Kalınbağırsak Sorunları ve Meyveleri Kabuğuyla mı, Yoksa Soyup mu Yemeli?

“Hasta­lıklar kalınbağırsakta başlar” sözü ne anlama geliyor? Kalın barsak sağlığı ne demek? Elma, armut, şeftali, domates gibi meyveleri yerken meyveleri, kabuğunu soymalı mı, soymamalı mı? Günde bir meyve yersek yeterlimi? Yazılı ve görsel basında sürekli olarak farklı öneriler ile insanlar ne yapacağını bilemez halde...

SAĞLIK 06.02.2021, 22:39 08.02.2021, 10:47 Ramazan Peri
Kalınbağırsak Sorunları ve Meyveleri Kabuğuyla mı, Yoksa Soyup mu Yemeli?

Elma, armut, şeftali, domates gibi meyveleri kabuğunu soyarak mı yersiniz?

Esasında yazılı ve görsel basında sürekli olarak farklı öneriler ile insanlar ne yapacağını bilemez halde. Bir görüşe göre tüm tarım ilacı kalıntıları ve za­rarlı çevresel toksinlerin (mikroorganizmalar, ağır metaller vb) meyvelerin ka­buğunda birikmesi nedeniyle, yenmeden önce mutlaka soyularak çıkarılması öneriliyor. Ancak meyvelerin kabukları aynı zamanda sağlığımız için yararlı çok sayıda bileşeni taşıması bakımından da önemli; rengârenk antosiyaninler, karotenoitler vb. İşte o renkli bileşikler aynı zamanda sağlığımız için önemli antioksidanlar. Yine bir Shakespeare tiradı gibi; yerken meyveleri, kabuğunu soymalı mı, soymamalı mı?

Golden elma

Golden elma kabukları helikobakterler üzerinde etkili

Yeni yayınlanan bir deneysel çalışma, meyve kabuklarının önemini ortaya koyması bakımından dikkatimi çekti. Çalışma bildiğimiz şu sarı-yeşil renkli golden elmalar üzerinde yürütülmüş. Golden elmanın kabuklarından hazırla­nan özütün mide ülseri oluşumunda önemli rol oynayan bir bakteri olan heli­kobakterler (helicobacter pylori) üzerinde kuvvetli etki gösterdiği, bu bakteri­nin çoğalmasını önlediği tespit edilmiş. Daha sonra araştırıcılar, golden elma kabuklarından karotenoit tipi bileşikleri ayrıştırarak, her birinin helikobakter üzerindeki etkisini incelemişler. Karotenoit tipi bileşikler arasında luteoksan- tin ve neoksantin’in helikobakterler üzerinde kuvvetli etkisi bulunmasına kar­şılık, diğer karotenoit tipi bileşiklerin etkisi bulunmadığı gözlenmiş. Bu etkili bileşiklerden neoksantin, aynı zamanda ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde de temel karotenoit bileşeni olarak bulunmuş. Yapılan deneysel çalışmaların bulgularına göre neoksantinin aynı zamanda çeşitli kanser hücreleri üzerinde etkisi bulunduğu, kanserlere karşı koruyucu ve zayıflama rejimlerinde yararla­nılabileceği ileri sürülmektedir.

Konu helikobakterden açılmışken, diğer bazı bitkilerin bu tehlikeli orga­nizma üzerindeki etkilerinin incelendiği bir deneysel çalışmanın sonuçların­dan da bahsetmek yerinde olacak. Çeşitli bitki özütleri ile yürütülen bir ça­lışmada adaçayı yaprakları, zencefil kökü, papatya çiçekleri, rezene meyvesi gibi çok bildik bitkilerden hazırlanan özütlerin de helikobakter üzerinde etkili olduğu gözlenmiş. Şüphesiz bu özütlerin etkileri, helikobakter enfeksiyonla­rında kullanılan antibiyotikler kadar kuvvetli değil, ancak yine de tedavilere yardımcı olması bakımından, günlük hayatımızda bu bitkiler ile hazırlanan çayların tercih edilmesi yararlı olabilir.

Günde bir elma

'Günde bir elma’ önerisi neden doğru?

Kalınbağırsak besinlerin sindirilmesi işlevinde doğrudan bir rol oynama­masına rağmen, vücutta sıvıların ve elektrolitlerin emiliminin gerçekleştiği ve katı metabolizma atıklarının geçici olarak toplandığı yerdir. Dolayısıyla kalın­bağırsak sağlığı bu atıkların düzenli bir şekilde vücutta atılabilmesiyle özdeştir. Bu atıkların düzenli şekilde atılmasının ne derecede önemli olduğunu “Hasta­lıklar kalınbağırsakta başlar” sözü açık bir şekilde ortaya koyuyor.

Kabızlık günlük yaşamımızda sık olarak karşılaşılan en önemli sağlık sorun­larından biri. Kabızlığa yol açan başlıca etkenleri üç grup altında toplayabiliriz.

Yaşam ve beslenme şekli: Rafine ve düşük lif içeriğine sahip diyet ve ye­tersiz sıvı alınması, hareketsiz yaşam, ilerleyen yaş, hamilelik gibi.

Kullanılan ilaçlar:

Günlük yaşamda insanların kullandıkları bazı ilaçlar kabızlığa yol açabilmektedir. Bunlar arasında depresyon ilaçları, tansi­yon düşürücüler, adale gevşeticiler, bazı mide ilaçları bulunmaktadır.

Fizyolojik bozukluklar:

Tiroit işlev yetersizliği, divertikülit, irite bağırsak sendromu, yüksek kalsiyum seviyesi, bazı nörojenik bozukluklar gibi.

