b) Helal kazanç nasıl elde edilir? (Devamı)
Temiz ve helal bir kazanç elde etmek için şunlara dikkat edilmesi gerekir: (Devamı)
7) Cuma Vaktinde Ticaret Yapmamak
Ticarette haram denince sadece haram olan mallar, tarzlar değil, başka şeyler de kastedilir. Bunlardan biri, ticaret yapılan zamandır. Nitekim Kur'ân-ı Kerîm, Cuma günü ezan okunurken alışverişin terk edilmesini emreder:
“Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrıldığı(nız) zaman, Allah'ın zikrine koşun, alışverişi bırakın. Eğer bilirseniz, bu sizin için (her türlü kazançtan) daha hayırlıdır.”
(Cuma sûresi (62), 9.)
Ulema, Cuma günü ezandan Cuma namazının bitişine kadarki vakitte alış-veriş yapma veya Cuma namazı kılmaktan alıkoyacak bir şey ile meşgul olmanın haram olduğunda müttefiktir. Kadınlar, kadınlardan alış-veriş yapabilirler. Çünkü Cuma namazı, kadınlara farz değildir.
Beş vakit farz namazları da vaktinde kılıp o anda başka şeyle meşgul olmamak yani farz olan vakit namazının yerine başka bir şeyi koymamak gerekir.
Ticaret, İnsanı Allah'ı Zikretmeketen Alıkoymamalıdır
Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Öyle adamlar vardır ki, ne ticaret ne de alış-veriş onları, Allah'ı zikretmekten, (özellikle) namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoymaz. Onlar kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar.”
(Nur sûresi (24), 37.)
9) Çok Kazanma Hırsıyla, Zamanımızı Sadece Ticarî Meşguliyetlere Tahsis Etmemek
Allah’a karşı vazifelerimizi, kendimize ve ailemiz fertlerine, komşu ve akrabalara çocuklarımıza olan terbiye, ilgi, sohbet vazifelerimizi ve diğer bir kısım vazifelerimizi, ihmal etmek doğru değildir. Hadislerde, üzerimizde bu çeşit vazîfelerin de bulunduğu hatırlatıldıktan sonra, “Her hak sahibine hakkının verilmesi gerektiğine dikkat çekilir.”
(Buhârî, Savm, 51; Tirmizî, Zühd, 64; Askalânî İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 5/114, Mubârekfûrî, 7/96.)
10) İhtikâr (Karaborsacılık) Yapmamak
Karaborsacılık, yiyecek maddeleri satın alıp, fiyatları yükselsin diye saklamak demektir. Karaborsacılık, ticarette dinin tasvip etmediği sakıncalı davranışlardandır ve haksız bir kazanç yoludur. Müslümana yakışmaz. Hz. Peygamber Efendimiz buyuruyor:
“Karaborsacı ne kötü insandır! Ucuzluk olunca üzülür, pahalılık olunca sevinir.”
(Nureddin el-Heysemî, Mecmau'z-Zevâid, IV, 101 (Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.)
Özetle, ticaret, meşrû bir kazanç yoludur. Bu kazanç yolunu seçen kimse, ölçü ve tartıyı adâletle yapmalı, hile ve haksızlıktan sakınmalı, malına sürüm sağlamak için yalan konuşmamalı, yalan yere hatta doğru da olsa gereksiz olarak yemin etmemeli, borçluya kolaylık göstermeli, karaborsacılık yapmamalı, ticareti onu ibadetlerini yerine getirmekten ve Allah'ı anmaktan alıkoymamalıdır.
Şu hadîs-i şerîf de ne güzel özetlemiştir:
Ebu Said (r.a.)'in rivayet ettiği bir hadis-i şerîfte Hz. Peygamber (s.a.v):
“Doğru ve güvenilir tüccar (kıyamet günü) nebilerle, sıddıklarla ve şehitlerle beraberdir” buyurmuştur.
(Tirmizî, Büyû’, 1/1252.)