18.05.2022, 12:13

HER ŞEYİ BİLEREK VE SORARAK YAPMAK

İslâm’da ilk farz “iman”dır. Farzdan önce farz ise “ilim”dir. İlim olmazsa ne iman olur ne de amel olur. Kur'ân-ı Kerîm’in ilk inen ve “Oku” diye başlayan emri ilimle ilgilidir. En son inen âyet de takva ile yani doğru bilgiyi bilmek ve takvaya riayet etmekle, diğer bir ifadeyle hem Hakka hem halka karşı yanlış yapmaktan korunup hassas davranmakla ilgilidir. Ebû Hureyre’nin (r.a.) dediği gibi “Takva, dikenli tarlada ayağına diken batmadan yürümektir.”

Hz. Peygamber (s.a.s.), “Oku” emriyle Allah Teâlâ’nın göstermesi ve bildirmesiyle hem çareyi hem çevreyi okudu. Bugün bize gereken hem çareyi hem çevreyi doğru ve isabetli okuyan ilim ehillerine müracaat etmemizdir ve bu kişiler yoksa, onların hemen yetişmeleri için çalışmamızdır.

Şu âyet-i kerimenin ilmin imandan önce geldiğine delil olduğu söylenebilir:

“Bil ki Allah’tan başka ilah yoktur.”

(Muhammed sûresi 47/19)

Dikkat edilirse âyet-i kerîmede önce “bil ki” ifadesi geçmekte sonra “Allah’tan başka ilah olmadığına iman” gelmektedir. Demek ki ilim imandan öncedir. Çünkü Allah’ı bilmeyenin imanı da ameli de olmaz.

İlim her müslüman erkek ve kadına farzdır. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

“(İnanılması ve reddedilmesi, uygulanması ve terk edilmesi farz olanın) ilmi(ni) talep etmek (bilmek, öğrenmek ve araştırmak) her müslümana farzdır.”

(İbn Mâce, Mukaddime, 17.)

Bu hadîs-i şerîfe göre lazım ve faydalı olan ilim, âlim olan olmayan herkese konumuna göre farzdır. Yine Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

“Ya âlim ol ya talebe ol ya da dinleyen ol yahut seven ol, beşinci olma helak olursun.”

(Aclûnî, Keşfu’l-hafâ ve Müzîlü’l-elbâs, I, 149, 150.)

Her müslümanın terbiye üstadı edinmesi farz değildir fakat ilim üstadı edinmesi farzdır. Eğer kendi kendisini terbiye edemezse, asrın insaf sahibi âlimlerin hüsn-i zan ettiği ilim ve irfan sahibi kimseye müracaat etmesi farz olur. Çünkü kötü ahlaktan kurtulup ahlakımızı güzelleştirmemiz farzdır.

Maddî ve manevî sahada ilerlemek ilimde ilerlemekle olur. İlimde geride olan her şeyde geride olur. İlme ulaşmak, önce âlime ulaşmak, sonra kitaplardan istifade edecek seviyeye gelince âlimlerin denetiminde kitaplardan istifade etmekle mümkün olur.

Her konuyu, o konunun ehline, uzmanına, tecrübe sahibi ve özellikle basîret ehline sormak gerekir.

Allah Teâlâ Kur’ân-ı Kerîm’de insanları ikiye ayırmıştır: Avam ve havas.

a) Avam, müctehid olmayan,

b) Havas da müctehid olan kimsedir.

Avam için Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

“Bilmiyor iseniz zikir (Kur’ân ve hadisten hüküm çıkaran ictihad) ehline sorun!”

(Enbiyâ sûresi 21/7.)

En büyük veli de olsa ictihad ehli değilse, bu sahada o kimse avamdandır ve müçtehide yani Kitap ve Sünnet’ten hüküm çıkaran kimseye sorması gerekir.

Havassa müracaat edilmesi gerektiği ile ilgili Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

“Kendilerine güven (barış) veya korku (savaş) hususunda bir haber geldiğinde onu yayarlar; hâlbuki o haberi Peygambere ve içlerinden emir/yetki sahibi olanlara götürselerdi, onlardan istinbâta (Kitap ve Sünnet’ten hüküm çıkarmaya) nitelikli olanlar onu anlar bilirlerdi. Allah'ın sizin üzerinizde fazlı ve merhameti olmasaydı, pek azınız dışında, muhakkak şeytana uyardınız.”

(Nisâ sûresi 4/83.)

“Eğer bir şey hakkında çekişirseniz onu Allah (Kur’ân)’a ve Rasûl (Sünnet)’e götürün, eğer Allah’a ve âhiret gününe inanıyorsanız. Bu hem hayırlı hem netice itibariyle daha güzeldir.”

(Nisâ sûresi 4/59.)

Özetle eğer müctehid değil avamdan ise müctehide sorar; müctehid ise Kitap ve Sünnet’e sorar. Hiçbir kimse hüküm koyamaz. Hükmü ancak Allah Teâlâ koyar. Müçtehid ise içtihad usûlü ile Kitap ve Sünnet’ten hüküm çıkarır. Eğer müctehid yoksa tercih ehli olan âlimler bir araya gelip komisyon oluşturur. Komisyon ise meseleleri Fıkıh Usûlü ile karara bağlar.

Allah Teâlâ, her sahada bize âlim yetiştirme derdini nasip ede, hazırda olan âlimlerin de kıymetini bilip istifade etmeye bizi muvaffak kıla inşallah!..

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 11 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. İstanbulspor 23 36
7. Ahlatçı Çorum FK 23 35
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü