Dinlerin Özü İyiliktir!

“Tüm dinlerin özü iyi insan olmaktır” diyerek dini sorumluluklardan kurtulmak mümkün değildir. İnsanı gaflete düşüren ve kendini kandırmasına sebep olan bir diğer yanılgı, tarih boyunca gelen tüm dini buyrukların iyiliğe indirgenmesidir.

İSLAM VE KÜLTÜR 15.02.2021, 23:53 16.02.2021, 01:11 Ramazan Peri
Dinlerin Özü İyiliktir!

İnsanı gaflete düşüren ve kendini kandırmasına sebep olan bir diğer yanılgı ise, "kalbim temiz" iddiasına benzer şekilde tarih boyunca gelen tüm dini buyrukların iyiliğe indirgenmesidir. Bu iddiada bulunan kişiler, kendilerini bu duruma o denli inandırmışlardır ki, hani Kur’an’ı bilmeseniz, kurdukları cümleleri ayet sanırsınız. “zaten tüm dinlerin özü iyi bir insan olmak değil mi?”, “Allah’ın kulundan beklediği şey iyi bir insan olmasıdır” şeklinde cümleler ile dinin iyiliğe eşitlendiğini görebilirsiniz. Şüphesiz hayırlı ve iyi birer kul olmak, Kur’an ayetlerinde ifade edilir. Ancak burada da dikkat edilmesi gereken şey, iyilikya da “iyi insan” içeriğinin kim tarafından ve nasıl doldurulduğudur. Bu kelimelerin içeriği Kur’an esaslarına göre belirleniyorsa ayrı, insanların kişisel kabul ve anlayışları doğrultusunda şekilleniyorsa apayrı bir anlayış çıkar ortaya.

İyiliğin ne olduğu, tarihin başından beri tartışılan bir konudur. En yaygın ve kabul gören tanımlarından birisi ise kendimize yapılmasını istemediğimiz şeyleri başkasına yapma mak; yani özünde yetiştiğimiz toplumun bize öğrettikleri ışığında, toplumun bizden beklentilerine uygun davranmaktır. Peki, sadece bize sosyal bir çevre sağlayan toplumumuzun ‘iyi’ dediklerini dikkate alarak, bu kabulleri Allah’ın ‘iyi’lerinden üstün tutmak ya da bu ‘iyi’leri belirlerken Allah’ın buyruklarını dikkate almamak ne kadar mantıklıdır? Gökleri, yeri ve insanları yaratanın bize öğütlediği ‘iyi’lere mi iyi demek gerekir, yoksa toplumumuzun bize öğrettiği geçici sosyal kurallara mı? Hayatımızdaki iyilik kavramının hakemi etrafımızda gördüğümüz aciz insanlar mı olmalıdır, yoksa onların da, bizim de yaratıcımız olan Allah mı?

Bazı insanlar gerçekten de iyilik yapmayı seven, kimseye kötülüğü dokunmayan, şunu bunu arkasından çekiştirmeyen, hayır işlerinde sorumluluk alan kişiler olabilirler. Ancak insan bilmelidir ki tüm bu sayılanlar ve benzerleri zaten Allah’a inandığını ifade eden kişilerde bulunması gereken, dini buyruklara uygun olan doğal davranışlardır. Ancak din, sadece kalp temizliği ve iyiliklerden ibaret değildir. Siz kendi anlayışınız ile dini çeşitli parçalara ayırır ve sadece yapmak istediğiniz kısmını esas alarak geri kalanı yok sayarsanız koca bir bütünü, bir parçadan ibaret kılarsınız. Kimi kişilerin yaptıkları kötü davranışlara rağmen “Aslında özünde iyi biriyim, ama nefsime, sinirime yeniliyorum” dediklerini duyarsınız. Dolayısıyla kimse kolay kolay kendini kötü biri olarak değerlendirmez.

Kur’an ayetleri, iyiliğin, ancak Allah tarafından ortaya konulan esaslara uygun olduğu oranda geçerli olacağını ifade eder. İyilik anlayışını, Allah’ın diğer emir ve yasaklarından bağımsızlaştırmak mümkün değildir. Ayetler, Allah’ın insanlığa elçi olarak gönderdiği peygamberlerine iyiliklerle birlikte emrettiği bazı şeyleri şu şekilde ifade eder:

Onları, bizim buyruğumuzla yol alan önderler yaptık. Onlara iyilikler yapmayı, namaz kılmayı, zekât vermeyi vahyettik. Onlar, yalnız bize kulluk ediyorlardı.[1]

Yeryüzünde yaşayan çok çeşitli milletlerin bulunduğu ve hemen hepsinin kendilerine göre geleneksel ve kültürel birtakım inanç ve kabullere sahip oldukları bir gerçektir. Tüm bu milletler için ortak noktada buluşulacak evrensel iyilik kabullerinin bulunması mümkündür. Ancak detaylara inildikçe aynı zamanda birbirine taban tabana zıt iyilik ve kötülük kabullerinin de görülmesi mümkündür. Örneğin aile içi bir evlilik ya da birliktelik genel olarak kötü bir eylem olarak görülse de, kimi toplumlarda bu davranışın iyi ve gayet doğal bir şey olarak değerlendirildiğini görebilirsiniz. Dolayısıyla, gerek iyilik, gerekse kötülük anlayışının ilahi bildirime uygunluğudur, gerçek manada o anlayışı iyi ya da kötü kılacak olan. Yoksa “Tüm dinlerin özü iyi insan olmaktır” diyerek dini sorumluluklardan kurtulmak mümkün değildir. Dini sorumluluklar yerine getirilmeden yapılan bir iyilik varsa ve şayet bu iyilik gerçekten Allah rızası gözetilerek yapılmışsa onu takdir edecek olan Allah’tır. Ancak kişinin bilmesi gereken, tek başına yapılan iyilik Allah katında iyilik olarak değerlendirilse de, bu iyilik yapması gerektiği halde yapmadığı şeylerin kefareti değildir. Kişi yaptıklarından sevap, yapmadıklarından ise günah kazanır. Yine ayetlerde ibadetsiz iyilik olmayacağı şöyle ifade edilir:

İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir. Asıl iyilik, o kimsenin yaptığıdır ki, Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır. (Allah’ın rızasını gözeterek) yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere ve kölelere sevdiği maldan harcar, namaz kılar, zekât verir. Antlaşma yaptığı zaman sözlerini yerine getirir. Sıkıntı, hastalık ve savaş zamanlarında sabreder. İşte doğru olanlar, bu vasıfları taşıyanlardır. İşte bunlardır takva sahipleri.[2]

Yine, tek başına inanmak ya da ibadet etmek de Kur’an’da dikkat çekilen inanan profili için yeterli değildir. İnananlar ibadetlerinde gönülden ve titiz oldukları gibi, aynı zamanda hayra ve barışa yönelik işler de yaparlar. İnanmak ve hayırlı işler yapmak pek çok ayette bir arada geçen ve övülerek önemine dikkat çekilen inanan özellikleridir.

Allah, inanıp hayra ve barışa yönelik işler yapanlara vaatte bulunmuştur: Onlar için bir bağışlanma ve büyük bir ödül vardır.[3]

Bununla birlikte dinlerin iyiliğe indirgenmesi konusunda daha tehlikeli olan bir anlayış vardır ki, bu da hak dinler ile bazı Uzak Doğu inançlarının, aynı şekilde iyiliği öğütledikleri inancından hareketle bir görülmeleridir. Budizm, Hinduizm ya da benzeri bazı öğretilerin de hedefini insanın manevi tabiatını geliştirmek, olgunlaştırmak ve varlığı anlamlandırmasına yardımcı olmak şeklinde yorumlayan kişiler, 'dinsel ve felsefi' akım başlığı altında, sevgi, kardeşlik, hoşgörü ve karşılıklı anlayış söylemleri içinde tüm dinlerden oluşan bir sentez yoluna gitmeye çalışmaktadırlar. Gerçek din zaten insan yaratılışına en uygun sistemdir. onu insan ürünü inanç ve uygulamalar ile karıştırmak, dini özünden uzaklaştırarak bir anlamda kurallarını sulandırmaktan başka bir şey değildir. Bu yüzden insan bu konuda da kendini kandırmamalı ve iyiliği dini buyruklardan bağımsızlaştırmamalıdır.

Yrd. Doç. Dr. Emre Dorman

----------------------------

[1] 21 Enbiya Suresi 73

[2] 2 Bakara Suresi 177

[3] 5 Maide Suresi 9

Yorumlar (0)
Namaz Vakti 06 Aralık 2023
İmsak 06:35
Güneş 08:06
Öğle 12:59
İkindi 15:22
Akşam 17:43
Yatsı 19:09
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Fenerbahçe 14 37
2. Galatasaray 14 37
3. Beşiktaş 14 26
4. Kayserispor 14 26
5. A.Demirspor 14 23
6. Trabzonspor 14 23
7. Kasımpasa 14 21
8. Rizespor 14 21
9. Antalyaspor 14 20
10. Hatayspor 14 18
11. Karagümrük 14 17
12. Ankaragücü 14 17
13. Sivasspor 14 15
14. Gaziantep FK 14 15
15. Konyaspor 14 14
16. Pendikspor 14 13
17. Başakşehir 14 12
18. Samsunspor 14 11
19. Alanyaspor 14 11
20. İstanbulspor 14 8
Takımlar O P
1. Eyüpspor 14 36
2. Kocaelispor 14 29
3. Bandırmaspor 14 26
4. Göztepe 14 26
5. Bodrumspor 14 24
6. Gençlerbirliği 14 24
7. Sakaryaspor 14 23
8. Ahlatçı Çorum FK 14 20
9. Keçiörengücü 14 19
10. Erzurumspor 14 18
11. Manisa FK 14 17
12. Boluspor 14 16
13. Ümraniye 14 15
14. Adanaspor 14 15
15. Şanlıurfaspor 14 14
16. Pendikspor 0 0
17. Tuzlaspor 14 12
18. Giresunspor 14 9
19. Altay 14 5
Takımlar O P
1. Arsenal 15 34
2. Liverpool 14 31
3. M.City 14 30
4. Aston Villa 14 29
5. Tottenham 14 27
6. Newcastle 14 26
7. M. United 14 24
8. Brighton 14 22
9. West Ham United 14 21
10. Chelsea 14 19
11. Brentford 14 19
12. Wolves 15 18
13. Crystal Palace 14 16
14. Fulham 14 15
15. Nottingham Forest 14 13
16. Bournemouth 14 13
17. Luton Town 15 10
18. Everton 14 7
19. Burnley 15 7
20. Sheffield United 14 5
Takımlar O P
1. Real Madrid 15 38
2. Girona 15 38
3. Barcelona 15 34
4. Atletico Madrid 14 31
5. Athletic Bilbao 15 28
6. Real Sociedad 15 26
7. Real Betis 15 25
8. Las Palmas 15 21
9. Valencia 15 19
10. Getafe 15 19
11. Rayo Vallecano 15 19
12. Villarreal 15 16
13. Deportivo Alaves 15 16
14. Osasuna 15 15
15. Sevilla 14 13
16. Cadiz 15 12
17. Mallorca 15 11
18. Celta Vigo 15 9
19. Granada 15 7
20. Almeria 15 4
Günün Karikatürü Tümü