Dosta tavrımız, dostluk etmektir. Bazen düşmanlık etse bile, dosta yakışan değil bize yakışan, dostluk etmektir.
Dosta düşmana ihtiyatlı olmak akıllıca olandır. Dost, düşmana alet olmadıkça dostluk etme tercih edilmelidir.
İçten pazarlıklı olan dostlardan uzak durmak akıllıca olandır. Düşmandan uzak durmak, dostlara karşı da ihtiyatlı olmak, huzurlu hayat gereğidir.
“Düşmanın en büyük hilesi, dostluğudur.”
Sadi-i Şirâzî
“Seni ilgilendirmeyen şeylerle uğraşma. Düşmanından uzak dur. Dostuna karşı da ihtiyatlı davran. Ölünce istemeyeceğin şeyi, hayatta iken de isteme. Senin ihtiyacının karşılanıp karşılanmamasını önemsemeyenlere bir ihtiyacını arz etme.”
Übey b. Ka’b (r.a.)
“Açık yürekle konuşan düşman, içten pazarlıklı dosttan iyidir.”
Hz. Ali (r.a.)
Düşmanları dost etme imkânı varsa dost edilmeye çalışılmalıdır. O kimse mertse, adilse, sözünde duransa, güveniliyorsa dost edinmeye değer. Dostluğa layık olmayanlara iyilik, iyiliğe karşı kötülüktür. Şu önemli ölçüdür: Kâfirlere dost olmak yoktur ama dostluğunu kazanmak vardır, iyilik ederek, af ederek!..
“Bir düşmandan kurtulmanın en iyi çaresi, onu kendine dost etmektir.”
IV. Henri
“Bütün düşmanlıkların aslı; kötülerle dostlukta ve onlara iyilik etmektedir.”
İmam-ı Şâfiî (rh.a.)
Eski dostların dostluğunu korumak zordur ama önemlidir. Çünkü düşman, bize dostlarımızı alet ederek kötülük etmektedir. Eski dostluğu korumak yeni dost kazanmaktan daha önemlidir. Eski dostlara karşı güvensizlik yapmamak, ihtiyatı da elden bırakmamak. Yeni dost kazanmak, eski dostları terk için değil, dostları artırmak içindir.
Dostluğu korumak, eski dostluğu korumak, düşmanların oyununa gelmemeye gayret etmek ve düşmanların yanına geçmelerine sebep olacak yanlışlardan son derece sakınmak gerekir.
“Zararlarından emin oldukları için dostlarını uzak tuttular. Kendilerine bağlamak ve kazanmak için de düşmanlarını yakınlaştırdılar. Yakınlaştırılan düşmanlar dost olmadı ama uzaklaştırılan dostlar düşman oldu. Herkes düşman safında birleşince yıkılmaları mukadder oldu.”
Ebu Müslim-i Horasânî