Hz. Peygamber’de Âdâb-ı Muaşeret

Adâb “edube” filinden türetilmiş olup “edeb” isminin çoğuludur. Edeb, “zerâfet, usluluk ve insanlara söz ve davranış olarak lütf-i muamele ve hüsn-i münâvele eylemekten ibarettir.”

İSLAM VE KÜLTÜR 21.09.2020, 17:30 21.09.2020, 17:54 Ramazan Peri
Hz. Peygamber’de Âdâb-ı Muaşeret

Konunun anlaşılması bakımından öncelikle âdâb ve muaşeret kelimelerini ele alıp, âdâb-ı muaşeret terkibiyle neyin kastedildiğini belirtmeye çalışalım.

Adâb “edube” filinden türetilmiş olup “edeb” isminin çoğuludur. Edeb, “zerâfet, usluluk ve insanlara söz ve davranış olarak lütf-i muamele ve hüsn-i münâvele eylemekten ibarettir.”[1]

Muaşeret ise insanlarla karışmak, beraber olmak ve hoşça geçinmek anlamındadır.[2] Dolayısıyla âdâb-ı muaşeret tabiriyle “benimsenmesi ve uyulması gereken nezaket ve görgü kaideleri” kast olunur.[3] Söz konusu kaideler öncelikle ferdin kendi benliğine işlenir ondan da topluma yansır. Bu sayede muntazam ve müreffeh bir hayatın ortaya çıkması sağlanır. İslâm’ın ve onun yüce Peygamberi’nin de insanlığa göstermek istediği en önemli esas edebtir. Edebi sayesinde kişi Allah’a karşı vazifelerinin sınırını, insanlara karşı görevlerinin hududunu belirler. Zira farzları tam olarak yapmış olmak için vaciplere, vacipleri noksansız bir şekilde yapabilmek için sünnetlere; sünnetleri tam olarak takip edebilmek için müntahaplara, müntahaplarda ideale ulaşabilmek için âdâba riayet etmek şarttır. Yani Âdâb olmadan farzların kemâlinden bahsedilemez. İslâm Peygamberi’nin ümmetine ibâdâtü taattan, yeme içmeye ve yatmaya varıncaya kadar her türlü davranışa belli edebler getirmesinin hedefi de bu olsa gerektir. Yani şekle bağlı gibi görülen adâb ve görgü kurallarının gayesi Müslümanın hayatına şuurlu bir nizam vermektir. Ümmeti için üsve-i hasene olan Hz. Peygamber, bir hadis-i şeriflerinde “Şu bir gerçek ki ben sizin için babanız mesabesindeyim, sizi eğitir öğretirim…[4] Buyurmak suretiyle söz konusu kuralları en detaylı bir şekilde tatbikle yükümlü olduğunu dile getirmiştir.

Bir başka habere göre de Selmân-ı Fârisî’ye bir müşrik biraz da alaylı bir edâ ile şöyle demişti:

- Görüyorum ki dostunuz Muhammed, size her şeyi, ama her şeyi, hatta helâya nasıl oturacağınızı bile öğretiyor?

Selmân, gayet ciddî bir edâ ile:

- Evet, gerçekten de öyle, diye onu tasdik ettikten sonra Hz. Peygamber’in tuvalet âdâbıyla ilgili tavsiyelerini sıralamıştır.[5]

Ayrıca Nebî sallallahu aleyhi ve sellem bazı âdâb kaidelerinin özüne dikkat çekerken şöyle buyurmaktadır: “Hüsn-ü hâl, düşünerek hareket etme ve ölçülü davranmak, Peygamberliğin yirmi dörtte biridir.[6] Mevlâna hazretleri de “Ey âşıklar, nefsinizi edeple süsleyin. Zira aşk yollarının hepsi de edepten ibarettir”[7] diyerek, ibadet ve taatların derûnî boyutu olan ilâhî aşka varan yolların edepten ibaret olduğunu; ilâhî aşkı tadabilmek için nefsi edeple tezyin etmek gerektiğine vurgu yapmaktadır. Edebin önemini belirten şu kıtalar ise oldukça dikkat çekicidir:

Edeb bir tac imiş nur-i Hüdâdan

Giy o tâcı emin ol her belâdan.

Netice itibariyle hayatta muvaffak olabilmek ve manevi dereceleri yükseltebilmek için âdâba riayet etmek lazımdır. Bunun için de Hz. Peygamber’in getirdiği adâb-ı muşerete tabi olmak gerekir.

 

[1]     Âsım Efendi, Kâmûs, I, 134.

[2]     İbn Manzûr, Lisân, IV, 574; Âsım Efendi, Kâmûs, II, 541.

[3]     Bk. Duman, Âdâb-ı Muâşeret, s. 23.

[4]     Ebû Dâvûd, Tahâre, 4.

[5]     Bk. Müslim, Tahâre 57-58.

[6]     Tirmizî, Birr, 66.

[7]     Mevlânâ, Mesnevî, I, 113 (Terc. Şerh, Tâhiru’l-mevlevi, ist. 1964).BAK??

Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 28 Mart 2024
İmsak 05:20
Güneş 06:47
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:31
Yatsı 20:52
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13
Günün Karikatürü Tümü