A. İsraf
1. İsrafın tarifi
2. İsrafın çeşitleri
3. İsrafın zararları
4. İsraf sayılan ve sayılmayan şeyler
B. Tasarruf
1. Tasarrufun tarifi
2. Tasarrufun önemi
3. Tasarrufun kısımları
4. Tasarrufun faydaları
A. İsraf
1. İsrafın tarifi:
Lügatte israf: Haddi aşmaktır.
Istılahta israf: Sözde ve fiilde haddi aşmaktır. İsrafın tarifleri arasında en meşhur olanı, harcamada haddi aşmaktır.
İsraf, itaatin dışında harcanan şeydir.
Süfyan-i Sevrî bu manada şöyle tarif etmiştir: “İsraf, az da olsa Allah’a itaatin dışında harcadığın şeydir.”
İsraf, bir şeyi gerekli olan şeyde, gereğinden fazla olarak harcamaktır; tebzîr, gereksiz bir şeyde harcamaktır.
Hanefîlere göre israf, bir şeyi, Şer’î ihtiyacın üstünde isti’mal etmek, kullanmaktır.
(Ebû Ceyb, Sa’dî, el-Kâmûsü’l-Fıkhî, s. 170.)
Ahmet Rifat, Tasvîr-i Ahlâk isimli eserinde israfı şöyle tarif etmiştir:
“İsraf, cömertliğin ifrat dereceye varmış olanına denir. Cenab-ı Hak, kullarını cimrilikten menettiği gibi israftan da nehiy buyurmuştur. Filozoflar, israf ile cimriliğin arasını ayırt edemeyen kişiyi kötü huy sahibi ve iyi tedbirden yoksun olarak telakki ederler.
(Rifat, Ahmet, Tasvîr-i Ahlâk, s. 153.)
“Ülkeleri iflasa sürükleyen amillerin başında israf gelir.”
II. Abdülhamid
“Müsriflikten kurtulmanın tek çaresi, masrafları kısarak, kendi kendinize borç vermektir.”
“Sokrates
2. İsrafın çeşitleri
a) İnsan israfı, b) Zaman israfı, c) İmkân israfı
a) İnsan israfı
En büyük israf; insanları, hakkın ve hayrın dışında, meşru olmayan, zararlı, faydasız ve lüzumsuz işlerde harcamaktır.
Bütün güneş sisteminin hizmet ettiği çok kıymetli ve değerli bir varlık olan insanın, kendisini; kalbini, küfür ve şirkte harcaması, Allah’a itaatte değil de haramda harcaması israftır.
İnsanın, helalden bile olsa midesini daima doldurması yani doyması suretiyle hastalıkların kaynağı olan şişmanlığa sebep olacak şekilde yemesi içmesi de insanın kendisini israf etmesidir. İşte bu konuda şu hadîs-i şerîf ne güzel bir delildir:
“Âdemoğlu, midesinden daha şerli/kötü bir kap doldurmamıştır. İnsana belini doğrultacak birkaç lokma yeter. Yemek yediği zaman, midesinin üçte birini yemeğe, üçte birini içmeğe, üçte birini de nefes almaya ayırsın.”
(Tirmizî, Zühd, 47.)
Mutlaka uyulması gerekene muhalefet etmek de çok önemli bir israf konusudur. Bu konuda Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
“Allah’ın haram kıldığı canı hak ile olmadıkça öldürmeyin. Kim zulmedilerek öldürülürse; Biz onun velisine (hakkını alması için kısasla ilgili) bir yetki verdik. Ancak bu veli de kısasta israf etmesin/ileri gitmesin. Zaten (kendisine bu yetki verilmekle) o, yardıma mazhar olmuştur.”
(İsrâ sûresi 17/33.)