Şeyh Seyda El- Cezire Kimdir شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟

Şeyh Seyda El- Cezire Kimdir. شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟ Kuzey Irak Zaho Üniversitesi Akademi dergisinde yayınlanan makaleden alınmıştır. Türkçe tercümesi ektedir.

İSLAM VE KÜLTÜR 26.09.2022, 17:09 13.12.2022, 14:30 Ramazan Peri
Şeyh Seyda El- Cezire Kimdir  شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟

شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟

(جزیری) ناڤێ وێ یێ دیروکی بـ(جزيرة ابن عمر)  هاتییە ناڤکرن. جزیرێ، د مێژوویا کورداندا یێ بوویە باژێرەکێ گرنگ ژ بۆ زانین و مەعریفەتێ.

جزیر خودانا کەسایەتیێن ب ناڤ و دەنگە، مینا مەلایێ جزیری و قەدری جزیری و مەلا رەمەزانێ جزیری و شێخ موحەمەد نوراللە و…هتد، من ڤیا ڤێ جارێ بەحس ل ئێک ژ زانایێن ب ناڤ و دەنگ بکەم دناڤا جزیرێدا  ئەو ژی (شێخ سەیدا ئەلجزیری). ژ بەرکو دناڤا خەلکێ هوسا هاتییە نیاسین و ناسناڤێ شێخ سەیدا شێخ حوسەینێ بەصرەتی لێکرییە. شێخ سەیدا، زانا و شێخێ تەریقەتا نەقشەبەندی یا خالدی بوو کو خودان زانینەکا بەرفرەهـ بوو هەم د شەریعەتیدا هەم د تەریقەتێدا.

شێخ سەیدا جزیری ناڤێ وی یێ دورست موحەمەد سەعیدە، دناڤبەرا سالێن ١٨٩٠ــ١٨٩١ ل جزیرا بوتان هاتییە دونیایێ و ل ٧ شەوالا ١٣٨٧ (بەرانبەر ٧ کانوونا دووێ ل سالا ١٩٦٨) ل شەڤا ئێک شەمبێ  ل سەر دووشەمبێ هەر ل جزیرێ چوویە بەر دوڤانیا خودێ، ناڤێ بابێ وی شێخ عومەرێ زەنگانییە، زەنگانی ئێک ژ خەلیفەیێن شێخ خالدێ زێباری بوو ل گوندێ بەصرەتێ وپشتی مرنا شێخ خالدێ زێباری ل جهێ وی پوست نشین بوو، ناڤبری عەسلێ خوە خەلکێ کەربۆرنا گرێدای پارێزگاها  مێردینێ یە ل گوندێ  قوڕەیشا، ژ مالباتا سەیدانە و ب بیاتێ وان بو کەسەکێ دزفرێت  بناڤێ (پیرێ قورەیش) و دگەهیتە پێغەمبەری(سلاڤ لێ بن)، دەیکا وی خاتین حەلیمە  کچا شێخ رەشیدێ دێرشەوی، ژبەری شێخ سەیدا بێتە دونیایێ بابێ وی د رێکا حەجێدا چوو بوو بەر دلوڤانیا خودێ.

Şeyh Seyda Kimdir

شێخ سەیدا تا ژیێ چار سالیێ نەشیایە ب رێڤەبچیت و تا ژیێ حەفت سالیێ نەشیایە باخڤیت!

دهێتە ڤەگۆهازتن کو ڕۆژەکێ شێخ سەیدای دیت کو زاروکەک ژ بانی کەڤت و شێخ سەیدای کرە هەوار و گۆت: ئەو زاروک یێ ژ بانی دکەڤیت ئەو زاروک یێ ژ بانی دکەڤیت!

پشتی ئەڤێ ڕوودانێ  شێخ سەیدای دەست ب ئاخڤتنێن کرن، هەتا وی دەمی ژی هەمیا هزردکر کو شێخ سەیدا یێ بێ ئەزمان و کەڕە.

پشتێ ڤێ ڕوودانێ مالا وی ئێکسەر دایە بەر خواندنا قورئانێ ل دەڤ خالێ وی یێ مەزن شێخ عبدالحکیم دێرشەوی.

ژبەر کو شێخ سەیدای بابێ خو نەدیت بوو پتریا جاران هزر دکر کو خالێ وی بابێ وییە و گازی دکرێ (باب).

شێخ عبدالحکیم ل جهێ بابێ وی پوست نشین بوو، پشتی دویماهی ئینانا قورئانا پیرۆز شێخ سەیدای دەستپێکر ب خواندنا مەدرەسێ ل دەڤ خالێ خۆ شێخ عبدالحکیم ودەرس ل دەڤ خواندن، هەتا کو ساڵا ١٩٠٥ـێ شێخ عبدالحکیم چوویە بەر دلوڤانیا خودێ.

