Şeyh Seydâ (KS) El-Cezerî’nin Dinî ve Tasavvufî Kişiliği

Fıkhî mevzularda da Şafii Mezhebi’nin görüşlerine göre amel etmiştir. Ancak diğer üç mezhebe de mümkün oldukça riâyet etmiştir. “Şafi Mezhebi, mezheplerin en nefis olanıdır. ” diyerek Şafii Mezhebi’ni methetmiştir. Kendi mezhebinin de görüş bakımından en güvenilir olanına tabî olmuştur. Zarûret durumunda farklı mezheplerin görüşlerinden de istifade etmiştir.

TASAVVUF 20.12.2020, 20:09 12.01.2021, 22:25 Ramazan Peri
Şeyh Seydâ (KS) El-Cezerî’nin Dinî ve Tasavvufî Kişiliği

Şeyh Seydâ, akâidde Ebû Hasan el- Eş’arî’nin görüşlerini benimsemiştir. Bunu da yazmış olduğu eserler ve risâleler de beyan etmiştir. Müteşâbih olan manâlarda yorumdan kaçınarak Allah’a ve Rasûlüne havâle etmiştir.[1] Fıkhî mevzularda da Şafii Mezhebi’nin görüşlerine göre amel etmiştir. Ancak diğer üç mezhebe de mümkün oldukça riâyet etmiştir. “Şafi Mezhebi, mezheplerin en nefis olanıdır. ” diyerek Şafii Mezhebi’ni methetmiştir. Kendi mezhebinin de görüş bakımından en güvenilir olanına tabî olmuştur. Zarûret durumunda farklı mezheplerin görüşlerinden de istifade etmiştir.[2]

Vahhabî mezhebine karşı tavır almış ve bu mezhebi hoş karşılamadığını belirtmiştir. Vahhabîlerin çoğalması ile onlara muhalif hareketlerde bulunmuştur. Ancak Vahhabî düşüncesindeki insanların kalbinin ıslahı için de Allah’a dua etmiştir.[3]

Kendisi fıkıha çok önem vermiştir. Ancak kendisine fetva için gelenlere bizzat fetvâ vermemiş, fetvâ vermeye ehliyetli olan âlimlere yönlendirmiştir. Özellikle talâk (boşama) ve hukuk konularında kimseye fetva vermemiştir. Fetva soranlara, “Fetvaya en cesaretli olanlarınız, ateşe atılmaya en cesaretli olanlarınızdır. ” [4] hadîsini belirterek fetvâ vermekten uzak durmuştur.[5] Her zaman takvâyı fetvâya tercih etmiştir. Halifesi Şeyh Fahreddin el-Arnasî’ye yazmış olduğu bir mektupta; takvâyı bırakıp fetvâya tutunmaktan, içi ve dışı başka olmaktan, hatalı şeyleri süslü  [1-2-3-4-5-6] püslü göstermek ve dünyayı ahirete tercih etmekten Allah’a sığındığını belirtmiştir.[6]

Şeyh Seydâ, takvâya önem vermiş ve bunu birçok amelinde uygulamaya çalışmıştır. Bunun bir örneği de abdest hususunda olmuştur. Namaz kılmak için ya bol suyla abdest almış ya da gusletmiştir.[7] Ancak mümkün oldukça her namaz vakti gusletmeye çalışmıştır. Evinin avlusunda küçük bir havuz yaptırmış ve namaz için genellikle bu havuza girerek gusletmiştir.[8]

Şeyh Seydâ genellikle namazlarını çorapsız kılmış ve yüzük takmayı ihmâl etmemiştir. Şafî mezhebindeki sünnetlere dikkat etmeye çalışmıştır.[9] Gecelerini zikir ve murâkabe ile geçirir, uykuya yenik düştüğünde namaz kıldığı yere uzanmış çoğu zamanda oturduğu yerde uyumuştur.[10]

Şeyh Seydâ’nın gece uyuma süresinin gayet az olduğu bildirilmiştir. Gece ibadetine teheccüd namazıyla başladığı, ardından murâkabeye oturduğu ve sonrasında da Kur’an-ı Kerim tilâvet ettiği ifade edilmiştir. Sabah namazı vaktinin girmesiyle cemaat hâlinde sabah namazını edâ eden Şeyh Seydâ, sabah namazlarını gales[11] vaktinde kılmış ve kıldırmıştır. Sabah namazından sonra, işrâk[12] vaktine kadar zikir, murâkabe ve hatmeye yöneldiği belirtilmiştir.[13] Nafile namazlardan teheccüd ve işrak namazını da mümkün olduğunca terketmediği ifade edilmiştir.[14]

Şeyh Seydâ’nın h. 1367 tarihinde te’lif etmiş olduğu bir salavât-ı şerif vardır. O da şöyledir: “Allah’ım, kulun ve Rasûlün, ümmî ve kerim Peygamberin olan Efendimiz Muhammed’e, onun âline ve ashâbına salât ve selâm eyle. (öyle bir salât ve selâm ki) saygı ve hürmetle okunmuş, bolca salât ve salâmla donatılmış olsun. (Bu yüce salavât ile) beni hidayete erdiresin, ıslâh edesin, kapıları açasın, muhâfaza edesin, selâmete erdiresin. Nefisce, din ve dünyaca, mal, evlat ve âilece âfiyete kavuşturasın. Rahmetinden bağışlayasın, canibinden rahmet veresin. İşlerimde beni doğruya, reşâda erdiresin. Beni setr-i cemîl’in ile örtesin. Sen ey Rabbim, Cemil’sin, Celil’sin. Büyük fazlın ve alabildiğine geniş rahmetinle, ey Celâl ve ikram sahibi! Ey Selam, ey Rahman, ey Rahîm, ey Raûf, ey Kerîm, ey Hannân, ey Mennân, ey Hayy olan, ey Kayyûm olan, ey Allah.” Diğer bir salavâtı da şöyledir: “Allah’ım, kalplerin doktoru ve ilacı olan, bedenlerin âfiyeti ve şifâsı olan, gözlerin nuru ve ziyâsı olan Efendimiz Muhammed’e, onun âline ve ashâbına salât ve selâm eyle.”[15]

Şeyh Seydâ, halifesi olan Şeyh Muhammed Emin Er’e yazmış olduğu bir mektupta, vird esnasında okunması gereken salâvat ile ilgili de şöyle demiştir: “Yüz defa Peygamberimize ve âline salavât çekmek gerekir. Hangi sîga ve şekille olursa olsun ama İbrahimiyye ile olanı (tahiyyattan sonra okunan salli barik duaları) daha faziletli ve daha mükemmeldir.”[16]

Şeyh Seydâ hayatı boyunca bizâtihi hac ve umre ziyaretlerinde bulunamamıştır. Ancak halifesi olan Şeyh Halil es-Serdifî’ye 1966 yılında kendi yerine vekâleten hac farizâsını yaptırmıştır.[17]

Fatih Musa ELMALI ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ 2019

-----------------------------------

  [1] Farkınî, Mektubat, s. 204.

  [2] 01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat; Farkınî, a.g.e. s. 205.

  [3]  Farkınî, Mektubat, s. 108.

  [4]  Farkınî, a.g.e. s.205; Kaynak: Münâvî, Feyzu ’l-Kadîr, c. 1, s. 158.

  [5]  01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat; Farkınî, a.g.e. s.205.

  [6]  Farkınî, a.g.e. s. 144.

  [7]  Farkınî, Mektubat, s. 206.

  [8]  01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat.

  [9]  Farkınî, a.g.e. ss. 107, 108.

[10]  Farkınî, a.g.e. ss. 214, 215.

[11] Erken vakitte, hava henüz karanlıkken.

[12]  Sabah, kerahat vaktinin çıkmasıyla başlayan zaman dilimi, aydınlanma vakti.

[13]  Farkınî, Mektubat, s. 215.

[14] 01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat.

[15]  Farkınî, Mektubat, ss. 203, 204.

[16]  Farkınî, a.g.e. s. 152.

[17]  Farkınî, Mektubat, s. 51; 01/07/2018 tarihinde Samandıra İlim ve Sanat Vakfında Ömer Faruk Seyda ile yapılan mülâkat.

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 09 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 21 39
5. Beşiktaş 21 35
6. Göztepe 21 34
7. Başakşehir 21 32
8. Kasımpaşa 22 31
9. Alanyaspor 22 28
10. Rizespor 22 27
11. Trabzonspor 20 26
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 21 25
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 21 16
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Erzurumspor 23 40
3. Karagümrük 22 39
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. Ahlatçı Çorum FK 23 35
7. Keçiörengücü 23 34
8. İstanbulspor 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 22 32
12. Ankaragücü 23 31
13. Esenler Erokspor 23 31
14. Amed Sportif 23 31
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 22 45
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Girona 23 31
8. Osasuna 22 30
9. Mallorca 22 30
10. Real Betis 23 29
11. Real Sociedad 22 28
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 22 28
14. Getafe 23 25
15. Las Palmas 23 23
16. Leganes 22 23
17. Espanyol 22 23
18. Deportivo Alaves 23 22
19. Valencia 22 19
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü