05.02.2017, 16:19

Para Politikası 1

Suat Gün

Suat Gün

Merkez Bankası’nın en önemli görevi para politikasını yönetmektir.

Bir devletin ekonomik politikası üçayak üzerinden yürütülür.

  • 1.Maliye Politikası
  • 2.Para Politikası
  • 3.Sosyal Güvenlik politikası

Sanayileşme, Tarım ve Gıda programları, Enerji, Silahlanma, Bilim ve Teknoloji/ARGE, Ulaştırma-Telekominikasyon, Madencilik, Eğitim gibi ana faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde kaynak bulmak yukarıda ifade edilen üç politikanın koordine edilmesiyle mümkündür.

Bir ülkede yapılan toplam harcamalar üç temel hedefe göre isimlendirilir. Bunlar;

  1. Cari Harcamalar
  2. Yatırım Harcamaları
  3. Transfer Harcamaları

Merkez Bankası Para Politikasının Hedefleri şöyle sıralanabilir;

  1. 1. Tam istihdamın sağlanması
  2. 2. İktisadi büyüme hızının artırılması
  3. 3. Fiyat istikrarının sağlanması (Enflasyona karşı mücadele)
  4. 4. Döviz kuru, faiz ve mali sistemin istikrarının sağlanması
  5. 5. Kaynak dağılımında etkinlik ve
  6. 6. Gelir dağılımı adaleti,

Para politikası, genellikle, "genişletici" ya da "daraltıcı" para politikası kavramlarıyla ifade edilir.

Para Politikası Türleri

  1. Enflasyon Hedeflemesi
  2. Fiyat Seviyesi Hedeflemesi
  3. Sabit Kur
  4. Yönetilen kur/Dalgalı kur

Yönetimi olarak 4 şekilde gerçekleştirilir.

1990’lı yıllara kadar dünyadaki merkez bankaları ekonomiye, parasal büyüklükleri kullanarak yön vermeye çalışırdı. Ancak parasal büyüklüklere dayanan para politikasına karşı alternatif tezler geliştirildi. Merkez bankalarının ekonomiyi kısa vadeli faizlerle oynayarak yönlendirebileceği görüşünü ilk kez 1993 yılında Amerikalı Profesör John Taylor attı. Sonraki yıllarda pek çok merkez bankası bu görüşü benimsedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da sonunda bu kervana katıldı.

Merkez Bankası, 2010’un ortalarından itibaren yeni bir para politikası uygulamaya başladı. Yeni çerçevede, fiyat istikrarını sağlamak amacının yanına, bir de finansal istikrarı sağlamak amacı getirildi. Bu ikinci amaca ulaşmak için iki ara hedef konuldu: Kredi genişlemesini yavaşlatmak ve kısa vadeli sermaye girişlerini sınırlamak. Bu politikaların iktisadi gelişme ve para politikasının 6 hedefinden beşini kapsamadığı açıktır.

Merkez Bankalarının öteki görevlerini terk ederek finansman güvenliği ve fiyat istikrarına yönelmesi topluma karşı diğer sorumluluklarını ihmal etmesi neticesini doğuracaktır. Nitekim para politikası araçlarına baktığımız zaman bunu açıkça görüyoruz.

Para Politikası Haberin Kapısı

Merkez Bankası; açık piyasa işlemleri, reeskont politikası, mevduat munzam karşılıkları; Disponobilite oranı ve faiz seviyesinin tespiti gibi araçları kullanarak parasal tabanın büyüklüğünü ve parasal çarpanı etkiler. Bütün bunlarda tam istihdam, üretim, yatırım ve iktisadi büyüme üzerinde büyük etki meydana getirir.

  1. Açık Piyasa İşlemleri

Para arzını istediği seviyede tutabilmek için, Merkez Bankasının kullandığı en önemli vasıta açık piyasa işlemleridir. Bu amaçla Merkez Bankası devlet tahvillerinin alım ve satımını yapar. Merkez Bankası bankalardan tahvil satın alırsa, banka rezervleri yükselir ve onlar da kredileri artıracaklarından, para arzı yükselir. Bu araçla Merkez Bankası, ticari bankaların kaynaklarını denetim altında tutar. Yapacağı yatırımlar için kaynak temin eder.

  1. Döviz İşlemleri

Merkez Bankası ulusal para ile yabancı paralar arasındaki oranı yani pariteyi belirler. Bu amaçla Merkez Bankası esnek kur sisteminde zaman zaman serbest piyasaya müdahale ederek döviz alır ve döviz satar. Merkez Bankası döviz sattığında döviz kuru düşerken, piyasadaki para miktarı azalır. Döviz satın aldığında ise, para arzı artarken döviz kuru yükselir.

c. Reeskont Oranlarının Tespiti

Gerçek ve tüzel kişiler alacak senetlerini ticari bankalara iskonto ettirerek, kredi alırlar. Bankalar da bu alacaklarını Merkez Bankası nezdinde yeniden iskonto ettirerek verdikleri kredilere kaynak bulurlar. Bu işlem, para arzının yükselmesine neden olur. Böyle bir uygulamanın ilk etkisi para miktarı üzerindedir. Reoskont oranlarının yükselmesi yatırım maliyetlerini yükseltir.

