Muhammed Said Seydâ’nın sağır ve dilsiz olmadığını anlayan aile onu ilk olarak Kur’an-ı Kerim eğitimine başlatmıştır. İlk Kur’an-ı Kerim dersini büyük dayısı olan Şeyh Abdulhakim ed-Dırşevî vermiştir. Babasını hiç görmediği için bu dayısını babası zannederek ona “baba” diye hitap etmiştir. Şeyh Seydâ Kur’an-ı Kerim [1-2] eğitimi aldıktan sonra cami ve medresede kalmaya başlamış ve ilk medrese eğitimini dayısı Abdulhakim Dırşevî’den almıştır.[3] Ancak dayısının vefatından sonra medrese faaliyetlerine devam eden ortanca abisi Şeyh Siracuddin el-Cezerî’den ilmî derslerine devam etmiş ve on yedi yaşında [4] ilmî icazetini almıştır.
Şeyh Seydâ çocukluğundan itibaren hem sıkı bir medrese öğrenimi görmüş hem de tasavvuf terbiyesi almıştır. Gerek ilmî gerekse tasavvufî eğitimini en yakınları olan ağabeyleri ve dayıları sayesinde çok verimli bir ortamda tahsil etmiştir.
Şeyh Seydâ el-Cezerî’nin Evlilikleri ve Çocukları
Şeyh Muhammed Saîd Seydâ el-Cezerî, medrese ve dergâh eğitimini tamamladıktan sonra ilk evliliğini otuz yaşında yapmıştır. [5] Geç sayılabilecek bu yaşta evlenmesini, ilmî hayatını evlilik hayatının önünde tuttuğunun bir göstergesi olarak düşünebiliriz. Evliliklerinin ilkini dördüncü postnişin olan dayısı Şeyh Muhammed Nuri ed-Dırşevî ile Şerife Hâtun’un kızı Rabia Hâtun ile yapmıştır. Rabia Hâtun h. 1309 yılında Cizre’de doğmuş, Ocak 1986 yılında da yine Cizre’de vefat etmiştir. Rabia Hâtun ile olan bu evlilikten dört çocukları olmuştur. Bu çocuklardan Ömer ve Salih isimlerinde olan iki oğulu küçük yaşta vefat etmiş diğer çocukları Tayyibet (ra) ve Muhammed Ataullah daha sonra18 Eylül 2013 günü hakkın rahmetine kavuşmuştur. [6]
Seydâ el-Cezerî ikinci evliliğini ise Şeyh Hüseyin Basretî’nin dul olan kızı Mıryema (1. Meryem) Hâtun ile yapmış ve bu evlilikten çocukları olmamıştır. [7] 1930’larda Cizre’de vefat eden Mıryema Hâtun, vefatına yakın bir zamanda eşi Şeyh Seydâ’ya şöyle bir vasiyette bulunmuştur: “Ben ölünce benim yerime mutlaka ailemden biriyle evlenmeni isterim. Eğer ailemden biriyle evlenirsen bana ait olan Cizre ’nin Sınati Köyü ’nün yarısını ailemden evleneceğin hâtuna vermenizi istiyorum.'’" Şeyh Seydâ bu vasiyet üzerine Mıryema Hâtun vefat edince, onun erkek kardeşi olan Celaleddin Efendi’nin kızı Tayyibet Hâtun ile evlenmiştir. [8]
Seydâ el-Cezerî’nin Tayyibet Hâtun ile olan bu evliliğinden dördü kız, dördü erkek olmak üzere toplam sekiz çocuğu olmuştur. Tayyibet Hâtun’un annesinin Hz. Ömer’in soyundan geldiği bildirilmiştir. [9]
Seydâ el-Cezerî’nin diğer bir evliliği de çok sevdiği ve değer verdiği halifelerinden biri olan Şeyh Muhammed Beşir-i Alakamişî’nin kızı Meryem Hâtun ile olmuş ve bu evlilikten bir erkek çocukları dünyaya gelmiştir. [10]
Seydâ el-Cezerî’nin oğlu Şeyh Ömer Faruk Efendi ile yapmış olduğumuz mülâkatta almış olduğumuz bilgiye göre halen Cizre’de yaşamakta olan “Mümine” adında bir hanımı daha bulunmaktadır. [11] Bu bilgiler doğrultusunda Şeyh Seydâ’nın beş kez evlilik yaptığı anlaşılmaktadır.
Şeyh Seydâ el-Cezerî’nin Erkek Çocukları:
1- Muhammed Ataullah Seydâ el-Cezerî, valideleri Şeyh Muhammed Nuri ed- Dırşevî’nin kızı Rabia Hâtun’dur.
2- Şeyh Muhammed Nurullah Seydâ el-Cezerî, valideleri Seyyid Şeyh Hüseyin Basretî’nin çocukları Şeyh Celâleddin Efendi’nin kızı Tayyibet Hâtun’dur. Babasının halifesi ve ondan sonraki 6. postnişindir. 1948 yılında dünyaya gelmiştir. Şeyh Seydâ oğlunun doğum müjdesini Botan bölgesinde irşâd faaliyetleri esnasında almıştır. [12]
3- Şeyh Ömer Faruk Seydâ el-Cezerî, valideleri Seyyid Şeyh Hüseyin Basretî’nin çocukları, Şeyh Celâleddin Efendi’nin kızı Tayyibet Hâtun’dur. Ağabeyi Şeyh Muhammed Nurullah el-Cezerî’nin halifesi ve ondan sonraki 7. Postnişin olarak şu an hayattadır ve meşihat görevini devam ettirmektedir.
4- Muhammed Bâki Seydâ el-Cezerî, valideleri Seyyid Şeyh Hüseyin Basretî’nin çocukları Şeyh Celâleddin Efendi’nin kızı Tayyibet Hâtun’dur. Ağabeyi Şeyh Ömer Faruk el-Cezerî’nin ilimdeki mücâzı ve halifesidir.
5- Abdullah Veli Seydâ el-Cezerî, valideleri Seyyid Şeyh Hüseyin Basretî’nin çocukları Şeyh Celâleddin Efendi’nin kızı Tayyibet Hâtun’dur.
6- Muhammed Safvetullah Seydâ el-Cezerî, valideleri Seyyid Şeyh Muhammed Beşir Alakamişî’nin kızı Meryem Hâtun’dur. [13]
Ayrıca çok küçük yaşlarda vefat eden Ömer ve Salih adında iki erkek çocuğu daha olmuştur. [14]
Fatih Musa ELMALI ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ 2019
-------------------------------
[1] Abdülhakim Yüce, “Cizreli Şeyh Seydâ”, Yeni Ümit Dergisi yıl: 2012 Ocak-şubat-mart, sayı: 95, ss.43, 46.
[2] Farkınî, a.g.e. s. 25.
[3] Farkınî, Mektubat, s. 40.
[4] Yüce, “Cizreli Şeyh Seydâ”, ss.43, 44, 45, 41
[5] Yüce, “Cizreli Şeyh Seydâ”, ss.43, 44, 45,
[6] Farkınî, a.g.e. s. 41.
[7] Farkınî, a.g.e. s. 41.
[8] Farkınî, Mektubat, s. 12.
[9] Farkınî, a.g.e. s. 12.
[10] Farkınî, a.g.e. ss. 47, 50.
[11] 01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat
[12] Farkınî, a.g.e. s. 46.
[13] Farkınî, Mektubat, s. 47.
[14] Farkınî, a.g.e. s. 11.
