Akıl ve Kalbin Görevleri

Bilinmeli ki, Kur’an-ı Kerim, daima akıl yo­luyla binecek şeylerin akıl ve kalb vasıtasıyla anla­şılması gerektiğine işaret eder. Akıl, duyu organlarının hissettiği şeyleri bir bi­rinden ayırır, kalb ise batini duyuların aydınlattığı şeyleri süzgeçten geçirir.

TASAVVUF 05.11.2020, 23:58 06.11.2020, 00:16 Ramazan Peri
Akıl ve Kalbin Görevleri

Akim birtakım duyulan olduğu gibi kalbin de duyulan vardır. Akıl duyulannın üzeri nasıl külle - niyorsa, kalb duyulan da sönüp gidebilir. Birincinin üzerinin küllenmesi bir hastalık sebebiyle, İkincinin sönmesi ise, gaflet sebebiyle olur.

Bunlardan birincisi olan aklın hisleri daha ko­laydır. İkincisi olan kalbin hisleri ise, daha güçlü ve çok incedir. Kalb olur da akıl olmazsa zordur ama aksine akıl bulunur da, kalb bulunmazsa bu, daha zordur. Bunlann ikisinin birden bulunması ise, nur üzerine nurdur.

Bunlardan akıl için manevi alemi ve o alemin sahibini düşünmekten daha yararlı birşey olmadığı gibi kalb için de zikirden daha doyurucu birşey yok­tur. Manevi yollardan bir kısmı düşünce ve tefekkü­rü, bir kısmı da zikri telkin eder. Akıl, tedbirin; kalb ise, tenvirin yani aydınlığın kaynağıdır.

Evet, mideye giren herhangi bir yiyecek, par­mak uçlarına, derilere, saçlara vücudun her bir zer­resine ve hücrelerine ulaşmaktadır. Aynı şekilde kalbe giren şeylerde ruhun her noktasını dolaşmak­tadır. Yiyeceklerin mideye ağız yoluyla taşındığı da açıktır. Bunun midesi ile kalbdir. Kalb ve vicdan ölçüleri ise, gerçekleri ortaya çıkaran en doğru şa­hitlerdir.

Eğer insan kitabını okuyacak olursan, hepsinin de burun, alın, kulak, ağız, göz, dil ve dudak harfleri ile yazılmış sayfalardan ibaret olduğunu görürsün. İşte insan cinsinde görülen bu birlik, onun fabri­kasının ve kaynağının bir olduğunu gösterir. Yine bu birlik, bu kitapları süsleyenin, bu levhaları işle­yenin, bu satırları yazanın, bu harita ve cetvelleri çizenin de bir tek kudret elinin parmaklan arasın­daki kalem olduğunu ifade eder. Sanatkârın birliği ve yaratıcının tekliği, sim ile fabrikaların birliğine rağmen, şekillerinin ayn ve birbirinden farklı olu­şu, onlara şekil verenin mutlak ve serbest iradesine işaret eder.

Evet, iyice düşündüğümüz zaman, gerek insan ve gerekse hayvan fertleri arasında büyük bir farklı­lık görürüz. Meselâ, insanlara baktığımızda, hiç bir insanın diğer bir insana tam anlamıyla benzediği­ni göremeyiz. İnsanoğlunun yaratılıştan kıyamete kadar bu sıfat ve şekilleriyle birbirinden tamamen farklı olduğunu tasavvur ediniz. Buna bilgilerinin, inançlarının, mutluluklarının, mutsuzluklarının farklı oluşunu da ekleyiniz.

Görülüyor ki, herkesin rengi, sureti ve şekli farklı olduğu gibi vücudu ile bilgisi de farklıdır. İşte burada mutlak yaratıcının birliği tecelli etmektedir. Çünkü bütün varlıklarda birlik geçerlidir. Mesela bizim her birimiz kendi başına cisim, ses, renk, bilgi ve ahlak bakımından birdir. Öyle ise bir olan niza­mın bir tek tanzim edicisi, yine bir olan tertibin bir tek tertipçisi olması gerekir.

Satır ve çizgileriyle bir yazı, ancak bir elden çıkabilir. Gözümüzü kaldırıp, baktığımızda, gördü­ğümüz herşeyde bir birlik vardır. Bütün cisimlerde, hatta gözlerin hücrelerinde bile bu birlik görülmek­tedir. Göklerde ve yerde ki güçlerde bir birlik vardır. Hepsi de birbirleriyle yardımlaşırlar, birbirlerine cevap verirler. Hayat meyvelerinin doğuşunda bir­birleriyle kucaklaşırlar. Kainattaki sırlar, birbirleri­ne benzer. Birbirlerinin düzenini tamamlamak için elde verirler. Hep bir noktaya bakarlar ve her bir mihver etrafında dikkatle hareket ederler.

İşte bütün bunlar, tıpkı bir hükümdarın beyaz bir sayfaya basılan mührü ve tuğrası gibi, yaratıcı­nın zatında ve sıfatında tek oluşunun en güzel şa­hitleridir.

