1. İslâmî ölçüyü kavrayıp ölçülü ve dengeli olmak
2. Çevremizdekileri doğru tanımak
3. Çevremizdekilere hayırlı olmak
1. İslâmî ölçüyü kavrayıp ölçülü ve dengeli olmak
Önce kendimize faydalı olmalıyız ki başkasına fayda verebilelim. Kendimize faydalı olmanın ilki, İslâmî ölçüyü kavrayıp ölçülü ve dengeli olmaktır.
İslam’ı bilmek, amel etmek; hayatımızı İslam’a göre düzenlemek; imanımıza zıt olan anlayış ve davranışlardan korunmak için ve netice itibariyle Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak içindir.
Ölçülü olmak, hayatımızın bütün yönlerinde İslam’ın belirttiği helale ve harama göre hareket etmekledir.
Dengeli olmak, ilim-amel, dünya-âhiret, madde-mana, ceset-ruh dengesini kurmakladır. Denge kurmak, ilmi amel etmek için öğrenmek, dünyayı âhireti kazanmak için kazanmak, maddeyi manaya alet etmek için elde etmek, cesede ruha hizmet için önem vermektir. Böyle olan mü'min bulunduğu yerde denge unsuru olur.
2. Çevremizdekileri doğru tanımak
Çevremizdekileri doğru tanımadan çevremize faydalı olmamız mümkün değildir.
Çevremizdekileri tanımak, yanlışlarından korunmak, doğrularından istifade etmek ve çevremize faydalı olmak içindir. Elbette yanlışlarından korunmak için itikâdî, ahlâkî ve amelî İslâmî ölçüleri bir âlim denetiminde kavramak gerekir.
İtikâdî, ahlâkî ve amelî İslâmî ölçüleri kavramadan çevreyi tanımak mümkün olmaz. Bu da ancak Usûliddini ve Usûl-i fıkhı kavramakla mümkün olur.
Usûliddîn, itikâdî konuları anlamanın ölçüsü, Usûl-i fıkıh, amelî konuları anlamanın ölçüsüdür.
Usûliddini ve Usûl-i fıkhı bilmeyen, kavramayan kişi, pusulasız denize açılan kaptan gibi her an kayalıklara çarpma ihtimali vardır. Çünkü İslâmî ölçüyü kavramayan kimse, daima değişir, en son dinlediği kimseyi ölçü zanneder. Her an sapma ihtimali vardır. Sapar, kendisini de hidayette zanneder.
3. Çevremizdekilere hayırlı olmak
Çevremizdekilere faydalı olmak ancak hayırlı olmakla gerçekleşir. Hayırlı olmak, insanın hem maddesine hem manasına faydalı olmakla gerçekleşir. Bu da İslâm’ın misyonunu gerçekleştirmekle hâsıl olur. Bu misyonu İslam âlimleri iki maddede özetlemişler:
a) Allah’a tazim ve itaat
b) Halka hizmet ve merhamet
a) Allah’a tazim ve itaat
Allah’a tazim, imanı; itaat, imana göre amel etmeyi ifade eder.
b) Halka hizmet ve merhamet
Halka/yaratıklara hizmet, yeryüzünü imar etmek ve adaleti hâkim kılmak; merhamet, hidayette olanların devam ve kemallerine çalışmak, hidayette olmayanların da hidayetlerine vesile olmaya gayret etmektir.
Bu iki maddenin gerçekleşmesi, sırf Allah rızasını gözeterek önce maddî problemlerinin hal çaresine bakmak, sonra marufu/temeli iman olan İslam'ı hâkim kılmak, temeli küfür ve şirk olan münkeri mahkum etmek, insanlar arasını düzeltmekle mümkün olur.