Piyasada pazarlanan bitkisel çayların önemli bir kısmının içerisinde “bamya çiçeği” adı ile yer alan bitki, esasında bildiğimiz bamya ile yakın akraba olmasına karşılık gerek görünüşü ve gerekse bileşimleri, dolayısıyla da etkileri bakımından oldukça farklı. Bu bitkinin Latince bilimsel adı “Hibiscus sabda- riffa” ve ülkemizde yetişmiyor, Afrika özellikle Mısır kaynaklı ve Arap ülkelerindeki adı “karkadeh”. Kırmızı renkli çanak yaprakları buruk bir lezzete sahip. Bu bakımdan çiçeklerinden hazırlanan çayın İngilizce adı “sour tea'’ yani “ekşi çay” olarak adlandırılıyor. Herhangi bir karışıklığı önlemek için bitkiyi “kara- bamya çiçeği” olarak isimlendirmek daha doğru olacak.
Çaya özellikle kırmızı renk vermesi nedeniyle ilave ediliyor, ama daha önce de bahsettiğim gibi kırmızı rengini veren polifenolik bileşenleri nedeniyle an- tioksidan etkili ve bilhassa kalp ve damar rahatsızlıklarında yararlı olduğu ileri sürülüyor. Nitekim kalp çarpıntısından şikâyetçi olan bir dostuma önerdiğimde, sonuçtan çok memnun kalmıştı.
Tip II şeker hastalarında en sık gözlenen sorunların başında kalp ve damar sistemi şikâyetleri olduğu bildiriliyor. Özellikle gelişmiş toplumlarda her dört şeker hastasından üçünün bu tip sorunlara sahip olduğu görülmektedir. Yüksek tansiyon hastalığının, şeker hastalarında, şeker hastası olmayanlara oranla iki misli daha yüksek olasılıkla görüldüğü bildirilmektedir. Bu bakımdan, yüksek tansiyonun, şeker hastalarında başlıca risk etkenlerinden biri olduğu kabul edilmektedir.
Standardize özütler ile yürütülen klinik çalışmalar, hibiskus çiçeklerinin yüksek tansiyonu düşürdüğü ve kan lipit seviyesini düzenlediğini ortaya koymaktadır. Yeni yayınlanan bir diğer klinik çalışmada, yüksek tansiyonlu şeker hastaları üzerindeki hibiskus çiçeği çayının etkisi, siyah çayın ki ile karşılaştırılmış. Tansiyonu 160 ve 100 mmHg arasında olan altmış orta derecede yüksek tansiyon hastasına, 1 ay süre ile günde 2 defa hibiskus çayı ya da siyah çay verilmiş. Çay hazırlarken bir poşet çay, iki bardak kaynatılmış su içerisinde demlendikten sonra, içerisine bir kesme şeker atılarak tatlandırılıp içilmesi önerilmiş. Çalışma sırasında deneye katılanların, diğer tip bitki çaylarını kullanmalarına izin verilmemiş.
Deney gruplarında alt tansiyon değerinin (diyastolik kan basıncı) değişmemesine karşılık, üst değerin (sistolik kan basıncı) 160’dan 112’ye indiği, nabzın ise belirgin bir şekilde düştüğü (52±12,2 mmHg’den 34,5±9,3 mmHg’a) tespit edilmiş. Buna karşılık siyah çay verilen kişilerde gerek üst tansiyon değerinin ve gerekse nabzın belirgin bir şekilde yükseldiği (41,9±11.7 mmHg ‘dan 47,3±9,6 mmHg’a) gözlenmiş.
Bu çalışmanın sonuçları, daha önce yürütülen iki klinik çalışmanın sonuçlarını desteklemesi bakımından önemli. İlaç araştırmalarında etkinin mümkün olduğunca farklı risk grupları üzerinde tekrarlanması, sonuçların daha doğru değerlendirilebilmesini sağlayabilmektedir. Bu çalışmada diğerlerinden farklı olarak, şeker hastalarında yüksek tansiyon şikâyetleri üzerindeki etkisi değerlendirilmiş. Çalışmada boş ilaç verilen grup (plasebo) bulunmamasına karşılık diğer bilimsel klinik çalışma kriterlerinin (randomize, çift körlü) sağlandığı görülüyor. Ancak sadece tansiyon ve nabız değerlerinin izlenmesi, kan değerlerinin (sodyum, potasyum ve kan basıncının yükselmesine neden olan anjiotensin dönüştürücü enzim gibi) izlenmemesi önemli bir eksiklik.