Merkez Bankası ticari bankalara bu yolla açtığı kredilerin faizini kendisi belirlediğinden, piyasa faiz oranını da büyük ölçüde tespit edilmiş olur. Özellikle reeskont oranları, kısa vadeli faiz oranlarını belirlemede başarılıdır. Ticari bankalar Merkez Bankasına ödedikleri faiz oranına, çeşitli komisyon, risk ve kâr payını ilave ederek bulduğu meblağı müşterisine yansıtır. Reeskont politikasıyla Merkez Bankası hem para arzı hem de faiz oranını etkiler.

d. Kredi Tavanı

Ekonomik kredi miktarı sınırlandırılmak istendiğinde, bankaların belli seviyenin üstünde kredi açmalarını yasaklayabilir. Böyle bir uygulama, kaydi para arzını sınırlamada etkin bir yöntemdir.

e. Rezerv Oranının Tespiti

Mevduat sahiplerine güvence sağlamak ve mali kesimde panikleri önlemek amacıyla, Merkez Bankası ticari bankalara mevduatlarının belli oranında bir rezerv tutmalarını zorunlu kılar. Bu oranlar banka kesiminde likidite durumlarının yükselmesini veya düşmesini belirler. Rezerv oranları düşerse likidite azalır, aksi durumda likidite artar. Bu rezerv oranları kaydî para miktarını belirleyen faktörlerden biridir. Rezerv oranı düştükçe kaydî para üretimi artacaktır.

Diğer Para ve Kredi Kontrol araçları da piyasadaki toplam para miktarını, paranın dolanım hızını, döviz giriş ve çıkışlarını kontrol ederek “iktisadi büyüme”, “ödemeler dengesi denkliğine” hizmet eden araçlardır.

Para politikasının bu derece etkisi ve gücü varken faizleri düşürmeyeceğim, kaynak ve gelir dağılımı ile uğraşmayacağım, iktisadi kalkınmadan, istihdamdan bana ne(!) denme hakkı var mıdır? Ben fiyat istikrarı ve finansal güvenliğe bakarım, gerisi beni ilgilendirmez demek; beni Türkiye’nin ve Türk halkının geleceği ilgilendirmez manasına gelmektedir.

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
İbrahim Cücük
İbrahim Cücük
ALLAH’A, KENDİMİZE VE HALKA KARŞI TAVRIMIZ/1
26 Ağustos 2013
İbrahim Cücük
İbrahim Cücük
Dost kim düşman kim?
16 Temmuz 2020
Yorumlar (0)
15
açık
Namaz Vakti 27 Nisan 2024
İmsak 04:23
Güneş 06:00
Öğle 13:07
İkindi 16:56
Akşam 20:03
Yatsı 21:34
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 33 86
3. Trabzonspor 33 55
4. Beşiktaş 33 51
5. Başakşehir 33 49
6. Rizespor 33 48
7. Kasımpasa 33 46
8. Antalyaspor 33 45
9. Alanyaspor 33 45
10. Sivasspor 33 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Samsunspor 33 39
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 33 37
15. Konyaspor 33 36
16. Gaziantep FK 33 34
17. Hatayspor 33 33
18. Karagümrük 33 33
19. Pendikspor 33 30
20. İstanbulspor 33 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 31 69
2. Göztepe 31 63
3. Ahlatçı Çorum FK 31 55
4. Sakaryaspor 31 54
5. Bodrumspor 31 52
6. Kocaelispor 31 52
7. Bandırmaspor 31 47
8. Boluspor 31 47
9. Gençlerbirliği 31 47
10. Erzurumspor 31 42
11. Ümraniye 31 37
12. Manisa FK 31 36
13. Keçiörengücü 31 36
14. Şanlıurfaspor 31 34
15. Tuzlaspor 31 33
16. Adanaspor 31 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 31 7
Takımlar O P
1. Arsenal 34 77
2. M.City 33 76
3. Liverpool 34 74
4. Aston Villa 34 66
5. Tottenham 32 60
6. M. United 33 53
7. Newcastle 33 50
8. West Ham United 34 48
9. Chelsea 32 47
10. Bournemouth 34 45
11. Brighton 33 44
12. Wolves 34 43
13. Fulham 34 42
14. Crystal Palace 34 39
15. Brentford 34 35
16. Everton 34 33
17. Nottingham Forest 34 26
18. Luton Town 34 25
19. Burnley 34 23
20. Sheffield United 34 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Barcelona 32 70
3. Girona 32 68
4. Atletico Madrid 32 61
5. Athletic Bilbao 32 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 32 48
8. Valencia 32 47
9. Villarreal 32 42
10. Getafe 32 40
11. Osasuna 32 39
12. Sevilla 32 37
13. Las Palmas 32 38
14. Deportivo Alaves 32 35
15. Rayo Vallecano 32 34
16. Mallorca 32 31
17. Celta Vigo 32 31
18. Cadiz 32 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 32 14
Günün Karikatürü Tümü
Filistinde_Çizilen_Karikatür