Senin gözlerinde bu kainat kitabının sayfala­rındaki Esma-i hüsna’mn (Allah’ın güzel isimleri­nin) dürbünü gibidir. Sanki onlar, bu büyük kainat kitabının satırları, kelimeleri, cümleleri, harfleri, noktalan, haşiyeleri ve kayıtlan arasında Esma-i hüsna’mn tecellilerini araştıran iki araştırıcı gibidir.

Kulaklann, kainat cennetinin musiki meclisle­rinden hikmetli ve lahuti nağmelerle yükselen teş­bih seslerinin dinlendiği bir telefondur. Sanki onlar, hak sofrasının iki kabı durumundaki akla ve kalbe giden iki yoldur.

Aklın, ilahi görüntünün birbirlerine karşı olan tecellilerini, kaynak ve maksatlarının birliğini kav­ramaya yarayan çok duyarlı bir cihazdır. Tedbirlerin bozulması anında bir danışma yeri, vehimleri ve fi­kirleri ölçen bir terazi, değerli ve değersiz şeyleri ayıran bir iksir, sağlam olanla olmayanları keşfeden bir alettir. Organların kapısındaki bir bekçi yaratma kavramının baharına açılan bir fikir ağıdır. Yaratıcı ile mahlukat arasında irtibat sağlayan bir telefondur. Dünya ile ah i ret arasında bir köprü, emir ve teklifin ölçüsü, olgunluk ve güzellik cevherinin ayar taşıdır.

Kalbin ise, çok ince tertiplerin sandığı olup, Esma-i Hüsna’mn ilahi görüntülerinin akislerini ortaya koyar. Kainat kitabının satırlarını okumak suretiyle bu harfler arasından yücelik, adalet ve ya­ratıcılık manalarını çıkarır. Şefkat ve terbiye- nin gölgesi altında Allah’ın “Cebbar” ve “Kahhar” sıfatlarının öz anlamını hisseder. Herşeyin zevkini alır ve onu mha tattırır.

Herkes, O tek olan ve hiçbir kimseye muhtaç olmayan, arşın ve ferşin tek sahibi bulunan Allah’ın birliğini kalbinde hisseder. Yani herşey istese de is­temese de O’ndan gelmiş. Onunla vardır, yine O’na dönecektir. Öyle ise nedir bu gaflet, bu unutkanlık, bu körlük?..

Sana ne deliliğin fenleri ne de fenlerin deliliği fayda sağlayabilir. O halde Allah’ın, yüce kudreti karşısında huşu ile eğil, O’nun hükümranlığına itaat et. O’nun ikram eşiğindeki toprağa bulanarak, niyaz edip yalvar. Böyle yaparsan, O’nun ezeli yardımı sana ulaşır. O’nun bağışının lezzetini duyarsın. O, senin susuzluğunu, ebedi bir hayat suyu ile giderir.

Evet, güneşten zerreye, taneden tohuma, ağaç­tan kıla, insandan kainata kadar herşey, külli ve cüz’i gayeleri, tüm madde ve unsurların ifadesindeki ha­kikat lisanı ve: “Ben de bu konudaki şahitlerde­nim” (1) ifadesinin sim ile şöyle haykırıyorlar: “Ey Allahım, Ey Rahman, Rahim, Kerim-Hakim olan Rabbim, Ey yer ve gökleri ve ikisi arasındakileri yaratan, herbirini diğerlerine ulaştıran herbirine mührünü basıp tüm satırlarını tasnif eden Rabbim, seni teşbih ederim. Ey Ulûhiyet mührü ile herşeyi mühürle yen, herşeyin üzerine ilahlık imzasını atan, kainat sergisinin nakışlarını hikmet kalemiyle çizen, herşeyi hikmetiyle yerliyerine koyan yüce Allahım, seni teşbih ve tenzih ederim ”

Bilinmeli ki, bir şahsı hürmet ve saygı ile tekrar tekrar tasavvur etmek, onun sevgisini gönüllerine iyice yerleştirir. Böylece ona uyma fikrini celbedip geliştirir. Bundan dolayı “Mürşid-i kamil olmayan­lara bağlanmak, insanı helake sürükler” denilmiş­tir. Öyle ise insan gafletten uyanmalı, şaşkınlıktan uzak durmalıdır.

Şeyh Muhammed Nurullah El-Cezeri/Gerçekler ve Çekirdekler

Tercüme: Abdullah Yücel

---------------------------

(1) Enbiya : 56

Yorumlar (0)
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Namaz Vakti 13 Şubat 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 24 51
2. Karagümrük 23 42
3. Gençlerbirliği 24 40
4. Erzurumspor 24 40
5. Ahlatçı Çorum FK 24 38
6. Keçiörengücü 24 37
7. Bandırmaspor 24 37
8. İstanbulspor 23 36
9. Pendikspor 24 36
10. Esenler Erokspor 24 34
11. Amed Sportif 24 34
12. Boluspor 24 33
13. Ümraniye 23 32
14. Ankaragücü 23 30
15. Sakaryaspor 23 30
16. Manisa FK 24 30
17. Igdir FK 24 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 24 19
20. Yeni Malatyaspor 24 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 24 57
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. Everton 24 27
16. West Ham United 24 27
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15
Günün Karikatürü Tümü