Kabızlık tedavisinde en doğru yaklaşım, kişilerin beslenme şeklini değiş­tirmesi ve günlük egzersiz uygulamalarıdır. Bu kalıcı bir çözüm için en uygun tercih. Kabızlık tedavisinde en çok yararlanılan lifli gıdaların başında doğadaki tüm canlı hücrelerinin çeper yapısını oluşturan selüloz bulunmaktadır. Selüloz (kepek) gibi suda çözünmeyen lifler, dışkı kitlesini ve su tutma kapasitesini artırır. Mide-bağırsak kanalından geçiş hızını artırırken, midenin boşalmasını geciktirdiği için tok tutar, normal kişilerde ve diyabetiklerde yemek sonrası kan şekerinde yükselmeleri önler.

Lifli gıdalar kalınbağırsaktan daha fazla kitlenin daha hızlı ilerlemesi ne­deniyle intraluminal basınç azalır. Bu bakımdan kolon mukozası üzerinde basınç azalacağından, divertikülit gibi durumların önlenmesinde yararlı ola­caktır. Lifli gıdalar bağırsaklarda yararlı laktik bakterilerin gelişimi için uygun ortam yaratmasına bağlı olarak bağırsak sağlığının sürdürülmesinde yararlı olmaktadır. Düşük lif içeriğine sahip diyetlerle beslenenlerde enterobakterler ve diğer endotoksin veren zararlı bakterilerin fazla miktarda barındıkları gö­rülmektedir.

Ancak fazla miktarda kullanılmasıyla, yararlı mineraller ve kullanılan ilaç­ların emilimini engelleyebilir. Bu oran besin içeriği içerisinde yüzde 1 O'u aş- mamalıdır, günde yaklaşık 25-30 gram kadar alınabilir. Liflerin bağırsaklarda­ki bakteriler tarafından fermente edilmesi sonucu ‘kısa zincirli yağ asitleri'nin (SCFA) yanı sıra gazlar ve enerji açığa çıkmaktadır. Günlük diyetle alınan yaklaşık 20 gram lif, 200 mmol SCFA üretir. Bunlar arasında asetik, propi- yonik, bütirik asit gibi önemli SCFA'ların, vücutta önemli fizyolojik etkileri bulunmaktadır. İlk ikisi karaciğere taşınarak enerji üretiminde yararlanılırken, bütirat, kalınbağırsakta kolon mukozası için önemli enerji kaynağı teşkil eder. Özellikle bütiratlar liflerin antikanser etkisinden sorumludur.

Elma, narenciye meyveleri ve fasulyelerde bulunan pektinler, buğday ve arpa gibi tahıl kepeklerinden daha yüksek oranda SCFA vermektedir. Elmanın kersetin gibi kansere karşı etkili flavonoit türevleri bakımından da zengin ol­duğu göz önüne alındığında, her gün bir elma yenmesi şeklindeki önerinin ne kadar önemli olduğu görülüyor.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 01 Haziran 2023
İmsak 03:32
Güneş 05:28
Öğle 13:07
İkindi 17:05
Akşam 20:36
Yatsı 22:23
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 82
2. Fenerbahçe 34 77
3. Beşiktaş 34 74
4. A.Demirspor 34 66
5. Başakşehir 34 56
6. Trabzonspor 34 54
7. Konyaspor 34 49
8. Kayserispor 34 49
9. Karagümrük 34 47
10. Kasımpaşa 34 43
11. Alanyaspor 35 41
12. Sivasspor 35 40
13. Ankaragücü 34 39
14. Antalyaspor 34 38
15. İstanbulspor 34 35
16. Giresunspor 34 34
17. Ümraniye 34 30
18. Gaziantep FK 34 25
19. Hatayspor 34 23
Takımlar O P
1. Samsunspor 36 78
2. Rizespor 36 68
3. Pendikspor 36 67
4. Bodrumspor 36 62
5. Sakaryaspor 36 62
6. Eyüpspor 36 62
7. Göztepe 36 60
8. Manisa FK 36 56
9. Keçiörengücü 36 56
10. Bandırmaspor 36 55
11. Boluspor 36 52
12. Altay 36 40
13. Erzurumspor 36 39
14. Tuzlaspor 36 38
15. Gençlerbirliği 36 38
16. Altınordu 36 35
17. Adanaspor 36 25
18. Denizlispor 36 23
19. Yeni Malatyaspor 36 16
Takımlar O P
1. M.City 38 89
2. Arsenal 38 84
3. M. United 38 75
4. Newcastle 38 71
5. Liverpool 38 67
6. Brighton 38 62
7. Aston Villa 38 61
8. Tottenham 38 60
9. Brentford 38 59
10. Fulham 38 52
11. Crystal Palace 38 45
12. Chelsea 38 44
13. Wolves 38 41
14. West Ham United 38 40
15. Bournemouth 38 39
16. Nottingham Forest 38 38
17. Everton 38 36
18. Leicester City 38 34
19. Leeds United 38 31
20. Southampton 38 25
Takımlar O P
1. Barcelona 37 88
2. Real Madrid 37 77
3. Atletico Madrid 37 76
4. Real Sociedad 37 68
5. Villarreal 37 63
6. Real Betis 37 59
7. Osasuna 37 50
8. Athletic Bilbao 37 50
9. Girona 37 49
10. Rayo Vallecano 37 49
11. Sevilla 37 49
12. Mallorca 37 47
13. Cadiz 37 41
14. Getafe 37 41
15. Valencia 37 41
16. Almeria 37 40
17. Celta Vigo 37 40
18. Real Valladolid 37 39
19. Espanyol 37 36
20. Elche 37 24
Günün Karikatürü Tümü