پشتی مرنا خالێ خۆ شێخ سەیدا بەردەوامی دا خواندنا خۆ ل دەڤ برایێ خۆ شێخ سیراجەدینی و د ژیێ ١٧ سالیێدا دەستوورناما خوە ل دەڤ شێخ سیراجەدین وەرگرت.

د ژیێ گەنجاتیێدا دەست ب وانەگۆتنێ کر ل مەدرسێ.

پشتی شێخ سیراجەدین ل سالا ١٩٢٠ـێ چوویە بەر دلوڤانیا خودێ، شێخ سەیدا چوو جهێ وی و بوو بەرپرسێ مەدرسێ.

شێخ سەیدای دەستوورناما خۆ یا تەریقەتا نەقشەبەندی ل دەڤ خالێ خۆ شێخ موحەمەد نوری دێرشەوی وەرگرتییە.

ل سالا ١٩٢٤ـێ خالێ وی چوویە بەر دلوڤانیا خودێ و ل جهێ وی بوویە خەلیفە.

شێخ سەیدای دەستوورناما مەدرسێ دایە نێزیکی ١٥٠ قوتابیان و هەروەسا نێزیکا ١٠٠ خەلیفەیان هەبوو. ژ وان ئەوێن دەستوورناما تەریقەتێ ژ شێخ سەیدای وەگرتین: هەردوو زانایێن ب ناڤ و دەنگ کوری وی شێخ موحەمەد نوراللە جزیری، هەروەسا سەید مەلا عەلی فندکی بوو، دەرباری سەیدا خوە (مەلا عەلی فندکی) هوسا پەسنا وی کت:

د بابێ فەیض و ئیحسانێ

علمداری ل مەیدانێ

کەسێ زانێ تنێ زانێ

هەتا ل جهەکێ دی دبێژیت:

تو یێ فندا شەڤا تاری

جزیرێدا قومانداری

خەلیفێ (شاهێ زێباری)

شێخ سەیدا پەیوەندیێن باش دگەل زانایێن دەمێ خوە هەبوون ژ وان (بدیع الزمان) سەعیدێ نورسی، دهێتە زانین کو هەر کەسەکێ چووبا دەڤ سەعید نورسی و داخازا تەریقەتێ ژێ کربا دا بێژیت هەرە جزیرێ ل دەڤ  شێخ سەیدای ئەو دەستوورنامێن تەریقەتێ ددت.

شێخ سەیدا خودانێ کانییا زانینێ و مەعریفەتێ بویە و وەکی هەمی  زانایێن بەری خۆ بەرهەم نڤیسینە ژ وان:

الضابطة في الرابطة

التأليف في التأليف

التصوف

المنظومات

تنبيه المسترشيدينا

لمجمع الصغير

Şeyh Seyda Kimdir-شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟

Makale yazılış tarihi 09.02.2022

Derleyen ve yazan : İmran İsa Habib

ŞEYH SEYDA EL-CEZERİ KİMDİR?
 
Kürt tarihinde önemli bir yere sahip olan, şu anki ismi Cizre ve tarihte ismi Cezireti ibni Ömer olan ilim şehir Cizre’de doğmuştur. 
Cizre aynı zamanda Divan edebiyatında dünyada Mela-i Cizîrî olarak meşhur olan Şeyh Ahmet el Cezeri, Şeyh Kadri Cezeri, Ramazan el boti el Cezeri ve Şeyh Muhammed Nurullah Seyda gibi tanıdık isimleri bağrında yetiştirmiştir. Bu yazımda Cizre’nin Bilinen alimlerinden Şeyh Seyda el Cezeriden bahsetmek istedim. Çünkü halk arasında şeyh seyda ismi şeyh Hüseyin el basreti tarafından konulmuş aynı zamanda şeyh seyda şeriat ve tarikat yolunda çok büyük bir alim ve Nakşibendi tarikatının meşhur şeyhlerindendir.  
  
Gerçek adı Muhammed Said olan Şeyh Seyda el Cezeri 1890-1891 yılında botan bölgesinin Cizresinde dünyaya geldi.1968 yılının ocağında yağmurlu bir günde bir pazar gecesi Cizrede de kendi evinde sabaha karşı zikir esnasında vefat etti. Babasının adı şeyh Ömer ez Zenganidir. Şeyh Ömer Şeyh Halid Ez Zebarinin Halifelerindendir. Şeyh Halid’i Ez Zebarinin vefatından sonra Şeyh Ömer postnişin olmuştur. Aslen Mardin iline bağlı dargeçit ilçesinin Kureyşka köyündendir. Bu aile Pir-i Kureyşi olarak bölgede biliniyor. Annesi Şeyh Reşid ed Derşevinin kızı Halime hatundur. Şeyh Seyda daha dünyaya gelmedin babası hacca giderken hac dönüşünde vefat etmişti. 
 
