c) Halka karşı tavrımız, güzel ahlakla geçinmek:
2. Kötülük etmeyip iyilik etmek
Ebû Hureyre (r.a.) diyor ki:
Rasûlullah (s.a.s.) oturmakta olan insanların yanında durdu ve onlara:
“Sizin hanginizin hayırlı, hanginizin şerli olduğunu size bildireyim mi?” dedi.
Orada bulunanlar sustular. (Bunun üzerine Rasûlullah sorusunu) üç defa tekrarladı. Bir adam:
“Evet yâ Rasûlallah!” dedi. Rasûlullah şöyle buyurdu:
“Hayırlınız, kendisinden hayır umulan/beklenilen ve kötülüğünden emin olunandır; şerliniz ise kendisinden hayır beklenmeyen ve kötülüğünden emin olunmayandır.”
(Tirmizî, Fiten, 76.)
Allah Teâlâ, muhsinleri yani iyilik yapanları sevdiğini, iyilik yapanlarla beraber olduğunu bildirmiştir.
Muhsin, iyi yapan, iyilik yapan ve Allah’ı görürcesine Allah’a güzel kulluk eden kimseye denir.
Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“(O cennetlikler) öfkelerini yenerler, insanları affederler, Allah muhsinleri (iyilik edenleri) sever.”
(Âl-i Imrân 3/134.)
Allah, bir mü’mini severse sahip çıkar, yardım eder, muzaffer kılar, tevfîkini refîk (hayra muvaffak kılmasını arkadaş) eder.
Bu âyet-i kerîme ile amel etmek isteyenlere örnek bir tablo:
Hz. Hasan (r.a.)’ın kölesi, Hz. Hasan’ın kıymetli elbisesine kazara yemek döker, köle de Hz. Hasan da üzülürler.
Köle, “(cennetlikler) öfkelerini yenerler” der, Hz. Hasan “yendim” der.
Köle, “(cennetlikler) insanları affederler” der, Hz. Hasan ise “git seni âzâd ettim” diyerek köleyi azad eder, hürriyete kavuşturur.
Tekrar köle “(cennetlikler) iyilik ederler” der. Hz. Hasan da “al sana dört yüz dirhem para” diyerek köleye iyilik eder, ikram eder.
İyilik etmemiz gereken bizlere, Hz. Hasan (r.a.) gibi davranmamız ve iyilik etmemiz duyurulur. Herkesin, kendisine yakışanı yapması beklenir.
Bize gereken, büyüklerimizi örnek almak, büyüklerimizin yolunu izlemek, büyüklerimizin edebiyle edeplenmektir. İmam Mâlik (rh.a.) ne güzel demiştir:
“Edebini un yap, ilmini tuz yap!”
İyilik yapılacak kimsenin, en büyük ihtiyacı ne ise o yönde yapılmalıdır. Maddî ihtiyacı öncelikli ise o yönde iyilik yapmak önemlidir. Manevî ihtiyacı varsa hidayetinin devamı ve kemali gibi veya bilgi noksanlığını gidermesi gibi konularda iyilik yapmak gerekir.
Bunun için önce kendisini, muhatabını ve faydalı olma konusunu bilmesi gerekir.