika demlenir. Ilıyan çay ile vücut silinir ya da bu çay küvetin içerisine dökülerek içerisinde banyo alınır.

Yanıkların telvisinde lavantayağı da etkili olmaktadır. Tabii Lavandula angustifolia’dan elde edilen gerçek lavantayağı olması önemli. Doğrudan ya­nık üzerine pansuman yapılır. Ayrıca yüzde 5’lik “tea tree oil” taşıyan kremi sürülebilir. Atkuyruğu, silisyum bakımından zengindir, dolayısıyla doku ona- rımında yararlı olur.

Bahsettiğimiz bu ürünlerin yanı sıra, yanığın derecesine göre basit bazı uy­gulamalar da yararlı olabilmektedir. Yanık kısım üzerine soğuk kompres uygu­lanması, yanık kısmın eşit hacim su ile seyreltilmiş elma sirkesi ile pansuman yapılması gibi. Bu bitkisel ürünler güneş yanıklarının tedavisinde, şikâyetlerin giderilmesinde yararlı olabilecektir, ancak siz yine de dikkatli olun, bu tedavi­lere gerek kalmasın.

ÖNERİLER / UYARILAR

Yukarıda adı geçen destekleri satın alırken nelere dikkat edilmeli? Han­gileri birlikte kullanılabilir? Hangi sıklıkta ve ne miktarda kullanılmalı?

Vücudun güneş ışınlarının olumsuz etkilerinden korunması için etkili bir anti- oksidan ürünün kullanılmasına, güneşlenme döneminden 1 -2 hafta öncesin­den başlayarak kür şeklinde uygulanması önerilebilir. Bu amaçla Koenzim 01 O (günde 60 miligram), piknogenol (100 miligram), resveratrol (400-500 miligram), alfa- tokoferol (E vitamini, 200 ünite) gibi kuwetli antioksidan etkili besin destek­lerinden birinin ya da karışım formülünün dâhilen alınması önerilebilir. Ayrıca ye­şil çay içilebilir, mübarek diken (standart silimarin) ürünlerinden yardımcı olarak yararlanılabilir. Bu ürünlerin seçiminde her zaman olduğu gibi firma güvenilirliği ön plana alınmalıdır. Özellikle piknogenol pahalı bir ürün olduğundan, internettte çok sayıda sahte ürün piknogenol adı ile pazarlanıyor.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 22 Mart 2023
İmsak 05:33
Güneş 06:58
Öğle 13:16
İkindi 16:41
Akşam 19:24
Yatsı 20:44
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 26 54
2. Eyüpspor 26 53
3. Pendikspor 26 47
4. Rizespor 25 46
5. Keçiörengücü 26 46
6. Sakaryaspor 26 46
7. Bodrumspor 26 41
8. Manisa FK 25 39
9. Boluspor 25 38
10. Bandırmaspor 25 37
11. Göztepe 25 35
12. Tuzlaspor 26 28
13. Altay 26 25
14. Adanaspor 26 25
15. Erzurumspor 25 24
16. Altınordu 25 20
17. Gençlerbirliği 25 17
18. Denizlispor 26 17
19. Yeni Malatyaspor 26 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13
Günün Karikatürü Tümü