05.02.2017, 16:19

Para Politikası 1

Suat Gün

Suat Gün

Merkez Bankası’nın en önemli görevi para politikasını yönetmektir.

Bir devletin ekonomik politikası üçayak üzerinden yürütülür.

  • 1.Maliye Politikası
  • 2.Para Politikası
  • 3.Sosyal Güvenlik politikası

Sanayileşme, Tarım ve Gıda programları, Enerji, Silahlanma, Bilim ve Teknoloji/ARGE, Ulaştırma-Telekominikasyon, Madencilik, Eğitim gibi ana faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde kaynak bulmak yukarıda ifade edilen üç politikanın koordine edilmesiyle mümkündür.

Bir ülkede yapılan toplam harcamalar üç temel hedefe göre isimlendirilir. Bunlar;

  1. Cari Harcamalar
  2. Yatırım Harcamaları
  3. Transfer Harcamaları

Merkez Bankası Para Politikasının Hedefleri şöyle sıralanabilir;

  1. 1. Tam istihdamın sağlanması
  2. 2. İktisadi büyüme hızının artırılması
  3. 3. Fiyat istikrarının sağlanması (Enflasyona karşı mücadele)
  4. 4. Döviz kuru, faiz ve mali sistemin istikrarının sağlanması
  5. 5. Kaynak dağılımında etkinlik ve
  6. 6. Gelir dağılımı adaleti,

Para politikası, genellikle, "genişletici" ya da "daraltıcı" para politikası kavramlarıyla ifade edilir.

Para Politikası Türleri

  1. Enflasyon Hedeflemesi
  2. Fiyat Seviyesi Hedeflemesi
  3. Sabit Kur
  4. Yönetilen kur/Dalgalı kur

Yönetimi olarak 4 şekilde gerçekleştirilir.

1990’lı yıllara kadar dünyadaki merkez bankaları ekonomiye, parasal büyüklükleri kullanarak yön vermeye çalışırdı. Ancak parasal büyüklüklere dayanan para politikasına karşı alternatif tezler geliştirildi. Merkez bankalarının ekonomiyi kısa vadeli faizlerle oynayarak yönlendirebileceği görüşünü ilk kez 1993 yılında Amerikalı Profesör John Taylor attı. Sonraki yıllarda pek çok merkez bankası bu görüşü benimsedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da sonunda bu kervana katıldı.

Merkez Bankası, 2010’un ortalarından itibaren yeni bir para politikası uygulamaya başladı. Yeni çerçevede, fiyat istikrarını sağlamak amacının yanına, bir de finansal istikrarı sağlamak amacı getirildi. Bu ikinci amaca ulaşmak için iki ara hedef konuldu: Kredi genişlemesini yavaşlatmak ve kısa vadeli sermaye girişlerini sınırlamak. Bu politikaların iktisadi gelişme ve para politikasının 6 hedefinden beşini kapsamadığı açıktır.

Merkez Bankalarının öteki görevlerini terk ederek finansman güvenliği ve fiyat istikrarına yönelmesi topluma karşı diğer sorumluluklarını ihmal etmesi neticesini doğuracaktır. Nitekim para politikası araçlarına baktığımız zaman bunu açıkça görüyoruz.

Para Politikası Haberin Kapısı

Merkez Bankası; açık piyasa işlemleri, reeskont politikası, mevduat munzam karşılıkları; Disponobilite oranı ve faiz seviyesinin tespiti gibi araçları kullanarak parasal tabanın büyüklüğünü ve parasal çarpanı etkiler. Bütün bunlarda tam istihdam, üretim, yatırım ve iktisadi büyüme üzerinde büyük etki meydana getirir.

  1. Açık Piyasa İşlemleri

Para arzını istediği seviyede tutabilmek için, Merkez Bankasının kullandığı en önemli vasıta açık piyasa işlemleridir. Bu amaçla Merkez Bankası devlet tahvillerinin alım ve satımını yapar. Merkez Bankası bankalardan tahvil satın alırsa, banka rezervleri yükselir ve onlar da kredileri artıracaklarından, para arzı yükselir. Bu araçla Merkez Bankası, ticari bankaların kaynaklarını denetim altında tutar. Yapacağı yatırımlar için kaynak temin eder.

  1. Döviz İşlemleri

Merkez Bankası ulusal para ile yabancı paralar arasındaki oranı yani pariteyi belirler. Bu amaçla Merkez Bankası esnek kur sisteminde zaman zaman serbest piyasaya müdahale ederek döviz alır ve döviz satar. Merkez Bankası döviz sattığında döviz kuru düşerken, piyasadaki para miktarı azalır. Döviz satın aldığında ise, para arzı artarken döviz kuru yükselir.

c. Reeskont Oranlarının Tespiti

Gerçek ve tüzel kişiler alacak senetlerini ticari bankalara iskonto ettirerek, kredi alırlar. Bankalar da bu alacaklarını Merkez Bankası nezdinde yeniden iskonto ettirerek verdikleri kredilere kaynak bulurlar. Bu işlem, para arzının yükselmesine neden olur. Böyle bir uygulamanın ilk etkisi para miktarı üzerindedir. Reoskont oranlarının yükselmesi yatırım maliyetlerini yükseltir.

