Haznevî Kolu Mutasavvıfları

Haznevî kolunun kurucusu Şeyh Ahmed el-Haznevî’dir. Şah-ı Hazne olarak bilinen bu zat, Türkiye sınırına çok yakın olan Kamışlı kentinin Hazne köyünde 1887 yılında doğmuştur.

TASAVVUF 27.04.2021, 22:52 27.04.2021, 23:28 Ramazan Peri
Haznevî Kolu Mutasavvıfları

Bu kolun Mardin’de faaliyet gösteren zatları hakkında bilgi vermeden evvel Haznevî koluna kısaca da değinmemiz yerinde olur.

Haznevî kolunun kurucusu Şeyh Ahmed el-Haznevî’dir. Şah-ı Hazne olarak bilinen bu zat, Türkiye sınırına çok yakın olan Kamışlı kentinin Hazne köyünde 1887 yılında doğmuştur. Çeşitli âlimlerden ilim tahsil ettikten sonra zamanın önemli âlimlerinden olan Molla Hüseyin Küçük’ün[1] (v.1955) yanına gitmiş ve bu zatın yanında ilim icâzetini almıştır.[2]

Tasavvufa intisabı da hocası Molla Hüseyin Küçük sayesinde olmuştur. Molla Hüseyin Küçük mürşidi Şeyh Abdulkâdir el-Omerî el-Hezanî’yi (v. 1905) ziyaretine gittiğinde yanında el-Haznevî’yi de götürmüş ve el-Haznevî bu zata intisap etmiştir. Bu zatın vefatından sonra ise “Hazret” olarak bilinen Şeyh Muhammed Diyauddin Norşinî’ye (v. 1924) intisap etmiş ve on iki senelik amelin ardından ondan Hazret’ten halîfelik almıştır.[3]

Halifelik aldıktan sonra Suriye’nin Hazne köyüne yerleşmiş ve bu köyden faaliyetlerini yürütmüştür.[4]

1949 yılında vefat eden el-Haznevî’nin Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’ye kadar olan silsilesi ise şu şekildedir:

  • Şeyh Ahmed el-Haznevî
  • Şeyh Muhammed Diyâüddin Norşinî
  • Şeyh Fethullah Verkânisî
  • Şeyh Abdurrahman Tağî
  • Şeyh Sıbğetullah Arvâsî
  • Seyyid Taha Hakkarî
  • Mevlâna Hâlid Bağdâdî.[5]

Şeyh Ahmed Haznevî’den sonra âsitânede sırasıyla aşağıdaki zatlar postnişîn olmuştur:

  • Şeyh Muhammed Masum Haznevî ( 1915-1958 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh Alaeddin ( 1919-1969 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh İzeddin ( 1922-1992 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh Muhammed (1919-2005 Şeyh İzzedin’in oğlu.)
  • Şeyh Muhammed Muta ( d.1977 Şeyh Muhammed’in oğlu).[6]

Türkiye’de birçok müntesibi bulunan Menzil Grubu’nun da çıkış noktası Haznevîliktir. Menzil köyüne ilk yerleşen Şeyh Abdulhakim Hüseynî ilim ve tarîkat icâzesini Şeyh Ahmed’den almıştır.[7]

Türkiye’nin doğusunda kurulduğu günden beri etkili olan Haznevîlik, özellikle Şeyh İzzeddin el-Haznevî’nin (v. 1992) döneminden itibaren tüm Türkiye’de bilinen bir Nakşi-Hâlidî kol olmuştur. Ayrıca Hâlidîliği’in bu kolu Lübnan, Ürdün, Mısır, Filistin, Tunus, Çad, Almanya, Norveç, İsveç ve Belçika’ya da yayılmıştır.[8]

Bu kolun Mardin’de ki etkisi ise, Hazne’de bulunan mürşidler aracılığıyla olduğu gibi Mardin’in birçok ilçesinde medreseleri bulunmakta ve bu medreselerdeki vekiller hatme yaptırmaktadır. Mardin’de Haznevî postnişînlerin fotoğraflarının evlere, arabalara ve işyerlerine asılması yaygındır.

Haznevî kolu, ayrıca halîfeleri aracılığı ile de bölgede etkili olmuştur. Bu halîfelerden bazıları Mardin’de bulunduktan sonra çeşitli sebeplerden dolayı Mardin’den göç etmişlerdir. 

