Ortaçağın Engizisyon Mahkemeleri

Engizisyonun görev alanı, önceleri vaftiz edilmiş Hristiyanların kilise öğretisine başkaldıranları yargılamakla sınırlıydı. Daha sonra şeytana tapma, zina, cadılık, bilim adamları, Yahudiler veya Hristiyanlaşmış Yahudiler ve Müslümanlar bu kapsama alındı.

TARİH 02.03.2021, 14:54 Ramazan Peri
Ortaçağın Engizisyon Mahkemeleri

Engizisyon, Latince “Soruşturma ve Sorgulama” anlamına gelen Inquısıtion kelimesinden gelmektedir. Hristiyanlıktan uzaklaşan veya dini esaslara aykırı davranan kimselerin cezalandırmak için kurulan Katolik kilise mahkemeleri ve adlî kurumlan için kullanılmış bir terimdir. Engizisyonun görev alanı, önceleri vaftiz edilmiş Hristiyanların kilise öğretisine başkaldıranları yargılamakla sınırlıydı. Daha sonra şeytana tapma, zina, cadılık, bilim adamları, Yahudiler veya Hristiyanlaşmış Yahudiler ve Müslümanlar bu kapsama alındı.

Engizisyon mahkemeleri,13. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan ve Hristiyanlıktan dönenler, Kilise tarafından tespit edilmiş olan doktrine aykırı hareket edenlere karşı kurulmuş mahkemelerin genel adıdır.[1] Engizisyon düşüncesi, Hıristiyan dünyasında, Kilise'nin dini bakımdan sapkın olarak gördüğü kimselere yaklaşım tarzından meydana gelmiş ve Engizisyon Mahkemeleri de bu düşüncenin somutlaşmış şeklini oluşturmuştur.

Hıristiyanlar, ayrı bir inanca sahip olmaları bakımından kamunun güvenliğini tehlikeye atan unsurlar, İmparator'un dini egemenliğini tanımayan sapkınlar olarak değerlendiriliyorlardı. Bu yüzden Hıristiyanlar, Roma İmparatorluğu tarafından sıkı takibata uğranılıyorlar ve çok şiddetli cezalara çarpıtılıyorlardı.[2]

13. yüzyılda Papa 9. Gregorius tarafından kurulan engizisyon kurumunun ve 15. yüzyılda kurulan Yüksek Soruşturma Dairesi'nin asıl amacı, kilisenin maddi ve siyasi menfaatlerine karşı tehdit oluşturan tüm inanç sistemlerinin araştırılması ve ortadan kaldırılmasıdır. Bu kurumlar, sadece sapkın olarak adlandırdıkları, Hıristiyanlık dışı inanç sistemlerinin pratiklerini uygulayan insanları değil, cadılıkla yaftaladıkları, çoğu kadın elli binden fazla insanı ölüme mahkûm etmiş ve büyük bölümünü yakarak öldürmüştür.

Engizisyon mahkemeleri, acımasızlıkları ile meşhur olmuştur. Bu mahkemelerin sorgulama yöntemleri ve verdiği cezalar çok korkunç olmuştur. Hatta Engizisyoncular, işkence ile özdeşleştirilirmişler; "en acımasız işkenceleri uygulayan ve çaresiz olan kurbanları ateşlerde yakmak suretiyle cezalandıran kimseler" olarak tanımlanmışlardır.[2] Engizisyonculara, hakkında sapkın olarak ihbarda bulunan kişinin kendini onların elinden kurtarması çoğu zaman neredeyse imkânsız olmuştur. Hatta suçlanan kişinin kendisinin itham edildiği suçu kabul etmesi de yeterli görülmemiş, işkence ile karısını, çocuklarını ve arkadaşlarını da suçlaması gerekmiştir. Daha sonra onlar da aynı işkencelerden geçirilmiştir. Bu mahkemelerde, isnat edilen suçu hemen kabul eden daha az işkence görmüş, tövbe edenler, mallarına el konularak ömür boyu hapis cezasına çarptırılmışlardır. Diğerleri ise törenle yakılarak öldürülmüşlerdir. Ancak, Kilise'nin kutsallığını korumak için cezalar rahipler tarafından değil, sivil görevliler tarafından yerine getirilmiştir.[3]

Engizisyon mahkemelerinin en ünlü cezası suçluyu odunlar içinde kazığa bağlayarak öldüklerini sonradan bu kişilerin kadavra ve kemiklerini mezardan çıkartarak atların arkasına bağlayıp şehirlerin içinde sürüklettirip sonra da yaktırmışlardır. Böylece, halka gözdağı vermişlerdir.[4]

16. yüzyılda kitlesel bir çılgınlık halini alan cadı avı, özellikle cinselliğini açığa vuran veya evlilik dışı çocuk sahibi olan kadınların ve toplumun kabul görmüş davranış kalıplarına uyum sağlamakta zorlanan tüm kadın ve erkeklerin cezalandırılmasıyla sonuçlanmıştır.

İnsanların cadılık suçlamasıyla öldürüldüğü bu toplu cinayetlerin kurban kavramıyla ilişkilendirilip ilişkilendirilemeyeceği tartışılabilir. Ancak söz konusu öldürme eyleminin tanrı adına gerçekleştiriliyor olması, eylemin ayinsel boyutu ve halka açık, seyirlik bir gösteri olarak gerçekleştirilmesi ve ruhun arındırılması bakımından ritüelin önemli bir parçası olan ve pagan kurban uygulamasından ödünç alınan yakma işlemi iki durum arasında önemli bağlar olduğuna işaret etmektedir.

Avrupa'daki diğer ülkelerde engizisyon 13. yüzyıl sonlarında ortadan kalkarken İspanya'da Napolyon tarafından 1808' de ilga edilmiştir. Engizisyon mahkemeleri 1814'te 7. Ferdinand tarafından yeniden canlandırmak istenmişse de 1820'de Kofrez tarafından bütünüyle kaldırılmış, 1834'te son kalıntıları da temizlenmiştir.

İspanya'da engizisyon tarafından 1808'e kadar 31.912 kişi diri diri, 17.659 kişinin yakılmış, 291.450 kişiye de başka cezalar verilmiştir. Portekiz'de ise engizisyon 15. - 18. yüzyıllar arasında 30.000 kişiyi ayıplamış, 1175 kişiyi yakmış, 29.590 kişiyi ise çeşitli cezalara çarptırmıştır.

Özcan Karaca

--------------------------

[1] L'Encyclopedie Catholique Pour Tous Theo, Editions Droguet-Ardant/Fayard, Paris 1989. s. 363. 9

Jacquline Martin Bagnaudez, L'Enquisition Mythes et Realites, Deselee de Brouwer, Paris 1992. s.18-19.

[2] Ahmet Hikmet Eroğlu, Osmanlı Devletinde Yahudiler; Andaç Yayınlan, Ankara 2003. s. 47-52.

[3] James A Haught, Kutsal Dehşet ve Kutsal Cinayetler Tarihi, Çev. Uğur Alkapar, Aykırı Yayınlan, İstanbul, 1999. s. 45-49.

[4] Guy Testas-Jean Testas, Orta Çağ Hristiyan Dünyasında Dinsel Şiddet Engizisyon, Çev. Ali Erbaş, İnsan Yayınlan, İstanbul, 2003. s.43.

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 28 Mart 2024
İmsak 05:20
Güneş 06:47
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:31
Yatsı 20:52
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü