Şeyh Seydâ (KS) El-Cezeri'nin Tekke ve Dergâhların Kapatılması

Şeyh Seydâ el-Cezerî 1925’te Şeyh Saîd olayının çıkması ve aynı yıl tekkelerin kapatılması üzerine diğer aile fertleri, yeğenleri ve bazı öğrencileriyle birlikte memleketinden mecburi olarak ayrılmıştır.

TASAVVUF 20.12.2020, 02:28 12.01.2021, 22:26 Ramazan Peri
Şeyh Seydâ  (KS) El-Cezeri'nin Tekke ve Dergâhların Kapatılması

Şeyh Hüseyin Basretî’nin ailesi ve Şeyh Reşid ed-Dırşevî’nin ailesi de İngilizler’in işgali altında bulunan Cizre’den göç etmek zorunda kalmıştır. İlk önce Cizre’nin doğusunda olan Çiftik Köyünde kalmışlar daha sonra Musul ûlemasının istekleri üzerine Musul’a giderek oraya yerleşmişlerdir. [1] Aile ile kan bağları olmamalarına rağmen, Şeyh Seydâ’nın talebelerinden ve ilk ilim mücâzlarından olan Mele Ramazan-i Cilekî-i Botî ve Mele Süleyman-i Hoserî de muhabbet ve manevî yakınlıklarından olacak ki bu hicrete katılmışlardır. [2] Hicretlerinin ilk durağı Suriye, ardından Irak’ın Musul şehri olmuştur. Yaklaşık iki buçuk, üç sene kadar orada kalmışlardır.[3]

Şeyh Seydâ_El-Cezerin

Bu üç aile, çalışanlarının olmaması ve kıtlığın var olduğu bir dönemde yaşamalarına rağmen yoksulluklarını kimseye hissettirmemeye çalışmışlardır. Bazı Musullu hayırseverler Ramazan ayı geldiğinde onları iftara davet etmişlerdir. Şeyh Seydâ el-Cezerî bununla ilgili şu anılarını anlatmıştır: “Bir gün Musullu bir hayırsever bizleri iftara davet etti. Bizde davete icabet ederek evine gitmek üzere adamı takip edip yürüdük. O kadar çok yürüdük ki ancak iftar vaktinde varabildik. Akşam ezânı okunduktan sonra sofra serildi. Sofraya çok sayıda kapağı kapalı olan yemek tabakları getirildi. Kapakları kaldırınca baktık ki tüm tabaklarda sadece haşlanmış beyaz turp var. Sofrada haşlanmış beyaz turptan başka bir şey yoktu. Bunun üzerine herkes birbirine baktı durdu. İlk kez böyle bir yemekle karşılaşıyorlardı. Fakat sırf adam mahcup olmasın diye iftarımızı zevkle yemeye başladık.” Yine başka bir hatırasında aktardığına göre yine Musullu bir adam onları iftara davet ediyor. Adamın evine gidiyorlar. Bu adam her türlü ikramda bulunuyor ve çok hizmet ediyor. Öyle hizmet ediyor ki tüm misafirleri bu aşırı hizmetlerinden dolayı hayrette bırakıyor. İftardan sonra kapıda onları uğurlarken adam misafirlerine diyor ki “verin bakayım yemek ve hizmet ücretlerimi!” Oysaki bu adam bu aşırı hizmet ve ikramlarını ücretli olarak yapıyormuş. Hiç kimsede de bir kuruş bile yokmuş. Bunun üzerine Şeyh Seydâ adamı yanlarına alarak “gel, sana kaldığımız yerde ücretlerini veririz!” diye ikna etmiş. Beraberce eve vardıklarında Şeyh Seydâ annesinin tek kulağındaki altın küpesini istemiş ve adama yemek ve hizmet karşılığını böylece ödemiştir.[4-5] Bu hatıralardan da anlayacağımız gibi Şeyh Seydâ ve beraberindeki diğer aileler tekkeler ve dergâhların kapatılma sürecinde hem medrese ve tarîkat çalışmalarına ara vererek hicret etmiş hem de birtakım maddi sıkıntılarla baş etmeye çalışmışlardır.

Şeyh Seydâ, Musul’da tanıştığı Şeyh Muhammed Salih el-Cevvâdî adındaki tanınmış kıraat âliminin kendisine intisap etmesi sonucunda ona hem ilmî hem de tasavvufî hilafet icâzeti vermiştir. Bunun yanında Şeyh Seydâ da adı geçen kıraat âliminden kıraat ve tecvid dersleri alarak “Kıraat-ı Seb’a” ve “Kıraatı Aşara” dan icâzet almıştır. Şeyh Seydâ’nın: “Şark ulemasının müthiş ilimlerle mücehhez olmalarına rağmen, kıraat ve tecvid ilminde ne kadar noksan olduğumuzu Musul’daki bu zevatlarla tanıştıktan sonra hissettim.” demesi üzerine kıraat âlimi Şeyh Muhammed Salih el-Cevvâdî’de: “Ben tasavvuf ve manevi ilimlerin önemini ancak Şeyh Seydâ el-Cezerî ile tanıştıktan sonra anladım, hayatımın da onunla tanıştıktan sonra bir anlam kazandığını hissettim.'’ Diyerek düşüncelerini dile getirmiştir. 