Merkez Bankası ticari bankalara bu yolla açtığı kredilerin faizini kendisi belirlediğinden, piyasa faiz oranını da büyük ölçüde tespit edilmiş olur. Özellikle reeskont oranları, kısa vadeli faiz oranlarını belirlemede başarılıdır. Ticari bankalar Merkez Bankasına ödedikleri faiz oranına, çeşitli komisyon, risk ve kâr payını ilave ederek bulduğu meblağı müşterisine yansıtır. Reeskont politikasıyla Merkez Bankası hem para arzı hem de faiz oranını etkiler.

d. Kredi Tavanı

Ekonomik kredi miktarı sınırlandırılmak istendiğinde, bankaların belli seviyenin üstünde kredi açmalarını yasaklayabilir. Böyle bir uygulama, kaydi para arzını sınırlamada etkin bir yöntemdir.

e. Rezerv Oranının Tespiti

Mevduat sahiplerine güvence sağlamak ve mali kesimde panikleri önlemek amacıyla, Merkez Bankası ticari bankalara mevduatlarının belli oranında bir rezerv tutmalarını zorunlu kılar. Bu oranlar banka kesiminde likidite durumlarının yükselmesini veya düşmesini belirler. Rezerv oranları düşerse likidite azalır, aksi durumda likidite artar. Bu rezerv oranları kaydî para miktarını belirleyen faktörlerden biridir. Rezerv oranı düştükçe kaydî para üretimi artacaktır.

Diğer Para ve Kredi Kontrol araçları da piyasadaki toplam para miktarını, paranın dolanım hızını, döviz giriş ve çıkışlarını kontrol ederek “iktisadi büyüme”, “ödemeler dengesi denkliğine” hizmet eden araçlardır.

Para politikasının bu derece etkisi ve gücü varken faizleri düşürmeyeceğim, kaynak ve gelir dağılımı ile uğraşmayacağım, iktisadi kalkınmadan, istihdamdan bana ne(!) denme hakkı var mıdır? Ben fiyat istikrarı ve finansal güvenliğe bakarım, gerisi beni ilgilendirmez demek; beni Türkiye’nin ve Türk halkının geleceği ilgilendirmez manasına gelmektedir.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
İbrahim Cücük
İbrahim Cücük
ALLAH’A, KENDİMİZE VE HALKA KARŞI TAVRIMIZ/1
26 Ağustos 2013
İbrahim Cücük
İbrahim Cücük
Dost kim düşman kim?
16 Temmuz 2020
Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 09 Mayıs 2024
İmsak 04:04
Güneş 05:46
Öğle 13:06
İkindi 16:59
Akşam 20:15
Yatsı 21:50
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 35 96
2. Fenerbahçe 35 90
3. Trabzonspor 35 58
4. Başakşehir 35 55
5. Beşiktaş 35 54
6. Alanyaspor 35 49
7. Kasımpasa 35 49
8. Rizespor 35 49
9. Sivasspor 35 48
10. Antalyaspor 35 45
11. A.Demirspor 35 44
12. Samsunspor 35 42
13. Kayserispor 35 41
14. Ankaragücü 35 39
15. Karagümrük 35 37
16. Konyaspor 35 37
17. Gaziantep FK 35 35
18. Hatayspor 35 34
19. Pendikspor 35 33
20. İstanbulspor 35 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 33 72
2. Göztepe 33 69
3. Sakaryaspor 33 57
4. Bodrumspor 33 56
5. Ahlatçı Çorum FK 33 56
6. Kocaelispor 33 55
7. Bandırmaspor 33 50
8. Boluspor 33 50
9. Gençlerbirliği 33 50
10. Erzurumspor 33 44
11. Manisa FK 33 40
12. Ümraniye 33 40
13. Keçiörengücü 33 39
14. Tuzlaspor 33 37
15. Adanaspor 33 36
16. Şanlıurfaspor 33 35
17. Altay 33 9
18. Giresunspor 33 7
Takımlar O P
1. Arsenal 36 83
2. M.City 35 82
3. Liverpool 36 78
4. Aston Villa 36 67
5. Tottenham 35 60
6. Newcastle 35 56
7. Chelsea 35 54
8. M. United 35 54
9. West Ham United 36 49
10. Bournemouth 36 48
11. Brighton 35 47
12. Wolves 36 46
13. Fulham 36 44
14. Crystal Palace 36 43
15. Everton 36 37
16. Brentford 36 36
17. Nottingham Forest 36 29
18. Luton Town 36 26
19. Burnley 36 24
20. Sheffield United 36 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 34 87
2. Girona 34 74
3. Barcelona 34 73
4. Atletico Madrid 34 67
5. Athletic Bilbao 34 61
6. Real Sociedad 34 54
7. Real Betis 34 52
8. Valencia 34 47
9. Villarreal 34 45
10. Getafe 34 43
11. Deportivo Alaves 34 41
12. Sevilla 34 41
13. Osasuna 34 39
14. Las Palmas 34 37
15. Celta Vigo 34 34
16. Rayo Vallecano 34 34
17. Mallorca 34 32
18. Cadiz 34 26
19. Granada 34 21
20. Almeria 34 17
Günün Karikatürü Tümü
Filistinde_Çizilen_Karikatür