Şeyh Seyda dört yaşına kadar yürümedi, yedi yaşına kadar da konuşmadı. 

Rivayet edildiğine göre bir gün Şeyh Seyda damdan düşmekte olan bir çocuğu görüyor ve “ aha bir çocuk damdan düştü, aha bir çocuk damadan düştü” diye bağırıyor.  Onun bu sesini alan ailesi Şeyh Seyda’nın konuşabildiğinin farkına varıyorlar. 

Bu olaydan sonra Şeyh Seyda konuşmaya başladı, o zamana kadar herkes Şeyh Seyda'nın sağır ve dilsiz olduğunu düşünüyordu.

Sonra ailesi, Şeyh Seyda’yı büyük dayısı Şeyh Abdulhakim Ed-Derşevinin yanına götürüp Ku’an dersi almasını sağlamış. 

Şeyh Seyda babasını görmediği için dayısının babası olduğunu düşünmüş ve kendisine baba diye hitap etmiş.

Şeyh Seyda’nın babasının vefatından sonra Şeyh Abdulhakim,postnişin görevini üstlenmiş vefatına kadar Yeğeni Şeyh Seyda’ya Kur’an ve medrese kitaplarından ders vermiş 

Şeyh Abdulhakim 1905 yılında vefat etti. Vefat edene kadar da Şeyh Seyda’ya ders vermeye devam etmiştir.
Şeyh Seyda daha sonra abisi Şeyh Siraceddinin yanında medrese okumaya devam etmiş ve 17 yaşında iken abisinden ilim icazeti almıştır. Daha genç yaşında abisinin yanında medresede müderrislik yapmaya başlamıştır. 

1920 yılında Şeyh Siraceddin'in vefatından sonra yerine Şeyh Seyda geçmiş ve medresenin başına geçmiştir.

Şeyh Seyda, Nakşibendi tarikatının icazetini dayısı Şeyh Muhammed Nuri Ed Derşeviden almış. 

1924'te dayısı Şeyh Muhammed Nuri vefat etti ve yerine Postnişinliğe oturmuştur.

Şeyh Seyda, medresesinde yaklaşık 150 talebeye ilim icazeti ve yaklaşık 100 alime de hilafet icazeti verimiştir. Şeyh Seydadan tarikatın icazeti alan kişiler arasında iki ünlü alim de vardır. Bunlardan biri oğlu olan Şeyh Muhammed Muhammed Seyda El Cezeri ve diğer Seyyid Molla Ali El Fındıkidir. 

Seyyid Ali Findikî kendi Hocası ve şeyhi olan Şeyh Seyda için böyle bir methiye yazmıştır:
  
 
Feyz ve ihsanın kapısıdır
Meydanların sancaktarıdır
Sadece bilen bilir…..
………

Başka bir yerde de diyor ki:

Karanlık gecelerin mumusun
Cizre’nin hakimisin 
Zebari şeyhinin Halife’sinin 
…….

Şeyh Seyda, zamanının alimleri ile de ilişkili idi. Bunlardan bir tanesi de  Bediuzzaman Said El-Nursi idi ve onunla  yakından alakalı idi.

Şeyh Seyda büyük bir ilim kaynağıydı ve kendisinden önceki bütün âlimler gibi o da şu eserleri kaleme almıştır:

Ed dabitetü fir rabite 
Et te’lif u fit te’li
Et tasavvuf
El Manzume
Tenbiye el müsterşidan
El mecmua ti sağir.

Tercüme: Hazret Seyda

Şeyh Seyda kimdir-شێخ سەیدا ئەلجزیری کی بوو..؟

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 13 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 24 51
2. Karagümrük 23 42
3. Gençlerbirliği 24 40
4. Erzurumspor 24 40
5. Ahlatçı Çorum FK 24 38
6. Keçiörengücü 24 37
7. Bandırmaspor 24 37
8. İstanbulspor 23 36
9. Pendikspor 24 36
10. Esenler Erokspor 24 34
11. Amed Sportif 24 34
12. Boluspor 24 33
13. Ümraniye 23 32
14. Ankaragücü 23 30
15. Sakaryaspor 23 30
16. Manisa FK 24 30
17. Igdir FK 24 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 24 19
20. Yeni Malatyaspor 24 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 24 57
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. Everton 24 27
16. West Ham United 24 27
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü