Son Dakika

Cizre’de Tasavvufi Hayat

Şeyh Hâlid-i Cezerî halife olduktan sonra tekrar Cizre’ye gönderilerek burada irşad ve hizmetle görevlendirilmiştir. Mevlânâ Hâlid’in onu Cizre’ye gönderirken şöyle dediği nakledilmektedir: “Cizre halkı irşad olmadan senin Cizre ’den ayrılmana izin yoktur.”

TASAVVUF 19.12.2020, 18:53 12.01.2021, 22:28 Ramazan Peri
Cizre’de Tasavvufi Hayat

Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla ve Bektaşî dergâhlarına Nakşî-Hâlidî şeyhlerin tayin edilmesiyle devlet ricâli ve sultanların da bu tarîkata ilgisi artmıştır. Böylece Hâlidîliğin önemi daha da fazla hissedilmiştir. 19. Yüzyıldan sonra Nakşîlik, Irak, Suriye, Anadolu ve Balkanlar’da Hâlidîlik şekline bürünmüştür. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî (1826)’den sonra Nakşî-Hâlidîlik’e doğru bir dönüşüm yaşanmıştır.

Bugün Türkiye başta olmak üzere Ortadoğu ülkelerindeki en yaygın tarikat Nakşibendîyyenin Hâlidîyye kolu olmuştur. Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî ile (öl. İstanbul 1893) yeni bir ivme kazanan Hâlidîyye, bölgede hızla yayılmış ve İmam Rabbanî’ye (öl. Hindistan 1625) nisbet edilen Müceddidiyye’yi adeta içinde eritmiştir.[1]

Hâlidîlik’in bu kadar tutulmasında tarikat şeyhlerinin genellikle medrese eğitimli ve şeriata çok bağlı kişiler olmasının önemli bir rolü olmuştur. Hâlid-i Bağdâdî ilim ve irfânı birleştiren bir tasavvuf anlayışı ortaya çıkarmış bu iki unsurun aynı kişide toplanmasını sağlayan bir usul geliştirmiştir. Kendisinin yetiştirmiş olduğu iki yüze yakın talebesi hem ilimden mücâz hem de tasavvufî sülûku tamamlayıp icâzet almış kişilerdir. Günümüzde Türkiye’deki birçok tarîkat, köken olarak Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’ye dayanmıştır.[2] Tekkelerin kapanmasına yakın yıllarda İstanbul’da bulunan tekkelerin büyük bir kısmının Nakşî-Hâlidî olması da bunu teyit etmektedir.[3]

Anadolu’daki Nakşî kollarının neredeyse tamamının merkezi Güneydoğu Anadolu Bölgesi olduğu görülmektedir. Şırnak ilinin Cizre ilçesi de bu bölgenin en önemli irfan merkezlerinden biridir.[4]

Nakşî Hâlidî kolunun kurucusu Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin de bu tarihî şehre irşâd ve ziyaret için sık sık geldiği anlaşılmaktadır. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin Hindistan’daki şeyhi Abdullah Dehlevî’nin dergâhını ziyaretinden sonra Cizre üzerinden Şam’a dönerken Cizre’de Molla Hâlid-i Cezerî adındaki zât ile tanıştığı ve onu çok sevdiği nakledilmektedir. Bu sebeple Molla Hâlid-i Cezerî de Hâlid-i Bağdâdî ile beraber Şam’a gitmiş ve orada bir müddet kaldıktan sonra seyr u sülûku tercih etmiştir. Seyr u sülûkunu tamamladığında Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî Molla Hâlid-i Cezerî’ye halifelik vermiş ve kendisi Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin sağlığındaki son halifesi olmuştur. Hâlid-i Cezerî halife olduktan sonra tekrar Cizre’ye gönderilerek burada irşad ve hizmetle görevlendirilmiştir. Mevlânâ Hâlid’in onu Cizre’ye gönderirken şöyle dediği nakledilmektedir: “Cizre halkı irşad olmadan senin Cizre ’den ayrılmana izin yoktur.” Bu görevi gereği Hâlid-i Cezerî Cizre halkının irşâd olduğuna kanaat getirene kadar Cizre’den ayrılmadığı bilinmektedir. [5] Hâlidîlik’in bölgede ilgi görmesi ve yaygınlaşması bu bölgedeki tarîkatlaşma potansiyelini de artırmıştır. Hâlidîlik’i Cizre ve çevresinde tanıtan, yaygınlaştıran Şeyh Hâlid-i Cezerî olmuştur.[6]

Fatih Musa ELMALI Erzincan, 2019

------------------------

[1] Mustafa Kara, Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri, Dergâh Yayınlan, İstanbul, 2002, s. 46.

[2] Müfid Yüksel, “Tarihimizde Kürt Mutasavvıflar”, Köşe Yazıları, 3 Ocak 2013, http://mufidyuksel.com/

[3] Şeyh Muhammed Saîd Seydâ el-Cezen, (Ed-Dabıta Fi ’r-Rabıta) Rabıtada Usul, (çev. Celal Yıldız), İstanbul 2009, s. 24.

[4] İbrahim Baz,” Güneydoğuda Bir İrfan Merkezi: Serdahl Tekkesi ve Külliyesi”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011/2 yıl: 2, cilt:2, sayı: 2, s. 16.

[5] Farkınî, Mektubat, s.4.

[6] Baz, Şeyh Seydâ ve Seydâî Kolu, s. 22.

#tasavvuf #rufai tarikatı #Seydâ elCezerî #Caliph #Derviş Convent #Hâlidî #Basret. #cizrede tasavvuf #anadoluda tasavvuf #kadiri tarikatı #vefai tarikatı #güneydoğuda tasavvuf #tarikatlar #nakşi halidi tarikatı #ektaşi tarikatı #anadoluda nakşi kolları #Mevlânâ Hâlidi Bağdâdî #Hâlidi Cezerî #İmam Rabbanî #Ahmed Ziyauddin Gümüşhanevî
Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 20 Nisan 2024
İmsak 04:38
Güneş 06:12
Öğle 13:08
İkindi 16:53
Akşam 19:55
Yatsı 21:22
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 87
2. Fenerbahçe 32 85
3. Trabzonspor 32 52
4. Beşiktaş 33 51
5. Rizespor 32 48
6. Başakşehir 32 46
7. Kasımpasa 32 46
8. Sivasspor 32 44
9. Antalyaspor 32 42
10. Alanyaspor 32 42
11. A.Demirspor 32 40
12. Samsunspor 32 38
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 32 37
15. Konyaspor 32 36
16. Hatayspor 32 33
17. Gaziantep FK 32 31
18. Karagümrük 32 30
19. Pendikspor 32 30
20. İstanbulspor 32 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 30 68
2. Göztepe 30 60
3. Kocaelispor 30 52
4. Ahlatçı Çorum FK 30 52
5. Sakaryaspor 30 51
6. Bodrumspor 30 49
7. Boluspor 30 46
8. Bandırmaspor 30 46
9. Gençlerbirliği 30 44
10. Erzurumspor 30 41
11. Manisa FK 31 36
12. Keçiörengücü 30 36
13. Şanlıurfaspor 30 34
14. Ümraniye 30 34
15. Tuzlaspor 30 32
16. Adanaspor 30 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 30 7
Takımlar O P
1. M.City 32 73
2. Arsenal 32 71
3. Liverpool 32 71
4. Aston Villa 33 63
5. Tottenham 32 60
6. Newcastle 32 50
7. M. United 32 50
8. West Ham United 33 48
9. Chelsea 31 47
10. Brighton 32 44
11. Wolves 32 43
12. Fulham 33 42
13. Bournemouth 32 42
14. Crystal Palace 32 33
15. Brentford 33 32
16. Everton 32 27
17. Nottingham Forest 33 26
18. Luton Town 33 25
19. Burnley 33 20
20. Sheffield United 32 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 31 78
2. Barcelona 31 70
3. Girona 31 65
4. Atletico Madrid 31 61
5. Athletic Bilbao 32 58
6. Real Sociedad 31 50
7. Valencia 31 47
8. Real Betis 31 45
9. Villarreal 31 39
10. Getafe 31 39
11. Osasuna 31 39
12. Las Palmas 31 37
13. Sevilla 31 34
14. Deportivo Alaves 31 32
15. Mallorca 31 31
16. Rayo Vallecano 31 31
17. Celta Vigo 31 28
18. Cadiz 31 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 31 14
Günün Karikatürü Tümü
Filistinde_Çizilen_Karikatür