20.10.2020, 12:19

Doğru Karar Vermenin Zorluğu -1

İbrahim Cücük

1. AKIL VE AKILLILIK

        a. Aklın Mahiyeti ve Faaliyet Alanı
        Akıl sözlükte, engellemek, alıkoymak, bağlamak ve temyîz/ayırt etmek gibi anlamlara gelir.
         İsim olarak akıl; idrak, muhakeme yeteneği, kavrayış, zekâ ve temyîz etmek demektir.
        Akıl, bilgi edinmeye yarayan bir kuvvet olduğu için bir anlamda düşünme, kavrama, anlama ve bilgiye ulaşma yeteneğidir.

Sözlük anlamından bakılınca akıl; ilimle insanı koruyan, sağlam kale içerisine alan ve yanlış yollara sürüklemeyen bir ruhî kuvvettir. İnsan bununla, beş duyuyla hissedemediği şeyleri anlar, eşyayı kavrar ve sağlam beş duyu ile elde ettiklerini değerlendirir.

Akıl; insanın düşünme, bilme, davranışını belirleme, denetleme ve yargılaması, iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan, faydalıyı zararlıdan ayırt etmesi ile ilgili kabiliyetidir.

İnsan, kendisinde bulunan akıl kuvveti sebebiyle dine muhatap olmuş, iman-küfür, tevhid-şirk, helal-haram, emir-nehiy, iyi-kötü, faydalı-zararlı, hayır-şer arasını ayırt etmekle sorumlu tutulmuştur.

“Akıl, insanı diğer hayvanlardan ayırt eden rûhânî bir nurdur ki, insan ruhu onunla zarûrî ve nazarî ilimleri idrâk eder ve kabullenir.”
(Rifat Ahmet, Tasvîr-i Ahlâk Ahlâk Sözlüğü s. 29.)

Akıl, ilmin kaynağı değildir. Eğer insan aklı, ilmin kaynağı olsaydı doğar doğmaz çok şeyleri bilmesi gerekirdi. İşte bu sebepledir ki insan, her hükmü doğru olan ve her şeyi en güzel ve en detaylı olarak bilen Allah’a ve O’nun bildirmesine ve bildirdiğine muhtaçtır.

         Aklın Faaliyet Alanı:
        Gerçek akıl, kendisini tanıyan akıldır.
        Akıl kendi âcizliğini bilmiyorsa çok gerilerde demektir.

Haddini bilmeyen akıl çok yanlış önermelerde ve kıyaslamalarda bulunur. Bu konuda Hz. Ebu Bekir (r.a.) şöyle demiştir: “İdrakin âcizliğini idrak etmek idraktir.”

“Aklın en üstün ve en nihâî faaliyeti, kendi metoduyla kendi kendisini tahrip etmekmiş.”
Berkson

Aklın faaliyet alanı kıyastır, tercihtir, faydayı zararı, hakkı batılı, doğruyu eğriyi, iyiyi kötüyü... ayırt etmektir. Bunları yapabilmek ve doğru neticeye ulaşabilmek için aklın, doğru bilgiye ve doğru prensiplerle çalışmaya ihtiyacı vardır. İşte bundan dolayı müctehidin ictihadı sahihtir. Çünkü müctehid doğru, isâbetli bilgi ve prensiplerle çalışır.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:25
	Güneş	06:02
	Öğle	13:07
	İkindi	16:55
	Akşam	20:02
	Yatsı	21:32

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	33	90
2. Fenerbahçe	33	86
3. Trabzonspor	33	55
4. Beşiktaş	33	51
5. Başakşehir	33	49
6. Rizespor	33	48
7. Kasımpasa	33	46
8. Antalyaspor	33	45
9. Alanyaspor	33	45
10. Sivasspor	33	45
11. A.Demirspor	33	41
12. Samsunspor	33	39
13. Ankaragücü	33	37
14. Kayserispor	33	37
15. Konyaspor	33	36
16. Gaziantep FK	33	34
17. Hatayspor	33	33
18. Karagümrük	33	33
19. Pendikspor	33	30
20. İstanbulspor	33	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	31	69
2. Göztepe	31	63
3. Ahlatçı Çorum FK	31	55
4. Sakaryaspor	31	54
5. Bodrumspor	31	52
6. Kocaelispor	31	52
7. Bandırmaspor	31	47
8. Boluspor	31	47
9. Gençlerbirliği	31	47
10. Erzurumspor	31	42
11. Ümraniye	31	37
12. Manisa FK	31	36
13. Keçiörengücü	31	36
14. Şanlıurfaspor	31	34
15. Tuzlaspor	31	33
16. Adanaspor	31	32
17. Altay	31	15
18. Giresunspor	31	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	34	77
2. M.City	33	76
3. Liverpool	34	74
4. Aston Villa	34	66
5. Tottenham	32	60
6. M. United	33	53
7. Newcastle	33	50
8. West Ham United	34	48
9. Chelsea	32	47
10. Bournemouth	34	45
11. Brighton	33	44
12. Wolves	34	43
13. Fulham	34	42
14. Crystal Palace	34	39
15. Brentford	34	35
16. Everton	34	33
17. Nottingham Forest	34	26
18. Luton Town	34	25
19. Burnley	34	23
20. Sheffield United	34	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	32	81
2. Barcelona	32	70
3. Girona	32	68
4. Atletico Madrid	32	61
5. Athletic Bilbao	32	58
6. Real Sociedad	32	51
7. Real Betis	32	48
8. Valencia	32	47
9. Villarreal	32	42
10. Getafe	32	40
11. Osasuna	32	39
12. Sevilla	32	37
13. Las Palmas	32	38
14. Deportivo Alaves	32	35
15. Rayo Vallecano	32	34
16. Mallorca	32	31
17. Celta Vigo	32	31
18. Cadiz	32	25
19. Granada	32	18
20. Almeria	32	14