Şeyh Seydâ el-Cezerî

Şeyh Muhammed Salih el-Cevvâdî’ye kaç yaşındasın diye sorulduğunda, demiş ki: “Ben şu yaştayım ancak şeyhim ve hocam olan Şeyh Muhammed Saîd Seydâ el-Cezerî ile geçirmiş olduğum üç, üç buçuk seneyi yaşamış olarak düşünüyorum.” Yine Şeyh Muhammed Salih el-Cevvâdî, Şeyh Seydâ’dan ders aldığı yeri demir parmaklıklarla çevirip fırsat buldukça da ziyaret etmiştir.[6]

Bu iki âlim zâtın maddî ve manevî ilimlerin birlikte olmasının önemini kısaca anlatan bu ifadeler günümüzde de örnek alınması ve üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Tarîkat ehli olan insanın Kur’an-ı Kerim, Hadis ve Fıkıh gibi İslam dininin zahir ilimlerinden kendini soyutlamaması gerekirken, İslamî ilimlerle uğraşan kimselerin de kalb ve manevî tekâmülünü gereksiz görmemeleri kanaatindeyiz. Şeyh Seydâ el-Cezerî bu konuda gerek sözlü gerekse kaleme aldığı eserleriyle bu düşüncelerimizi tasdik etmektedir.

1928 yılında o zamanki hükümetin af çıkarması ve memleketlerinin sükûnete kavuşması sonucunda Şeyh Seydâ aile efrâdıyla Cizre’ye tekrar geri dönmüştür.[7] Beraber gittikleri Basretî ve Dırşevî ailelerinden kimisi Irak ve Suriye’ye yerleşip orada ikamet etmiş kimisi de memleketleri Cizre’ye geri dönmüştür.[8]


Şeyh Seydâ Cizre’ye döndükten sonra kışın Cizre’de, yazın Bağlarbaşı (Serdehl) köyünde veya civar beldelerde ders ve irşâd faaliyetlerine devam etmiştir. Bölgedeki benzer ihtiyacı karşılamak amacıyla çok sayıda kişiyi medrese ve dergâh faaliyetlerinde görevlendirmiştir.[9] Bu hizmetleriyle nâmı gerek yurt içinde gerekse yurt dışında geniş bir coğrafyada yayılmıştır.[10]Yetiştirdiği yüzlerce talebesiyle ve telif ettiği fıkhî, tasavvufî ve ahlakî eserleriyle de birçok insana hizmette bulunmuştur.

Fatih Musa ELMALI ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ 2019

---------------------------------

  [1] Farkınî, Mektubat, s. 45.

  [2] Farkınî, a.g.e. s. 56.

  [3] 01/07/2018 tarihinde Şamandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat.

  [4] Farkınî, Mektubat, ss

  [5] Farkınî, a.g.e. ss. 45, 

  [6] Farkınî, a.g.e. s. 54.

  [7] Farkınî, Mektubat, s. 136.

  [8] Farkınî, a.g.e. s. 46.

  [9] Abdurrahman Adak, "Seydâ, Muhammed Said”, DİA, c.37, s. 21.

[10] Farkınî, a.g.e. s. 46.

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 03 Aralık 2023
İmsak 06:33
Güneş 08:04
Öğle 12:59
İkindi 15:22
Akşam 17:43
Yatsı 19:09
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 14 37
2. Fenerbahçe 13 34
3. Kayserispor 14 26
4. Beşiktaş 14 25
5. A.Demirspor 14 23
6. Trabzonspor 14 23
7. Kasımpasa 14 21
8. Rizespor 14 21
9. Antalyaspor 14 20
10. Ankaragücü 14 19
11. Hatayspor 14 18
12. Karagümrük 14 17
13. Sivasspor 13 15
14. Gaziantep FK 14 15
15. Konyaspor 14 14
16. Pendikspor 14 13
17. Başakşehir 14 12
18. Samsunspor 14 11
19. Alanyaspor 14 11
20. İstanbulspor 14 8
Takımlar O P
1. Eyüpspor 14 36
2. Kocaelispor 14 29
3. Bandırmaspor 14 26
4. Göztepe 14 26
5. Bodrumspor 14 24
6. Gençlerbirliği 14 24
7. Sakaryaspor 14 23
8. Ahlatçı Çorum FK 14 20
9. Keçiörengücü 14 19
10. Erzurumspor 14 18
11. Manisa FK 14 17
12. Boluspor 14 16
13. Ümraniye 14 15
14. Adanaspor 14 15
15. Şanlıurfaspor 14 14
16. Pendikspor 0 0
17. Tuzlaspor 14 12
18. Giresunspor 14 9
19. Altay 14 5
Takımlar O P
1. Arsenal 14 33
2. Liverpool 14 31
3. M.City 14 30
4. Aston Villa 14 29
5. Tottenham 14 27
6. Newcastle 14 26
7. M. United 14 24
8. Brighton 14 22
9. West Ham United 14 21
10. Chelsea 14 19
11. Brentford 14 19
12. Crystal Palace 14 16
13. Wolves 14 15
14. Fulham 14 15
15. Nottingham Forest 14 13
16. Bournemouth 14 13
17. Luton Town 14 9
18. Everton 14 7
19. Burnley 14 7
20. Sheffield United 14 5
Takımlar O P
1. Real Madrid 15 38
2. Girona 15 38
3. Atletico Madrid 13 31
4. Barcelona 14 31
5. Athletic Bilbao 15 28
6. Real Sociedad 15 26
7. Real Betis 15 25
8. Las Palmas 15 21
9. Valencia 15 19
10. Getafe 15 19
11. Rayo Vallecano 15 19
12. Deportivo Alaves 15 16
13. Villarreal 14 15
14. Osasuna 15 15
15. Sevilla 13 12
16. Mallorca 15 11
17. Cadiz 14 11
18. Celta Vigo 14 8
19. Granada 15 7
20. Almeria 15 4
Günün Karikatürü Tümü