1) Niyet
Kalbindeki niyetin en üstün niyet olması ve niyetinde ihlaslı olması çok önemlidir.
En üstün niyet, önce ferdin kendi kurtuluşu sonra da bütün bir ümmetin kurtuluşu için, Allah’ın rızasını kazandıracak olan İslâm’ın anlaşılmasını, anlatılmasını ve yaşatılmasını sağlamak niyetidir.
Bu milletin ihyasının dinin ihyasına, dinin ihyasının da gerçek ilmiye sınıfının ihyasına bağlı olduğu şuurunda olmalıdır.
2) Sabır ve sebat
Bundan maksat, niyetindeki gayenin gerçekleşmesi için önce kendisinin âlim olması sonra başkasını âlim etmesi, öğrendiğini dili ve haliyle etrafına yaymak için nefsini hoşlanmadığı şeylere hapsetmesi, bir ağacın yazın meyve verebilmek için kışın zorluklarına katlanması gibi bütün zorluklara tahammül etmesidir.
Kim neye ermişse sabırla ermiştir. Talebe, en büyük makam olan Allah’a kul olma makamına ancak sabırla erilebileceği gerçeğini kalbine nakşetmelidir.
Sebat bir bakıma istikrar demektir. İstikrarlı talebe, hedefe giden yolda devamlı yürüyen gibi hedefine ulaşır, istikrarsız kimse de yolda uyuyup kalan ve yol kesicilerin istilasına uğrayan gibidir.
3) Takvâ
Takvâ kelimesi vikayeden gelir. Vikaye, yanlıştan kendimizi korumak demektir. İttika ise yanlıştan korunmak demektir.
Muttakî, itikad itibariyle kalbini küfür ve şirkten; riya, ucub, kibir, kin, öfke, cimrilik gibi kötü huylardan; haramların, mekruhların ve şüphelilerin işlenmesinden ve emredilenlerin de yapılmayıp terkedilmesinden kendisini koruyan demektir.
Talebe takva hassasiyetine sahip olursa münbit toprak gibi, güzel meyveler veren bahçe gibi olur.
4) Kanaat
Kanaat sahibi olan talebe, talebeliği esnasında bu özelliğe sahip olursa, maddi yönden de hayat boyu sıkıntıya düşmez. Çünkü kanaat sahibi insan, bitmeyen hazineye sahip kişi gibidir. Bu kişi kimseye muhtaç da olmaz.
5) Güzel ahlak sahibi olmak
Güzel ahlak sahibi olan talebe, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) ahlakına sahip kişi demektir.
Güzel ahlak sahibi, Allah Teâlâ’nın sevdiği ve sevdirdiği kişidir.
Sabır ve sebat eden talebe, gayreti ve ahlakı sebebiyle sevildiği için hem hocalarının hem diğer talebelerin hüsn-i zanlarına mazhar olur. Hüsn-i zan da dua hükmünde olduğu için çabuk derece kat eden sâlik gibi bu talebeye de ilimde fetih nasip olur.
6. Hocasına karşı çok hürmetkâr ve saygılı, arkadaşlarına karşı mütevazı, kendisinden küçüklere şefkatli olmak
Büyüklerinin, özellikle hocasının sevgisini kazanan, sevilir ve sayılır; mütevazı olan manen yükselir; küçüklerine karşı şefkatli olan ilâhî merhamete nail olur.
Hocanın talebeye kızması bela, sevmesi şifadır. Hocanın tercihlerini, kendi tercihlerine öncelemelidir. Hatta daima “Ya Rabbi! Hocamı bana sevdir, beni de hocama sevdir; hocama daima doğru ve isabetli olanı ilham et” diye dua etmelidir.