Ahmet Arslan

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı

-----------------------------

[1] Türkiye’nin son yıllarda yetiştirdiği büyük âlimlerinden olan ve Şeyh Ahmed el-Haznevî’nin tasavvuf dünyası ile tanışmasında rolü bulunan bu zatın hayatı için bkz. (Mehmet Çiçek, “Seydâ Molla Hüseyin Küçük ve ilmi Kişiliği”, e-şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2009, c. 1, s. 2, ss. 124-129; Mustafa Öncü, Molla Hüseyin Küçük ve Şerhu’r Risâlet’il-Bekriyye Adlı Eseri, Diyarbakır 2014, ss. 50-72).

[2] Kutbeddin Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı” (Yüksek lisans Tezi, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova 2015), ss. 13-25.

[3] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı”, ss. 13-25.

[4] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı”, s.27.

[5] Çakır, Seyyid Tâhâ Hakkarî ve Nehri Dergâhı (19. Yüzyılda Nakşibendi-Hâlidîlik), ss.143- 144.

[6] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî ve Hazneviyye Tarikatı”, s. 90.

[7] Metin Taşkesen, “Seyyid Abdülhâkim el-Hüseynî’nin Hayatı ve Tasavvufî Anlayışı” (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü, Ankara 2007), s.22; Ruşen Çakır, Ayet ve Slogan, Metis Yayıncılık, İstanbul 2014, s. 70.

[8] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî ve Hazneviyye Tarîkatı”, s. 91.

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 03 Aralık 2023
İmsak 06:33
Güneş 08:04
Öğle 12:59
İkindi 15:22
Akşam 17:43
Yatsı 19:09
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 14 37
2. Fenerbahçe 13 34
3. Kayserispor 14 26
4. Beşiktaş 13 25
5. A.Demirspor 14 23
6. Trabzonspor 14 23
7. Kasımpasa 14 21
8. Rizespor 14 21
9. Antalyaspor 14 20
10. Hatayspor 14 18
11. Karagümrük 14 17
12. Ankaragücü 13 16
13. Sivasspor 13 15
14. Gaziantep FK 14 15
15. Konyaspor 14 14
16. Pendikspor 14 13
17. Başakşehir 14 12
18. Samsunspor 14 11
19. Alanyaspor 14 11
20. İstanbulspor 14 8
Takımlar O P
1. Eyüpspor 14 36
2. Kocaelispor 14 29
3. Bandırmaspor 14 26
4. Bodrumspor 14 24
5. Gençlerbirliği 14 24
6. Göztepe 13 23
7. Sakaryaspor 14 23
8. Ahlatçı Çorum FK 14 20
9. Keçiörengücü 14 19
10. Erzurumspor 14 18
11. Manisa FK 14 17
12. Boluspor 14 16
13. Ümraniye 14 15
14. Adanaspor 14 15
15. Şanlıurfaspor 14 14
16. Pendikspor 0 0
17. Tuzlaspor 14 12
18. Giresunspor 13 9
19. Altay 14 5
Takımlar O P
1. Arsenal 14 33
2. M.City 13 29
3. Liverpool 14 29
4. Aston Villa 14 28
5. Newcastle 14 26
6. Tottenham 13 26
7. M. United 14 24
8. Brighton 14 22
9. West Ham United 14 21
10. Chelsea 14 19
11. Brentford 14 19
12. Crystal Palace 14 16
13. Fulham 14 16
14. Wolves 14 15
15. Bournemouth 14 15
16. Nottingham Forest 14 13
17. Luton Town 14 9
18. Everton 14 7
19. Burnley 14 7
20. Sheffield United 14 5
Takımlar O P
1. Real Madrid 15 38
2. Girona 15 38
3. Atletico Madrid 13 31
4. Barcelona 14 31
5. Athletic Bilbao 15 28
6. Real Sociedad 15 26
7. Real Betis 15 25
8. Las Palmas 15 21
9. Valencia 15 19
10. Getafe 15 19
11. Rayo Vallecano 15 19
12. Deportivo Alaves 15 16
13. Villarreal 14 15
14. Osasuna 15 15
15. Sevilla 13 12
16. Mallorca 15 11
17. Cadiz 14 11
18. Celta Vigo 14 8
19. Granada 15 7
20. Almeria 15 4
Günün Karikatürü Tümü