01.02.2017, 16:17

Kredi Değerlendirme Kuruluşları

Suat Gün

1837-1841 yılları arasında ABD, ekonomisindeki çöküş ve şirketlerin taahhütlerini yerine getirememesi üzerine Amerikan Yahudisi Lewis Tappan tarafından kredi değerlendirme ve derecelendirme işi başlatılmıştır. Tappan; doğu-batı eyaletlerinde, çoğunluğu avukat olan bir topluluk oluşturarak, şirketler hakkında topladığı malumatı dosyalamaya başlamış kredi derecelendirmenin temelini atmıştır.

Avukat olan John Bradstreet, müvekkillerinden topladığı piyasa bilgilerini NewYork banker ve mal toplantıcılarına satmaya başlamıştır. 1849 yılında Bredstreet Company adından bir şirket kurarak derecelendirme kuruluşu görevini yapan ikinci şirket olarak ortaya çıkmıştır.

Daha sonra bu iki şirket birleşerek “Dun and Bradstreet” ismini almıştır. 1962 yılına gelindiğinde ise “Dun and Bradstreet” isimli şirket, ismini Moody’s İnvesters Service olarak değiştirmiştir ve günümüzde de aynı isimle devam etmektedir.

Moody’s derecelendirme şirketinden sonra,1916 yılında Poor’s Publishing Company ve 1922 yılında Standard Statistic Company derecelendirme faaliyetine başlamıştır. 1941’de bu iki derecelendirme kuruluşu birleşerek günümüzde de faaliyetlerine devam eden Standard&Poor’s(S&P) ismini almıştır.

Bir başka derecelendirme kuruluşu olan Fitch, 1913 yılında kurulmuştur. 1924 yılından günümüze kadar gelen üç harfli (A-B-C) değerlendirme kriterini piyasaya kazandırmıştır. 1931 yılında Wall Street’in çöküşünden sonra ilk kez derecelendirmeyi düzenleyici amaçla harf sistemini kullanılmıştır.

Bu üç büyük kredi derecelendirme kuruluşu geçmişte olduğu gibi günümüzde de aktif rol oynayarak piyasadaki banker ve bankalara bilgi akışı sağlamaktadır.

Moody's'in gerçek patronlarının paradan para kazanan Wall Street baronları olduğu ortaklık yapısından anlaşılmaktadır. Moody's ve S&P'nin 8 büyük ortağı aynı şahıs ve şirketlerdir.

Berkshire Hathaway Inc. %12.8
ValueAct Capital %7.5
Neuberger %2.7
Blackrock Financial M . %1.6
Capital World Investors Moody's % 12.6 S&P % 10.3
Vanguard Group Inc. Moody's % 5 S&P % 4.6
State Street Global Moody's %5 S&P % 4.3
BlackRock Institutional Moody's % 3.7 S&P % 4
T. Rowe Price Associates Moody's %5 S&P % 3.2
Alliance Bernstein Moody's % 3.9 S&P % 1.7
Independent Franchise Partners Moody's % 2.5 S&P % 1.9
INTECH Investment Moody's % 1.9 S&P % 1.3
Oppen heimer- Funds % 4

JANA Partners % 3.5
Dodge & C o x % 3.2
Fiduciary Man. % 2.4
Morgan Stanley % 2.2
Ontario Teachers P. % 2.3

Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Sunduğu Hizmetler şunlardır:

Ülkelerin yönetimleri ve ulusal merkez bankalarının kredibilitesini değerlendirir.
Borçluların kredibilitesini ve borçların sürdürebilirliğini değerlendirir.
Bankaların ve finansal kurumların mali yapılarını ve borç kapasitelerini değerlendirir.
Dış ticaret yapılarını ve cari açığı inceler, sürdürebilirliğini değerlendirir.
Reel sektörde ve finans sektöründe yatırım yapılabilirlik değerlendirmeleri yapar.
Makroekonomik büyüklüklerdeki gelişmeleri inceleyerek türlü risklerin analizini yapar.
Değerlendirmeleri kısa, orta ve uzun vadelerle periyodik olarak yapar.
Verilen notlar, ulusal ve uluslararası kamuoyuna duyulur.

“Farklı yöntemler kullanarak notlandırma yapan ve oligopol yapıyı oluşturan üç büyüklerin sektördeki etkisini anlamak için yaptıkları kredi derecelendirme ve elde ettikleri ciro seviyesine bakmak gerekir. Fitch’ in 50 den fazla büroda 2000’nin üzerinde çalışanı, Moody’s in 28 ülkede 6400’ün üzerinde çalışanı ve Standar&Poor’s un(S&P) 26 ülkede 5000 den fazla elemanı bulunmaktadır.”

Kredi değerlendirme kuruluşlarının “objektiflik, tarafsızlık, şeffaflık ilkesi” ile hareket etmeleri gerekirken çoğu kere finansörlerle ve siyasi karar alıcılarla ortaklık ilişkisi içinde oldukları görülmektedir.

Türkiye gibi ülkelere; uluslararası kabul gören kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yatırım yapılabilir seviyede olmayan notların verilişi fonların ülkeye girişi engellemektedir. Not alan ülkeler yatırım yapılabilir notu aldıklarında söz konusu fonlar çözülecek ve ülkeye düşük maliyetli önemli bir kaynak sağlanmış olacaktır. Bu nedenle kredi derecelendirmenin notu hem borçlanma maliyetlerini hem de yabancı fonların ülkeye girişini etkilemektedir.

Kredi notunun verilmesinde ölçüt olarak ele alınan kıstasların en mühimleri şunlardır: GSYH Büyüme Oranı, Kamu Borcu/ GSYH, Enflasyon Oranı, Cari Açık/GSYH

2008 küresel krizinde kredi notları çok yüksek olan kurumların bir gecede notunun düşürülmesi, kredi derecelendirme kurumlarına olan güveni sarsmıştır.

Puanlamaları son derece tartışmalı ve sabıkası hayli kabarık olan üç büyük kredi değerlendirme kuruluşunun son zamanlarda yaptığı icraatlar da iyileşme görünmemektedir. Yakın zamanda Avrupa’nın en büyük ve istikrarlı ekonomisi Almanya’nın kredi notu düşüren kredi kuruluşuna büyük tepki göstermesi, bu kuruluşlarla ilgili rahatsızlığı artırmıştır. Almanya’nın tepkisi kredi derecelendirme sektöründe yeni bir düzenleme ihtiyacını da gündeme getirmiştir. Kredi derecelendirme kuruluşlarının özellikle üç büyüklerin yaptıkları analizler, verdikleri notlar ve durum değerlendirme açıklamaları hala para ve sermaye piyasalarını ciddi şekilde etkilemekte, küresel döviz paritelerini ve borsa puanlarını sarsmaktadır. Puanlama araçlarıyla ile finans piyasalarını yönlendirmeleri bu kuruluşlara uluslararası ilişkileri dolaylı biçimde etkileme imkânı vermektedir. Kredi notu ve genel görünüm seyri değiştirilen ülkenin uluslararası finans piyasalarındaki itibarı bu değişiklikten etkilenmektedir. Derecelendirme kuruluşlarının politik hesaplarla verdiği notlar, yabancı yatırım çekerek kalkınmayı hedefleyen devletlere zarar verebilmektedir. Bu nedenle son zamanlarda bazı ülkelerin kendi kurdukları derecelendirme kuruluşlarıyla ya da üç büyük kuruluş dışındaki kuruluşlarla çalışmaya tercih ettikleri görülmektedir. Böylece sektörün oligopol yapısı kırılabilecek Moddy’s, Standard & Poor’s ve Fitch’e uzun vadede rakip kuruluşlar çıkabilecektir. Ancak bu durum, üç büyük derecelendirme kuruluşunun piyasalar üzerindeki etkisinin yakın zamanda zayıflayacağı anlamına gelmemelidir.

“Büyük Üçlü”ye ABD’de, de itirazların yapıldığı görülmektedir. Kongreye sunulan bir raporda, “Kredi derecelendirme kuruluşları, piyasa paylarını artırmak için birbirleriyle firmalara en iyi kredi derecesini sunabilmek için yarışırken, standartları düşürdüğü” belirtilmiştir.

Eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean Claude Trichet ve Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble derecelendirme sektöründeki oligopolün kırılması gerektiğinin altını çizen Avrupalı politikacılar arasında yer alıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da kredi derecelendirme kuruluşlarının ideolojik yaklaşımlarını eleştiren devlet adamlarının başında geliyor. Eski Çin Devlet Başkanı Hu Jintao da ülkelere ilişkin derecelendirme sisteminin iyi çalışmadığını belirterek, “daha objektif, adaletli ve makul standartlar” oluşturulması çağrısında bulunmuştu.

Hamburg Uluslararası Ekonomi Enstitüsü Direktörü Thomas Straubhaar ise “Amacı kârını maksimuma çıkarmak olan kredi derecelendirme şirketlerini, uluslararası hâkimler gibi davranarak, ülkeler hakkında üçüncü tarafları bağlayıcı kararlar almasına izin verilmemelidir.” demiştir.

Bu kuruluşların ABD’nin dış siyasetine bağlı olarak karar almaları ve finansal raporlar üzerinden hedef ülkelerin piyasalarını çökertmeye çalışmaları Türkiye’de ciddi rahatsızlık meydana getirmiştir.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Tümü

	İmsak	04:21
	Güneş	05:59
	Öğle	13:07
	İkindi	16:56
	Akşam	20:04
	Yatsı	21:35

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	34	93
2. Fenerbahçe	34	89
3. Trabzonspor	33	55
4. Başakşehir	34	52
5. Beşiktaş	34	51
6. Kasımpasa	34	49
7. Sivasspor	34	48
8. Rizespor	33	48
9. Antalyaspor	33	45
10. Alanyaspor	33	45
11. A.Demirspor	34	41
12. Samsunspor	34	39
13. Ankaragücü	33	37
14. Kayserispor	33	37
15. Konyaspor	34	36
16. Gaziantep FK	33	34
17. Hatayspor	34	33
18. Karagümrük	33	33
19. Pendikspor	33	30
20. İstanbulspor	33	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	31	69
2. Göztepe	31	63
3. Ahlatçı Çorum FK	31	55
4. Sakaryaspor	31	54
5. Bodrumspor	31	52
6. Kocaelispor	31	52
7. Bandırmaspor	31	47
8. Boluspor	31	47
9. Gençlerbirliği	31	47
10. Erzurumspor	31	42
11. Ümraniye	31	37
12. Manisa FK	31	36
13. Keçiörengücü	31	36
14. Şanlıurfaspor	31	34
15. Tuzlaspor	31	33
16. Adanaspor	31	32
17. Altay	31	15
18. Giresunspor	31	7

Takımlar	O	P
1. Arsenal	34	77
2. M.City	33	76
3. Liverpool	35	75
4. Aston Villa	35	67
5. Tottenham	32	60
6. M. United	34	54
7. Newcastle	34	53
8. West Ham United	35	49
9. Chelsea	33	48
10. Wolves	35	46
11. Bournemouth	34	45
12. Brighton	33	44
13. Fulham	35	43
14. Crystal Palace	35	40
15. Everton	35	36
16. Brentford	35	35
17. Nottingham Forest	34	26
18. Luton Town	35	25
19. Burnley	35	24
20. Sheffield United	35	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	33	84
2. Girona	33	71
3. Barcelona	32	70
4. Atletico Madrid	33	64
5. Athletic Bilbao	33	58
6. Real Sociedad	33	51
7. Real Betis	32	48
8. Valencia	32	47
9. Getafe	33	43
10. Villarreal	32	42
11. Osasuna	32	39
12. Deportivo Alaves	33	38
13. Sevilla	32	37
14. Las Palmas	33	37
15. Rayo Vallecano	32	34
16. Mallorca	32	31
17. Celta Vigo	33	31
18. Cadiz	32	25
19. Granada	32	18
20. Almeria	33	14