Haznevî Kolu Mutasavvıfları

Haznevî kolunun kurucusu Şeyh Ahmed el-Haznevî’dir. Şah-ı Hazne olarak bilinen bu zat, Türkiye sınırına çok yakın olan Kamışlı kentinin Hazne köyünde 1887 yılında doğmuştur.

TASAVVUF 27.04.2021, 22:52 27.04.2021, 23:28 Ramazan Peri
Haznevî Kolu Mutasavvıfları

Bu kolun Mardin’de faaliyet gösteren zatları hakkında bilgi vermeden evvel Haznevî koluna kısaca da değinmemiz yerinde olur.

Haznevî kolunun kurucusu Şeyh Ahmed el-Haznevî’dir. Şah-ı Hazne olarak bilinen bu zat, Türkiye sınırına çok yakın olan Kamışlı kentinin Hazne köyünde 1887 yılında doğmuştur. Çeşitli âlimlerden ilim tahsil ettikten sonra zamanın önemli âlimlerinden olan Molla Hüseyin Küçük’ün[1] (v.1955) yanına gitmiş ve bu zatın yanında ilim icâzetini almıştır.[2]

Tasavvufa intisabı da hocası Molla Hüseyin Küçük sayesinde olmuştur. Molla Hüseyin Küçük mürşidi Şeyh Abdulkâdir el-Omerî el-Hezanî’yi (v. 1905) ziyaretine gittiğinde yanında el-Haznevî’yi de götürmüş ve el-Haznevî bu zata intisap etmiştir. Bu zatın vefatından sonra ise “Hazret” olarak bilinen Şeyh Muhammed Diyauddin Norşinî’ye (v. 1924) intisap etmiş ve on iki senelik amelin ardından ondan Hazret’ten halîfelik almıştır.[3]

Halifelik aldıktan sonra Suriye’nin Hazne köyüne yerleşmiş ve bu köyden faaliyetlerini yürütmüştür.[4]

1949 yılında vefat eden el-Haznevî’nin Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’ye kadar olan silsilesi ise şu şekildedir:

  • Şeyh Ahmed el-Haznevî
  • Şeyh Muhammed Diyâüddin Norşinî
  • Şeyh Fethullah Verkânisî
  • Şeyh Abdurrahman Tağî
  • Şeyh Sıbğetullah Arvâsî
  • Seyyid Taha Hakkarî
  • Mevlâna Hâlid Bağdâdî.[5]

Şeyh Ahmed Haznevî’den sonra âsitânede sırasıyla aşağıdaki zatlar postnişîn olmuştur:

  • Şeyh Muhammed Masum Haznevî ( 1915-1958 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh Alaeddin ( 1919-1969 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh İzeddin ( 1922-1992 Şeyh Ahmed’in oğlu)
  • Şeyh Muhammed (1919-2005 Şeyh İzzedin’in oğlu.)
  • Şeyh Muhammed Muta ( d.1977 Şeyh Muhammed’in oğlu).[6]

Türkiye’de birçok müntesibi bulunan Menzil Grubu’nun da çıkış noktası Haznevîliktir. Menzil köyüne ilk yerleşen Şeyh Abdulhakim Hüseynî ilim ve tarîkat icâzesini Şeyh Ahmed’den almıştır.[7]

Türkiye’nin doğusunda kurulduğu günden beri etkili olan Haznevîlik, özellikle Şeyh İzzeddin el-Haznevî’nin (v. 1992) döneminden itibaren tüm Türkiye’de bilinen bir Nakşi-Hâlidî kol olmuştur. Ayrıca Hâlidîliği’in bu kolu Lübnan, Ürdün, Mısır, Filistin, Tunus, Çad, Almanya, Norveç, İsveç ve Belçika’ya da yayılmıştır.[8]

Bu kolun Mardin’de ki etkisi ise, Hazne’de bulunan mürşidler aracılığıyla olduğu gibi Mardin’in birçok ilçesinde medreseleri bulunmakta ve bu medreselerdeki vekiller hatme yaptırmaktadır. Mardin’de Haznevî postnişînlerin fotoğraflarının evlere, arabalara ve işyerlerine asılması yaygındır.

Haznevî kolu, ayrıca halîfeleri aracılığı ile de bölgede etkili olmuştur. Bu halîfelerden bazıları Mardin’de bulunduktan sonra çeşitli sebeplerden dolayı Mardin’den göç etmişlerdir. 

Ahmet Arslan

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı

-----------------------------

[1] Türkiye’nin son yıllarda yetiştirdiği büyük âlimlerinden olan ve Şeyh Ahmed el-Haznevî’nin tasavvuf dünyası ile tanışmasında rolü bulunan bu zatın hayatı için bkz. (Mehmet Çiçek, “Seydâ Molla Hüseyin Küçük ve ilmi Kişiliği”, e-şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2009, c. 1, s. 2, ss. 124-129; Mustafa Öncü, Molla Hüseyin Küçük ve Şerhu’r Risâlet’il-Bekriyye Adlı Eseri, Diyarbakır 2014, ss. 50-72).

[2] Kutbeddin Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı” (Yüksek lisans Tezi, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova 2015), ss. 13-25.

[3] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı”, ss. 13-25.

[4] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî Ve Hazneviyye Tarîkatı”, s.27.

[5] Çakır, Seyyid Tâhâ Hakkarî ve Nehri Dergâhı (19. Yüzyılda Nakşibendi-Hâlidîlik), ss.143- 144.

[6] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî ve Hazneviyye Tarikatı”, s. 90.

[7] Metin Taşkesen, “Seyyid Abdülhâkim el-Hüseynî’nin Hayatı ve Tasavvufî Anlayışı” (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü, Ankara 2007), s.22; Ruşen Çakır, Ayet ve Slogan, Metis Yayıncılık, İstanbul 2014, s. 70.

[8] Akyüz, “Ahmed el-Haznevî ve Hazneviyye Tarîkatı”, s. 91.

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 22 Mart 2023
İmsak 05:33
Güneş 06:58
Öğle 13:16
İkindi 16:41
Akşam 19:24
Yatsı 20:44
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 26 54
2. Eyüpspor 26 53
3. Pendikspor 26 47
4. Rizespor 25 46
5. Keçiörengücü 26 46
6. Sakaryaspor 26 46
7. Bodrumspor 26 41
8. Manisa FK 25 39
9. Boluspor 25 38
10. Bandırmaspor 25 37
11. Göztepe 25 35
12. Tuzlaspor 26 28
13. Altay 26 25
14. Adanaspor 26 25
15. Erzurumspor 25 24
16. Altınordu 25 20
17. Gençlerbirliği 25 17
18. Denizlispor 26 17
19. Yeni Malatyaspor 26 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13
Günün Karikatürü Tümü